فیلم «در دنیای تو ساعت چند است ؟» صفی یزدانیان
چمدانت را که باز می کنی تمام این بیست سال بیرون خواهد ریخت، این که تمام دلائل بیست سال عشق اضطراری ات و چندین سال تمنای پنهانی ات را در یک چمدان بار کنی و بروی تا در بهترین حالت درعرض چند دقیقه گفت وگو برای او، همان مخاطب تمام این فانتزی های جدی، توضیح شان بدهی چند دلیل محکم می خواهد: اول این که تمام این سال ها را به او بخشیده باشی و این سال ها که به یادش گذشت را فوت شده ندانی، این که دست کم بیست سال ،هر روز، روزی چندبار تمرین گفت وگو با او را کرده باشی، و از همه انگار مهم تر، هیچ هدفی یا توقعی از این اعتراف زمان بنیاد نداشته باشی، «او» گلی است…گیله گل ابتهاج…«من» فرهاد است و تو خالق اثر، در این جا صفی یزدانیان …
این سه در دنیای هم می غلطند…بهترین والزامی ترین تعبیری که می توان از سوالجمله ی «در دنیای تو ساعت چند است ؟» به ذهن قبولاند این است که ، من در دنیای تو زندگی می کنم پس حق دارم بدانم که مختصات آن جا چگونه است، من که سال هاست خود را با دنیای تو تنظیم و زندگی می کنم باید بدانم که در کجا زندگی می کنم.
«من» در دنیای «او» زندگی می کند و «تو» قرار است آن را تماشا و روایت کند. «من»(فرهاد) را اگر قرار است «تو» روایت کند باید تماشایش کند، «من» را تماشایش که می کنی، هرلحظه در دنیای «او» قرار داری! «در دنیای او ساعت چند است ؟ » مهم ترین سوالت می شود تا بتوانی «من» را توضیح دهی…
چمدانی باز می شود که تمام این سال ها را بارگرفته، چند شیء ریز و درشت و دو دنیا، دنیای «من» و دنیای «او». «من» که بیست سال او را «گلی را» چیزی دورتر از«او» بر خود تکرار کرده است قرار است در یک مخاطبه “رودررویی” بیست سال «او» بودن را با چند دقیقه «تو» بودن تاخت بزند! بیست سال انتظار برای فرگشت «او» به «تو»! و اگر قرار است ارزیدنی وجود داشته باشد در همین چند دقیقه «تو» بودن ِ «او» مقدور خواهد بود! حال آیا بیارزد یا نیارزد؟
تمام وسائل درون چمدان که هرکدام ضرب در بیست سال دنیای «من– فرهاد» شده اند باید به «تو» توضیح داده شود تا بداند که «من» غریبه نیستم، تا تمام دیوانگی ها معنا شود، صدای «او» روی نوار، که «این چه خوب بود!» و صدای «تو» که «این چه خوب بود!» امضا می کند که این «تو» همان «او» یی است که «من» بیست سال عاشق اش بودم. آدرس درست است!
اسب و درشکه «گلی» من را به فرانسه بردند تا گلی برای من «او» بشود و من برای او «هیچ»! بیست سال زمان لازم است تا «او» را به «تو» تبدیل کنم.
این می شود که با حوا «مادر گلی» ی عزیز عزیزم هرچه نزدیک تر می شوم تا در خانه ی او نفس بکشم! مدل نقاشی مادر او می شوم، تا شاید روزی چشم گلی بر تصویر «من» بیافتد! آن چه از خاطرات او نزدم مانده را هرگز نمی گذارم فراموش شود، آن ها را هر لحظه مزه مزه می کنم، درخانه ی گلی زمان می گذرانم، مادر عزیزش را عزیز می دارم… و با رقیبم رقابت می کنم، زبان فرانسه می آموزم و ترجیح می دهم مرد سیبیلوی داخل کتاب آموزش فرانسه را همان آنتوان بدانم و با او به دشمنی برخیزم، از مردهای سیبیلوی فرانسوی برای خودم دشمنی بسازم. چون آقای لوگران همان زمان که من عاشق «او– گلی» بودم، او را از دست من ربود. حتماً گلی به خاطر او بود که به فرانسه رفت.
آن چه از گلی دریاد دارم را هر روز مرور می کنم و آن چه از او نمی دانم را در منطق قدرتمند خواب هایم شکل واقعی به آن داده ام و هر وسیله ای که مرتبط با او«گلی» بود را بارها و بارها به مدت بیست سال مصرف کرده ام…که تمام کائنات باورشان بشود که هرچه از خودم به یاد دارم، «او» هم در آن حضور دارد! همه هم باعث دل خوشی ای تلخ!
مرحله به مرحله، همه کس و همه چیز را قانع کرده ام که “ما با هم آشناییم“.
خاطره هایم با او ضربدر بیست سال!
معاشرات با اقوام او ضربدر بیست سال!
خواندن کتاب های او به زبان او ضربدر بیست سال!
شنیدن موسیقی های مورد علاقه ی او ضربدر بیست سال!
رویاهای با او ضربدر بیست سال!
به ساعت او زندگی کردن ضربدر بیست سال!
زندگی کردن در دنیای او ضربدر بیست سال!
خودم را هم قانع کرد که «او» همین روزها باید «تو» بشود حتی برای چند دقیقه!
تو «صفی یزدانیان»، من را روایت کرد در انتظار او…
باز هم این سه در هم می غلطند…«او» گلی در مدت بیست سال برای من«فرهاد»، تو می شود…
تو«صفی یزدانیان» که من و او را یا بهتر بگویم «من» در دنیای «او» را درطول یک فیلم روایت کرد را باید برجای «فرهاد» داستان نشانید تا فهمید این چنین میناگری های سینمایی جز از یک عاشق قابل باور نیست.
ما، هر سه ، بارها در هم می غلطیم و در دنیای هم زندگی می کنیم.
می خواهم بدانم در دنیای تو «صفی یزدانیان» ساعت چند است؟!
دنیایش، و روزها و شب های این ۵۴ ساله ی عاشق نوعی از سینما را باید از دنیای فیلمش شناخت! همان گونه که دنیای «فرهاد» را باید در دنیای «گلی» جست جو کرد!
«او»ی صفی یزدانیان کشف کردنی است!
چمدانی را گشوده ای و آن چه برای «او»، برای «او»ی صفی یزدانیان مهم بوده در آن بارکرده ای ، گاهِ روایت تو، باید «او»یی را جست وجو کرد که اشیا داخل چمدان متعلق به «او» باشد.
پیامی ویدیویی برای «او» که بداند در همه ی سال های زندگی در دنیای «او» فکر و زندگی کرده ای…
«او» را در تک تک واژگانِ چمدانِ عاشقیِ تو و فیلم « در دنیای تو ساعت چند است؟» می توان و البته باید، جست.
از زمان بنیانی و بی زمانی هم زمان لحظه های فیلم ، از لحظه ی نخست که ساعتی بر ستون های فرودگاه گذاشته ای …تا باران که تا آخر پیام ویدیویی ات به «او» رهایش نکرده ای .
– تا رفتار مسؤلانه ی دوربین به سوژه…
– تا خزش محتاطانه و آرام دوربین به سوژه…
– تا غیاب سوژه و حضور صدایش در قاب…
– تا طی مسیر افقی و طولانی دوربین همراه سوژه…
باید او را در سکوت عامدانه درفیلم سراغ گرفت.
همراه با او تا سوژه های پشت به دوربین…
از خواب وارگی فیلم باید «او» را شناخت…
تا تلاقی غیرقابل تمیز خواب و رویا…
از تماس با منطق خواب و واقعیت…
تا تأثیر واقعیت رویاگونه ی خاطرات
از خمیدگی زمان در فیلم…
تا حساسیت به زمین، تا احترام به خاک…
از اشارت ها به آب و باران و آتش در کنار مرد منظم ترازویی و واکسی
تا حواس جمع دوربین به سایه ها و نورها و انعکاس ها و شیشه ها…
از درهای تو در تو در تصویرها و رنگ های سرد و فریاد خاکستری ها…
و از اهمیت دادن به زیبایی های بصری ساختمان های قدیمی و تلاقی شان با سوژه…
از تصویردزدی از پشت شیشه ها…
از زوایای مورب افقی و مورب عمودی دوربین به سوژه…
از پنهان کردن صورت های متکلم ها در کادر…
از هم زمانی دو مقطع سنی یک نفر درقاب و تکمیل فعالیت های هم…
از اجازه ی عبور نور از ظرف شفاف مربای بهار نارنج…تا گرد و خاک در تلألو نور…
از پوشانیدن ردای ملیت روسی به سوژه ی عاشق فیلم…
تا نام گذاری نام آندره بر هم کلاسی علاقه مند به برف…
از نوشانیدن شیر به فرهاد قصه…
از گردانیدن شمع…و از عنایت ویژه به عکس ها و قاب های عکس و قاب سازی فرهاد، از نگاه پشت سوژه به نقاشی های دیواری…
تو، صفی یزدانیان، آن چه از وسائل شخصی ات که در چمدان، مثل همان قایق فرهاد، قراردادی و آن تکه فیلمِ کودکیِ فرهاد در دیدار با حوا خانم هم از ستودنی ترین دلبری های سینمایی از «او» بود که حتماً ایرانیان به تشکر از تو کلاه از سر برخواهند داشت چون با زیباییِ بیانِ قصه گویت از عشقی ویژه و فرسایشی و پیش رونده و تکمیلِ پازل هایِ نامنظم در گلوگاه هایِ مفهومی فیلم! حتماً سینمای ایران را زیبایی فیلمت نجات خواهد داد.
تو، فیلم را به همان اندازه که ازعنایت صرفِ سینما و تصویر و بیان بصری دیدنی ساخته ای با موسیقی های تلفیقی شنیدنی هم کرده ای، شاید کم تر بتوان نمونه ای همسان و هماهنگ در سینمای هنری ایران استفاده از موسیقی جسورانه ی با کلام و آواز را سراغ گرفت که بر فیلم افزوده باشند و نه کاستی ایجاد کرده یا باری بوده باشند.
اگر بخواهم «تو» صفی یزدانیان و دنیایت را روایت کنم، ناچار چمدانی که در چند ده دقیقه پیش رویمان بازکرده ای و توضیحشان می دهی تا مخاطب خاصت هم در میان بینندگان باشد و ببیند، ناچار دنیای نوعی سینما را باید تحلیل کنم که اشیا و المان ها و قوانینش را ریز به ریز و با هنرمندانه ترین شیوه و صبورانه ترین تدبیرها و خلاقانه ترین بومی گزینی ها در این چمدان ویدیویی گردآورده ای.
در همه ی این سال ها عاشقی کرده ای که این طور فرهادوار تکه تکه علاقه مندی ها و متعلقات او را در دل و مغز و چمدان ویدیویی ات نگهداری کردی تا این چنین روزهایی «او» در جایی «تو»ی تو باشد و مبهوت از این همه عشق و ریزبینی و هنرورزی هایت بشود.
خسته نباشی آقای یزدانیان، باید قدری بخوابی تا اسب های «گوسکینو» برای بردن «او» نیامده اند…
«من»، «تو»، «او» و دنیاهایشان درون هم می غلطند.
«تو» در این جا علی مصفای عزیز با تهیه کنندگی پیشتازانه ی فیلمی مهم در سینمای ایران به «من»، مخاطبان کم شانس سینمای ایران فرصت داده تا «او»، “سینمای فاخر معناگرا” با روایت صفی یزدانیان چمدانش را برای ما بگشاید و ببینیم آن چه از سینما ستودنی است، در میان خنزرپنزرهای عمومی سینما، تا شاید یادگارهایی عاشقی هایِ چمدانِ سینماییی یزدانیان را بفهمیم و به اهمیت زندگی کردن به ساعت دنیای سینمای معناگرای جهانی پی برده و شاید به آن علاقه مند شویم.
دنیاها درون هم می غلطند تا شاید در دنیای همدیگر زندگی کرده و درد و حرف هم رابفهمند…«ارزشش را داشت» که صفی یزدانیان در دنیای آن سینمای مشعشع زندگی کند و بخواهد یادگارهای «او» را در چمدان ویدیویی اش به «او» نشان دهد و لیلا حاتمی و علی مصفای عزیز در دنیای یزدانیان زندگی کنند تا بهترین ها را در این اعتراف عاشقانه اجرا کنند.
این پیکرتراشی در زمان کامل بود!
آری، ارزشش را داشت!
خرداد ۹۴
