پوتین با “شاخه زیتون” اوباما را تحقیر کرد
اردشیر زارعی قنواتی
جنگ دیپلماتیک آمریکا علیه روسیه به بهانه هک ایمیل های حزب دمکرات و دخالت در انتخابات ریاست جمهوری این کشور، با اعمال مجازات های “باراک اوباما” وارد مرحله جدید از تنش در روابط بین دو کشور شده است. روز پنج شنبه ۲۹ دسامبر اوباما در طی یک فرمان ریاست جمهوری اعلان کرد “وی نُه شخصیت حقیقی و حقوقی و از جمله سرویس اطلاعات نظامی و سازمان امنیت فدرال روسیه و نیز چند شرکت را که برای سرقت اطلاعات، خدمات فنی ارائه کرده‌اند، مورد مجازات قرار داده است”. هم چنین در همین راستا وزارت خزانه داری آمریکا نیز دو شهروند روسی را که به جمع آوری اطلاعات متهم هستند مجازات کرده و مورد تحریم قرار داد. این اقدام اوباما در آخرین روزهای ریاست جمهوری خود بنا بر ارزیابی بسیاری از سیاستمداران و تحلیلگران حوزه دیپلماسی بسیار فراتر از پیش بینی های انجام گرفته بوده است. بلافاصله در واکنش به این اقدامات در مسکو مسئولان وزارت امور خارجه روسیه به “ولادیمیر پوتین” رئیس جمهوری کشور پیشنهاد مقابله به مثل را ارائه دادند که مورد موافقت وی قرار نگرفت و بار دیگر رهبر کاریزماتیک روسیه نشان داد که بازیگر ماهرتری در عرصه شطرنج سیاسی است. پوتین که به درستی هدف پشت پرده این بازی آمریکایی برای کلید زدن یک جنگ سرد و افزایش تنش تا قبل از آغاز دوران ریاست جمهوری “دونالد ترامپ” رئیس جمهوری منتخب آمریکا و بستن دست وی برای عادی سازی روابط بین دو کشور را می داند، عکس العمل متفاوتی را نشان داد که کمتر کسی پیش بینی می کرد، او در مقابل تشدید تنش “شاخه زیتون” را روی میز گذاشت. پوتین ضمن تاکید بر حق اقدام متقابل برای روسیه به صراحت تاکید کرد که وی هیچ دیپلمات آمریکایی را در آستانه جشن های سال نو میلادی اخراج نمی کند و موجب مزاحمت آنان هم نمی شود. وی در پیام خود خطاب به جهانیان و آمریکاییان می گوید “روسیه نه تنها استفاده خانواده‌ها و کودکان دیپلما‌ت‌ها از این استراحتگاه را ممنوع نمی‌کند، بلکه همه کودکان دیپلمات‌های ساکن مسکو از جمله آمریکایی را برای برگزاری جشن سال نو میلادی به کاخ کرملین دعوت می‌کند”.
در واشینگتن دولت اوباما و رهبران کنگره از هر دو حزب که در طی این سال های اخیر تنها با این اقدام رئیس جمهوری دمکرات همسو بوده اند، از قبل پیش بینی مقابله به مثل دولت مسکو را داشتند و روی این تشدید تنش برای قدرت بازدارندگی ترامپ در جهت نزدیکی احتمالی به پوتین، حساب باز کرده بودند. اما مرغ زیرک روسی دقیقا نقطه مقابل این پیش بینی را انجام داده و رهبران آمریکا را در آستانه تغییر و تحولات سیاسی جدید در حالت کیش و مات قرار داد. پوتین در کنار عدم مقابله به مثل و حتی وارد شدن به سناریوی یک تنش دیپلماتیک، در طی یک نامه به مردم و رهبران آمریکا دست دوستی ملت و دولت روسیه را به سوی این کشور دراز کرد و حتی به اوباما و خانواده وی نیز سال نو مسیحی را تبریک گفت. در این نامه آمده است “اقدام غیر دوستانه باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا که تا پایان دوران ریاست جمهوری وی زمانی باقی نمانده را می توان در جهت تضعیف روابط روسیه و آمریکا در آینده دانست. این امر به وضوح بر خلاف خواسته مردم روسیه و آمریکا می باشد. با در نظر گرفتن وظیفه اصلی دو کشور برای حفظ امنیت جهانی، باعث آسیب پیچیده یی در روابط بین الملل می شود”. از آنجا که در واشینگتن همه رهبران از هر دو حزب در انتظار افزایش سطح تنش ها و تاثیری که این جنگ دیپلماتیک می توانست بر روی مواضع ترامپ بگذارد، حساب ویژه یی باز کرده بودند در وضعیتی که گیج تر از پیش شده بودند با اظهارنظر دونالد ترامپ در تمجید از سیاست پوتین در این خصوص دچار یک شوک عصبی و سیاسی هم شدند. ترامپ در واکنش به سیاست پوتین ضمن تاکید بر خویشتنداری و هوش رئیس جمهوری روسیه به صراحت گفته است “حرکتی عالی برای به تاخیر انداختن (توسط و. پوتین) – همواره می‌دانستم او خیلی باهوش است”. او در همین جمله کوتاه با تاکید بر “حرکتی عالی برای به تاخیر انداختن” در واقع نشان داد که پیام پوتین را گرفته است.
رهبران دولت آمریکا و به خصوص باراک اوباما بعد از شکست تلخ “هیلاری کلینتون” در انتخابات ریاست جمهوری هشتم نوامبر دچار یک شوک عصبی – سیاسی در خصوص آینده روابط با روسیه شده اند که حتی در اظهارات و اقدامات خود هم اعتبار آمریکا (در مدعای اینکه روسیه فقط با هک ایمیلی برایشان رئیس جمهوری تعیین کرده است) و هم اصول و عرف دیپلماتیک را زیر پا گذاشته اند. تازه وقتی مشخص است که تمام این اقدامات برای کنترل دونالد ترامپ به عنوان یک رئیس جمهوری غیرقابل پیش بینی و در حاشیه سیستم سیاسی انجام گرفته و با بازی هوشمندانه طرف مقابل نه تنها تاثیر مطلوب را بر جای نگذاشته که حتی ساکن بعدی کاخ سفید را مجبور به تمجید هم کرده است، عمق فاجعه سیاست در واشینگتن را بهتر می توان لمس کرد. البته اینکه در آینده رئیس جمهوری ترامپ در روابط بین واشینگتن – مسکو چه تغییری ایجاد می کند با توجه به روحیه تجارت پیشه وی و هم چنین گرایش رهبران دو حزب و اکثریت کنگره در تشدید تنش با روسیه، از قبل نمی توان چندان به نزدیکی دو کشور رقیب در عرصه سیاست جهانی امیدوار بود. اما موضوعی که هم اکنون بسیار مهم می باشد این است که روس ها به رهبری پوتین تمام روزنه های بهانه گیری و بستر برای تشدید تنش را حداقل از جانب خود مسدود کرده اند و شاید مهم تر از آن افکارعمومی جهانی و حتی بخش بزرگی از مردم آمریکا را نیز تحت تاثیر قرار داده اند که بدون شک در آینده توسط ترامپ و دیگر رهبران نمی تواند نادیده گرفته شود. پوتین هم چنین یک درس بزرگ سیاست را هم به دیگر رهبران جهانی و از جمله رهبران آمریکا در طی واکنش خود داد و آن اینکه خویشتنداری و پیام صلح همیشه ناشی از ضعف نیست بلکه در موقعیت افزایش اعتبار و جایگاه یک کشور می تواند ناشی از “اعتماد به نفس و مسئولیت پذیری” یک رهبر کاریزماتیک برای سامان بخشیدن به فضای ملتهب دیپلماسی جهانی در دوران “آنارشی” هم باشد. بدون تردید در این وزن کشی سیاسی و جدال دیپلماتیک ولادیمیر پوتین پیروز میدان بود و باراک اوباما نه تنها به عنوان یک شکست خورده که حتی در پائین ترین سطح افول اعتبار قرار گرفت. تا روز بیستم ژانویه که اوباما باید کلید کاخ سفید را به دونالد ترامپ تحویل دهد امکان دارد سیاست های تنش آفرین برای تحریک مسکو هم چنان افزایش یابد اما پوتین با این حرکت خود نشان داد که هر حمله تهاجمی را با یک سیاست بازدارنده و عدم فروغلتیدن در دام طرف مقابل خود پاسخ خواهد داد که همین می تواند در این مدت و حتی بعدها رهبران آمریکایی را به فکر کردن و سنجیدن اقدامات خود وادار سازد.
۱۱/۱۰/۹۵
آرشیو نوشته‌ها و شناسایی نویسنده:
اردشیر زارعی قنواتی نویسنده و روزنامه‌نگار؛ روشنفکر و فعال سیاسی، تحلیل‌گر سرشناس ایرانی در حوزه‌ی مسایل سیاسی و بین‌الملل است. از او مقالات فراوانی در نشریات ایران از جمله شرق و اعتماد و سایتهای معتبر خارج از کشور منتشر شده‌است.
