هایکوسرایان آمریکای شمالی

نگاهی به هایکوی جک کرواک

 

پروانه در علف های هرز

برگردان و معرفی: سینا سنجری

 

جک کرواک نویسنده و شاعر آمریکایی که از خانواده‌ای کانادایی‌– فرانسوی‌ست ، در کنار ویلیام باروز و آلن گینزبرگ یکی از سه پایه‌گذار نسل بیت به شمار می‌رود که رمان تاثیرگذارش – در راه – از آثار ادبی مهم آمریکای قرن بیستم است. اما اینجا می‌خواهم شما را با چهره‌ی دیگر کرواک آشنا کنم که شاید پیش از این کمتر در رسانه‌های پارسی‌زبان به آن اشاره شده باشد.

جک کرواک در کنار رمان‌نویسی‌اش، همچنین استاد هایکوست  و از پیروان سنت باشو ، بوسون ، شیکی ، ایسا و سایر استادان هایکو. کرواک با تجربه کردن این ژانر چند صد‌ساله آن را فراتر ازسخت‌گیری در شمردن هجاها به آنچه که وی معتقد بود جوهر فرم است ،رساند. او هایکوهای “آمریکایی” خود را در رمان‌ها و مکاتبات ، دفترها ، مجلات و کتاب‌های طراحی  خود گنجانید.

جک کرواک در ۱۲ مارس ۱۹۲۲ در لاول ، ماساچوست متولد شد. وی در دانشگاه کلمبیا در نیویورک  با ویلیام اس باروز و آلن گینزبرگ ملاقات کرد.  کرواک  در ۲۱ اکتبر ۱۹۶۹ در ۴۷ سالگی بر اثر خونریزی داخلی به دلیل مصرف بیش از حد و طولانی مدت الکل درگذشت. از زمان مرگ وی ، اعتبار ادبی کرواک رشد کرده و چندین اثر دیده نشده‌اش منتشر شده‌است. 

کرواک شاعر فوق العاده‌ای بود که در چندین فرم و قالب شعری کار می‌کرد. او در یکی از رمان هایش کشف و دریافت شخصی‌اش  از هایکو را توصیف می‌کند.البته او اولین شاعر آمریکایی نیست که به زیبایی‌شناسی هایکو جذب شده‌است. هرچند تنها پس از جنگ‌جهانی دوم بود که توجه آگاهانه به این ژانر با چهار جلد هایکوی بلیث در سال ۱۹۴۹ به وجود آمد و سنت‌های کلاسیک ذن و هایکو را به غرب آورد. کرواک در اوایل دهه ۵۰  ، به همراه دیگر شاعران ، به ترجمه و مطالعه منابع بودایی روی آورد و غرق در ترجمه های بلیث و توضیحات خارق العاده‌اش درباره آثار ژاپنی شد. می‌توانیم درک کنیم این نگاه مطلقا دیگر به جهان تا چه اندازه در ذهن و زبان شاعر آمریکایی متاثر از جنگ و تبعیض نژادی و خشونت تازگی داشته‌است.

کرواک دریافت که زبان های غربی نمی‌توانند خود را با  ویژگی سیال سیلاب شماری زبان ژاپنی   سازگار کنند ، و به دنبال تعریف مجدد ژانر بود و با موفقیت هایکو را به انگلیسی اقتباس کرد.

وی می گوید:

“بیش از هر چیز ، یک هایکو باید بسیار ساده و عاری از هرگونه زرق و برق شعری باشد و کمی تصویر ایجاد کند و در عین حال مانند یک نغمات روستایی‌وار ویوالدی رها و برازنده باشد.”

 

نمونه‌هایی از هایکوی جک کرواک:

 

۱

یخ زده

در آبخور پرندگان

برگی

 

۲

در جعبه‌ی دارو

مگش زمستانی

مرده از پیری

 

۳

خواندمش

بودا راهنمایی‌ام کرد

به هیچ‌ نگفتن

 

۴

گلی

کنار صخره‌ای

سرکشیده به دره‌ای

 

۵

آواز پرندگان

در تاریکی

پگاه بارانی

 

۶

شب هنگام ،

پسرک به خردکردن قاصدکی

با تکه چوبی

 

۷

آفتاب پگاه –

گلبرگ‌های بنفش

چهارتایشان افتاده

 

۸

تعجب خواهید کرد

چقدر کم می‌دانستم

حتی تا دیروز

 

۹

شب هنگام ،

بس تاریک که صفحه‌ای بخوانم

بس و بسیار سرد

 

۱۰

در پی هم

گربه‌های من می‌ایستند

به غرش تندری

 

۱۱

به تنهایی، در گذشته

لباس‌ها ، نوشیدن شراب

زیر نور ماه

 

۱۲

دنبال گربه‌ام

در علف‌های هرز ،

 پروانه‌ای می‌یابم

 

۱۳

مه آوریل –

زیر کاجی

در نیمه شب

 

۱۴

قطره بارانی

از سقف فرو می‌چکد

در لیوان آبجوی‌ام

 

۱۵

هی زنبور!

چرا خیره‌ای در من؟

من گل نیستم

 

۱۶

در نور خورشید

بال‌های پروانه

چون پنجره‌ی کلیسایی

 

 

منابع:

http://www.kerouac.com/Beatquoteoftheweek/januaryninth.htm

http://en.wikipedia.org/wiki/Jack_Kerouac

http://en.wikipedia.org/wiki/Jack_Kerouac_bibliography

http://anyportinastorm.proboards.com/thread/3089/jack-kerouacs-haiku

http://terebess.hu/english/haiku/foley.html

http://www.haikuworld.org/books/kerouac.html

 

ونکوور / جولای ۲۰۲۱