چشم‌آبی‌های اروپایی پناهجویان را تهدید می‌دانند
تصویر جسد بی‌جان آیلان کوردی واقعیت دنیای بی‌رحم امروز است که وقتی داستان جنگ و منافع در میان باشد همه‌ی رهبران درد وجدان می‌گیرند و با دخالت مستقیم خود بر تنور آن می‌دمند اما در پیامد این واقعه فاجعه‌بار هرگز حاضر به قبول مسئولیت‌های اولیه انسانی خود نخواهند بود.
اردشیر زارعی قنواتی
سیل پناهجویان شرقی به‌طرف غرب در طی ماه‌ها و هفته‌های اخیر اروپاییان را سرآسیمه کرده است و در پشت نقاب حقوق بشر و کمک‌های بشردوستانه تصویر “آیلان” کودک سه‌ساله سوری که جسد بی‌جان وی در ساحل مدیترانه‌ای ترکیه آرام گرفت، تمامی ادعاهای واهی غرب لیبرال را به سخره گرفت. رهبران غربی در پشت دوربین‌های تلویزیونی اشک خود را سرازیر می‌کنند و در پشت درهای بسته مذاکرات حول پناهجویان بی‌رحمانه‌ترین تدابیر بازدارنده و نابردبارانه را به بحث می‌گذارند. این در حالی است که موج پناهجویان هم چنان به سمت اروپا روانه می‌شوند و ایستگاه بین‌المللی قطار “بوداپست” روزهای مدیدی است که درهای خود را بر روی این آوارگان از جنگ و فقر بسته نگه‌داشته و بسیاری از آنان پیاده به‌سوی مرزهای اتریش و سپس آلمان ره می‌سپارند تا شاید سرپناهی برای خود پیدا کنند. در پشت زمینه ذهن تمام این آوارگان و به‌خصوص پناهندگان سوری تصویری از اروپای متمدن نقش بسته بود که باور “گروه دوستان سوریه” در انتهای این تونل تاریک تلالوی نوری را برای آنان به ارمغان دارد. حتی همین‌که تا اینجای کار شبکه‌های خبری، دوربین‌های تلویزیونی و دنیای مجازی توانسته‌اند حساسیت و ندای “وجدان” رهبران غربی را تحریک کنند بیش از آنچه نتیجه اراده این دولتمردان باشد تأثیر فشار افکار عمومی صلح‌طلب و جنبش‌های ترقی‌خواه چپ اروپایی بوده است. راست اروپایی در بهترین شکل خود از موضوع پناهجویان به‌عنوان یک عمل انجام‌شده و چگونگی پاسخگویی سودمندگرایانه به این موضوع نگاه می‌کند چنانچه “یوشکا فیشر” وزیر امور خارجه پیشین آلمان این مهاجرت گسترده را با توجه به احتیاج برلین و دیگر کشورهای اروپایی به نیروی کار جدید به دلیل پیر شدن جوامع اروپایی یک فرصت تلقی کرده و توصیه به استفاده از این فرصت می‌کند. دراین‌بین راست افراطی و گروه‌های نئوفاشیست اروپایی در آلمان، فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی به همراه رهبران اروپای شرقی به رهبری “ویکتور اوربان” نخست‌وزیر راست‌گرای مجارستان بر طبل اسلام هراسی و تهدید اروپای مسیحی از سوی پناهجویان خاوری می‌کوبند.
تصویر جسد بی‌جان آیلان کوردی واقعیت دنیای بی‌رحم امروز است که وقتی داستان جنگ و منافع در میان باشد همه‌ی رهبران درد وجدان می‌گیرند و با دخالت مستقیم خود بر تنور آن می‌دمند اما در پیامد این واقعه فاجعه‌بار هرگز حاضر به قبول مسئولیت‌های اولیه انسانی خود نخواهند بود. اینجا دیگر بحث پناهجویان و مهاجرت اقتصادی در میان نیست بلکه به‌طور مشخص و واضع موضوع فراریان از جنگ سوریه، لیبی، عراق و افغانستان در میان است که یک ضلع اصلی قضیه جهان غرب و به‌خصوص اروپای دمکرات بوده است. آیلان و برادر پنج‌ساله وی به همراه مادرشان که حتی آب‌های مدیترانه هم آنان را پس زد و جسدشان روز جمعه چهارم سپتامبر در “کوبانی” به خاک سپرده شد، فرزندان همان مردمانی می‌باشند که با دفاع حماسی خود کمر هیولای “داعش” را در یک جنگ نابرابر به خاک مالیدند و زنده ماندند اما در مسیر اروپای صلح و مدیترانه‌ی بدون جنگ جان باختند. هم‌زمان در فضای مجازی توسط فعالان صلح و انسان‌های ترقی‌خواه جهان ویدئوی چنددقیقه‌ای از یک کودک دبستانی سوری دست‌به‌دست می‌شود که چنان آرام و منطقی در جلوی دوربین به رهبران جهان می‌گوید “شما دست از جنگ و دخالت در سوریه بردارید تا ما به اروپا نیاییم” که از هزار تحلیل و تفسیر سیاسی از سوی مدعیان و کارشناسان حوزه سیاسی گویاتر است. این روزها خبرهای اول تمام رسانه‌های جهانی و اروپایی به موضوع همین پناهجویان اختصاص داده می‌شود و کنفرانس پشت کنفرانس و نشست پشت نشست از سوی رهبران جهانی برگزار می‌شود ولی در ته قضیه هم چنان این در راه ماندگان در برزخ خود دست و پا می‌زنند.
چشم آبی‌های اروپایی فراموش کرده‌اند که در طی چند قرن اخیر میلیون به‌سوی سرزمین‌های تازه در آن‌سوی آتلانتیک رهسپار بودند و امروز آمریکای شمالی را چنان شمایلی بخشیده‌اند که بومیان ساکن آنجا تقریباً از معادلات جمعیتی حذف‌شده‌اند. آنان وقتی از حقوق بشر و کمک‌های انسان دوستانه سخن می‌گویند “قصه می‌خوانند” اما زمانی که میلیون‌ها انسان درمانده از جنگ و بی‌خانمان سرپناهی می‌جویند تازه چرتکه‌اندازی‌های کاسب‌کارانه را وارد معادلات می‌کنند. در روزهای اخیر به‌صورت مرتب این سؤال مطرح‌شده است که آیا تصویر بی‌جان آیلان کوردی وجدان رهبران اروپایی را بیدار می‌کند و تصویر این فاجعه موجب گشایشی در موقعیت پناهجویان خواهد شد. شاید برای چند روز و چند هفته بتوان یک گشایش و راه باز برای چندین هزار تن از این سیل میلیونی جهت ورود به اروپا را شاهد بود اما بدون تردید در پشت هر شعاری که امروز داده می‌شود سیاستمداران دنبال راه‌حل بازدارندگی و شانه خالی کردن از زیر بار این مسئولیت انسانی خواهند بود. بسیاری از رهبران اروپایی در طی چند روز گذشته با حمله به ویکتور اوربان وی را مسبب بسیاری از این مشکلات و ناهمگرایی اروپایی نشان می‌دهند درحالی‌که بزرگ‌ترین جرم او صراحت لهجه و بیان بدون شرمساری ضدیت اروپای مسیحی با پناهجویان خاورمیانه‌ای بوده است. نشست چهارجانبه بین رهبران مجارستان، چک، اسلواکی و لهستان که روز جمعه در پراک جمع شده و مواضع سرسختانه‌ای را در قبال پناهجویان با رد تقاضای سهمیه‌بندی اروپایی اتخاذ کردند، هر چند که به‌ظاهر تضاد بین شرق و غرب اروپا را به تصویر می‌کشد ولی در پایان با یک تفاوت نسبی این سیاست واحد اروپایی خواهد بود. زمان زیادی طول نخواهد کشید که معاهده “شینگن” که رفت‌وآمد آزاد بین کشورهای عضو را سبب شده است برچیده خواهد شد و یا در بهترین وضعیت ممکن دچار تغییرات اساسی جهت موضع بازدارندگی می‌شود. بحث پذیرش و کمک به پناهجویان توسط کشورهای عربی و منطقه که مسببان اصلی این فاجعه هولناک جنگ‌های فرقه‌ای بوده‌اند که دیگر از اساس خارج از موضوع است و مدعیان مسلمانی و “کعبه” با خادم حرمین شریفین هم چنان چشمانشان را بر این بدبختی این پناهجویان بسته و خواهند بست.
۱۴/۶/۹۴
آرشیو نوشته‌ها و شناسایی نویسنده:
اردشیر زارعی قنواتی نویسنده و روزنامه‌نگار؛ روشنفکر و فعال سیاسی، تحلیل‌گر سرشناس ایرانی در حوزه‌ی مسایل سیاسی و بین‌الملل است. از او مقالات فراوانی در نشریات ایران از جمله شرق و اعتماد و سایتهای معتبر خارج از کشور منتشر شده‌است.
