قمار سیاسی «ماریانو راخوی» بحران در اسپانیا را تشدید می‌کند
در اسپانیا بعد از برگزاری همه پرسی استقلال “کاتالونیا” سیر تحولات شتابناک آن می رود تا تبدیل به یک بحران عمیق ملی شود که در صورت پافشاری دولت مادرید و حامیان استقلال بر مطالبات خود حتی می تواند موجب بروز خشونت در این کشور اروپایی شود. برگزاری همه پرسی در اول ماه اکتبر به خلاف تصور رهبران استقلال طلب کاتالونیا و دولت خودمختار “کارلوس پوجدمون” با واکنش بسیار تند مادرید و “ماریانو راخوی” نخست وزیر این کشور روبه رو گردید که از این موضوع برای مرعوب کردن احزاب اپوزیسیون و حمایت ملی در پشت سر خود استفاده کرد. در فاصله بین روز برگزاری همه پرسی و جلسه پارلمان محلی کاتالونیا در ۱۰ اکتبر که تمام شواهد نشان می داد مادرید توانسته است اسپانیا، اتحادیه اروپایی و جامعه جهانی را با خود همراه کند، متاسفانه رهبران استقلال طلب با اشتباه محاسبه از توازن قدرت داخلی و خارجی با اتکای به رای حدود ۹۰ درصدی در انتخاباتی که حدود ۴۳ درصد در آن شرکت کرده بودند، دچار یک خطای استراتژیک شدند که امروز باید در گوشه رینگ زیر ضربات سنگین طرف مقابل قرار بگیرند. شباهت کامل این همه پرسی با همه پرسی استقلال کردستان عراق که تقریبا به فاصله چند روز با همدیگر برگزار شدند به یک نتیجه مشترک ختم شد و آن اینکه در نبود حمایت خارجی قدرتمند در پشت سر این اقدامات در دنیایی که نظم آن متکی بر هژمونی قدرت و مناسبات منطقه یی است هرگونه تغییر جغرافیای سیاسی با مقاومت داخلی و خارجی مواجه می شود و در ذات خود به استقبال رفتن به سمت یک شکست و نتیجه ی از قبل محتوم می باشد. از آنجا که موتور محرکه هر دو همه پرسی در کاتالونیای اسپانیا و کردستان عراق تقابل ناسیونالیسم محلی در مقابل ناسیونالیسم و حاکمیت ملی بوده و هیچ سنخیتی با روندهای انقلابی نداشت، لاجرم تعیین کننده نتیجه نیز تابع تناسب قوای موجود بوده و از قبل فرجام آن قابل پیش بینی بود.
نکته جالب و تا حدود زیادی قابل ابهام در چگونگی مواجهه میانجیگران بین المللی و منطقه یی با وضعیت در طی این دو “همه پرسی” تقریبا هم زمان بود. در حالی که در خصوص روابط متشنج بغداد – اربیل نیروهای فرامنطقه یی و همسایگان این کشور در حین مخالفت با موضوع به صورت مستمر در صدد میانجیگری و مدیریت بحران بودند اما در روابط مخدوش شده بین مادرید – بارسلونا تقریبا هیچ اقدامی جهت میانجیگری انجام نشد و حتی اتحادیه اروپایی ضمن حمایت از مواضع مادرید، گامی در جهت مدیریت بحران برنداشت. بی توجهی به آنچه در کاتالونیای می گذشت دولت پوجدمون را در برزخی رها کرد که امکان مصالحه را تا حدود زیادی مسدود کرده و امروز نیروی قوی تر تمام خواست و میل خود را می تواند بر نیروی ضعیف تر تحمیل کند. متاسفانه این پالس ها و نشانه های بازدارندگی را رهبران کاتالونیا به درستی در تحلیل و محاسبات خود لحاظ نکردند و در فاصله ۹ روزه بین برگزاری همه پرسی و اولین جلسه پارلمان که زیر فشار مادرید – بروکسل مجبور به تعلیق نتیجه آن شد به دلیل عدم استفاده از این موضع به عنوان یک فرصت جهت مصالحه و کسب امتیاز، نه تنها برای دولت محلی کاتالونیا حاصلی نداشت که به نظر می رسید سیاستمداران اروپایی ترجیح می دهند عنصر نافرمان را به شدت تنبیه کنند. این رویه اتحادیه اروپایی قبلا نیز در مورد بحران سیاسی یونان به کار گرفته شده بود و با تمکین کامل حزب حاکم “سیریزا” و گردن نهادن به خواست اتحادیه اروپایی تنها اجازه بازگشت به نقطه صفر را در حاصل کار به همراه داشت. رهبران استقلال طلب کاتالان از آنجا که به نظر می رسد هیچ درک درستی از مناسبات قدرت در عرصه ملی و منطقه یی به خصوص ماهیت و مکانیزم جاری در اتحادیه اروپایی ندارند امروز در مقابل عمل انجام شده کاملا خلع سلاح شده و در شرایطی که دولت مادرید با استفاده از ماده ۱۵۵ قانون اساسی دولت محلی را منحل کرده است تنها اهرم فشار را در مقاومت دمکراتیک حامیان استقلال می دانند. با دعوت رئیس برکنار شده دولت منحل شده کاتالونیا برای مقاومت دمکراتیک در مورد اقدامات مادرید روز شنبه صدها هزار تن از حامیان استقلال و مخالفان دولت راستگرای راخوی به خیابان های بارسلون سرازیر شدند و قرار است روز یکشنبه نیز حامیان یکپارچگی اسپانیا در بارسلون هم اردوکشی خیابانی خود را به نمایش بگذارند.
انحلال دولت محلی توسط سنای اسپانیا در روز جمعه ۲۷ اکتبر که با تشبث با همان اصل ۱۵۵ قانون اساسی انجام گرفت و از طرف دولت معاون نخست وزیر “ثریا سائنز دو سانتاماریا” را مسئول اداره منطقه کاتالونیا کرد، از هم اکنون به همان نسبت که در این ایالت تنش و آنارشی را حاکم نمود تا حدودی مواضع ماریانو راخوی و راستگرایان در کل اسپانیا را هم تقویت کرده است. اعلان زمان برگزاری انتخابات پیش از موعد در کاتالونیا از سوی دولت مرکزی اسپانیا برای روز ۲۱ دسامبر در بحبوحه این کشاکش سیاسی و متینگ های بزرگ خیابانی خبر از یک تنش دو ماهه در کاتالونیا می دهد که امکان بروز خشونت در آن بسیار بالا رفته است. هر چند که حدود نیمی از مردم کاتالونیا مخالف استقلال این منطقه از اسپانیا بودند اما بخش بزرگی از این مخالفان در طبقه بندی موافقان مادرید نخواهند بود و آنان نیز هم اکنون در خیابان علیه اقدامات دولت مرکزی در کنار موافقان همه پرسی در اعتراضات شرکت دارند. این بار توهم قدرت ظاهرا گریبان راخوی را هم گرفته است و وی با بستن تمام راه های مصالحه ملی تنها به فکر بازسازی موقعیت سیاسی خود با استفاده از شرایط می باشد که در هفته های آینده چنانچه مخالفان وی در کاتالونیا این بار درست عمل کنند هم اینکه “حزب مردم” وی در این انتخابات محلی به شدت شکست می خورد و هم اینکه جناح چپ اسپانیا فرصت می یابد تا سیاست های تندروانه وی را به نقد کشیده و موقعیت حبابی کنونی را از وی سلب کند. در چنین شرایطی که هیچ شانسی برای استقلال طلبان جهت رسیدن به خواست تاریخی آنان وجود ندارد، این نیروی بزرگ در کاتالونیا باید روابط خود را با چپ کاتالان و جناح چپ اسپانیا ترمیم و در جهت همکاری حول یک پلاتفرم مشترک با آنان حرکت کند. هم اکنون با جلسات تقریبا هم زمان پارلمان محلی کاتالونیا در روز جمعه ۲۷ اکتبر که با رای ۷۰ نماینده از ۱۳۵ نماینده پارلمان رای به اعلان استقلال داد و در مقابل مجلس سنای اسپانیا نیز در همان روز رای به انحلال دولت محلی کاتالونیا داد، اسپانیا وارد یک بحران سیاسی شده است که از هم اکنون به دلیل سیال بودن رخدادها و تحولات پیش رو نمی توان تصویر روشنی از نتیجه کار و فرجام این وضعیت بحرانی را مشخص کرد. آنچه اما تا حدود زیادی می توان انتظار داشت تشدید بحران در اسپانیای از قبل درگیر بحران اقتصادی و هم چنین تشدید تنش و کم ثباتی در کاتالونیای دوقطبی شده است. اتحادیه اروپایی نیز به لحاظ عدم ایفای نقش میانجیگرانه خود به دلیل حمایت یکجانبه از مادرید تا حدود زیادی اعتبار خود را در سطح منطقه یی و جهانی از دست خواهد داد و این موضوع هیچ کمکی به حفظ وحدت و یکپارچگی این اتحادیه تضعیف شده نمی کند.
۷/۸/۹۶ اردشیر زارعی قنواتی
آرشیو نوشته‌ها و شناسایی نویسنده:
اردشیر زارعی قنواتی نویسنده و روزنامه‌نگار؛ روشنفکر و فعال سیاسی، تحلیل‌گر سرشناس ایرانی در حوزه‌ی مسایل سیاسی و بین‌الملل است. از او مقالات فراوانی در نشریات ایران از جمله شرق و اعتماد و سایتهای معتبر خارج از کشور منتشر شده‌است.
