درآمد: عنوان این گزارش، برگرفته از عنوان فرعی فصل ششم کتاب «جامعه مدنی: گفتارها، زمینه‌ها و تجربه‌ها» به قلم دکتر کاظم علمداری است.[۱] این کتاب در دوازده فصل و چهارصد و پنجاه صفحه شامل: نمایه، کتاب‌شناسی فارسی و انگلیسی است. این اثر همان‌طور که نویسنده خود گفته است: «…در چهارچوب …

مقدمه: در کشور ما همدلی و کشش نسبت به عرفان و معرفتِ اشراقی، در میان طیف وسیعی از تحصیل‌کرده‌گان طبقه متوسط و نخبگان دولتی همواره وجود داشته که پس از انقلاب، این کشش و گرایش، گسترده تر شده است. سرآمدانِ فکری و نظریه‌پردازان این طیف که شاید با تسامح بتوان …

در بخش پیشین این گزارش[۱] رفتار «زرین‌کلاه» قهرمان قصه «زنی که مردش را گم کرد» (نوشته صادق هدایت) عمدتاً از منظر فرهنگ و سنت‌هایمان پیگیری شد. اما در این بخش پایانی سعی شده که این قصه ایرانی با قصه دیگری به قلم «رومن‌گاری» که در آن وابستگی قهرمان داستان به …

در آستانه «روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان»، یک بار دیگر مجالی برای تبادل نظر و گفتگو به منظور شناخت راهکارهای عملی مقابله با شکل‌های مختلف بروز خشونت به وجود آمده است. مردمان کشورهای منطقه به ویژه در شهرهای بزرگ و پُرجمعیت هر روزه شاهد یا گرفتار نوعی از …

مقدمه: در بخش نخست این گزارش[۱] سعی بر آن بود که به جای همراهی با تفسیرهای رایج و متهم کردن قربانیان خشونت (از جمله زرین‌کلاه) و بستن اتهام خودآزاری و شکنجه‌خواهی به آنان، لااقل قدمی فراتر گذاریم تا شاید به عرصه شناخت و تفسیر معاصرتری از رفتار نامتعارفِ قربانیان شکنجه، …

مقدمه: موضوع محوری این گزارش که در سه قسمت عرضه می شود، به پرسش‌گرفتنِ تفسیر رایج در باره قصه «زنی که مردش را گم کرد» نوشته صادق هدایت است. زیرا این تفسیر مسلط – به طور قصدناشده – برداشتی خاص از قصه را در فضای ادبی ما جا انداخته که …

تأمل برانگیز است که دیگر جنبش‌ها و خرده‌جنبش‌های مطالبه‌محور که آنها نیز عمدتاَ از «سنگر» جامعه مدنی هدایت می‌شوند مانند جنبش‌های حقوق شهروندی، صلح، زنان، دانشجویی، معلمان، حقوق‌دان‌ها (کانون وکلا)، پرستارها، دستفروش‌ها، تولیدکنندگان خُرد، موسیقی‌دان‌ها (موسیقی زیرزمینی)، خیل عظیم وب‌‌نگاران و کنشگران شبکه‌های اجتماعی، مدافعان حفظ میراث باستانی، معترضان به …

مقدمه: «گاهی یک میهمانی کوچک بیشتر خوشحال‌شان می‌کند تا شرکت در یک حرکت اجتماعی بزرگ… انگار که به یکباره همه آن آرمان‌ها رنگ باخت و آن پیش‌قراولان آرمان‌خواه که پیش از آن، قهرمان رمان‌هایشان بودند در چرخشی ناگهانی به توده‌های نادان و نمک‌نشناس بدل شدند… پس نویسنده ایرانی، سنگر عوض …

شهرگان: در اغلب کشورهای خاورمیانه تا دهه‌های پایانی قرن بیستم تفسیرهای دوبُنی و رازپردازی شده از «واقعیت»، بر آفرینش‌های ادبی-هنری این جوامع به وسعت حاکم بود. این منطق ثنوی (ظلمت/ نور) در تفسیر واقعیت که نهایتاَ با هدفِ هدایت «کلیت جامعه» به قله‌ی رستگاری (آرمانشهر)، تدوین و به تدریج مشروعیت …

پیش درآمد :مطالعات تجربی و نظری تأیید می کنند که پیش از انقلاب سال 57، هنر و ادبیات پیشرو مملکت ما، دلزده از مدرنیزاسیون آمرانه، گامی بلند و پُرشتاب به سوی «بازگشت به اصالت های بومی» برداشته بود. این گرایش ویژه در موج بازگشت که ابتدا در شعر و قصه …

همزمان با دورهٔ موسوم به دوره تدارک انقلاب مشروطیت و گسترش آرام ارزش‌های تجدد در ایران، مرکز امپراتوری عثمانی نیز در تب و تاب آغاز استقلال خواهی مستعمرات خود است و هنوز به انعقاد قرارداد «مودروس» در اکتبر ۱۹۱۸ ـ که خاتمه سلطه عثمانی بر سرزمین‌های عربی را اعلام کرد …

مقدمه: طی پنج سال گذشته، جنبش سبز از منظرهای گونه گون تفسیر شده است. برخی از پژوهشگران آن را به عنوان پدیده ایمشخص در شبکه ی وسیعی از جبرها، اختیارها و ممنوعیت هایی که زبان، تاریخ، سیاست و شریعت ایجاد کرده اند توضیح داده اند؛  برخی دیگر آن را جنبشی …

از سده ی دوازده میلادی که فرآیند تحول فکری و نوزایش دینی در اروپا آغاز شد به تدریج سامان معرفتی تازه ای شکل گرفت که از سده شانزده به بعد، به «نوزایی» اشتهار یافت. در پرتو این فرایند است که فاصله گرفتن از ارزش های تعصب آلودِ شریعت ایجابی کلیسا …

هفته گذشته واقعن که هفته پُرمشغله ای بود. تمام طول هفته یک ریز بارندگی داشتیم. بارندگی در این فصل گرما آن هم در روزهای آخر ماه ژوئیه، همه را غافلگیر کرد؛  انگار سقف آسمان سوراخ شده بود چه یک ساعت هم باران بند نمی‌آمد. چکه کردن آب از سقف‌ها مجبورمان کرد …

مجمعی کردند مرغان جهان / …؛ این مصرع، سرآغاز منظومه ی سترگ «سیمرغ» است که معمار چیره دست اش «عطار نیشابوری»، از همان ابتدا، خواننده ی داستان را با منظری «جهانشهری» روبرو می کند. در واقع، تصویر شکوهمند آغاز قصه، مخاطب را به اجتماع بزرگی از «مرغان جهان» می برد که به منظور سفر …

برخی از شایعه ها می گویند آنانی که عمر طولانی ـ بسیار طولانی ـ داشته اند احتمالا روح خود را به شیطان فروخته اند و در عوض، جاودانگی به کف آورده اند. بعضی از قصه ها نیز گویی چنین اند. یکی از بیشمار قصه های تمثیلی و ماندگار، در سرزمین …

  پیروزی گام به گام و حساب شدۀ نیروهای اسلامگرا در مصر معاصر بویژه پیروزی نسبی آنان در مرحله اول رفراندوم قانون اساسی در شب گذشته (شنبه 25 آذر 91)، برای ما مردم خاورمیانه قابل و لایق تأمل است. می دانیم که بخشی از دستگاه رهبری «اخوان المسلمین» طی سی …

آزادی زنان و دگرباشان در تشیع ایرانی در قسمت اول این مقاله با عنوان «الاهیات معطوف به قدرت و کنترل زنان» به نخستین مؤلفه‌‌ی تفاوت در نگرش الاهیون و فمینیست‌‌ها (تفاوت در فرض‌‌‌های هستی‌‌‌شناسانه‌‌‌ی تفکر) نسبت به مقوله «تن» اشاره شد. در ادامه، به مؤلفه‌‌ها و فرضیه‌‌های دیگری در این …

 الاهیات اسلامی در ایران و مصر، گفتمانی فراتاریخی، فراجنسیتی و معطوف به قدرت است که جهت اصلی آن، به قول نیچه «در راستای تملک چیزهاست»؛ ولی گفتمان آزادی زنان و دگرباشان،گفتمانی این‌جهانی، متکی بر عقل جزوی و دریافت‌های تنانه ـ  و مخلوق قراردادهای اجتماعی ـ است…  زنان و دگرباشان  در اسلام …

نامۀ دختر آتش‌‌‌‌ پاره به عطار نیشابوری* شکاک شده بودم، می پرسیدم: نکند از آبستن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شدنم بو برده و همین باعث شده که…؟ ولی من بارداریِ ناخواسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ام را که ازش پنهان کرده بودم؟.. تازه اگر بویی برده بود حتمن به من می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گفت… پس دلیل این بی‌‌‌‌وفایی، این گریز نامنتظر چه می‌‌‌‌توانست …

 مدرسه فمینیستی:  در آموزه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های شارحانِ طریقت، زن ـ اگر خوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سیما،جوان و مستقل باشد ـ گاه به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سانِ شیطانی اغواگر (قادح) معرفی می شود و اگر نخواهد در ولایت و کراماتِ شیخ، ذوب شود، به عنوان «جسمانیت محض»، که توجه به او موجب «دل‌‌‌‌‌‌‌‌‌سیاهی» است معرفی می گردد…   تلقی عرفان و …

تلاش پیوستۀ زنان ایران طی دهه‌های اخیر در سطح‌های مختلفِ زیست جمعیشان، از جمله: شجاعتِ ریسک‌پذیری در بالا بردنِ میانگین سن ازدواج؛ موفقیت در عرصه تحصیلات دانشگاهی؛ اقدام عملی و اغلب پُرهزینه برای تغییر نقش‌ها در کانون خانواده به نفع تثبیت و استحکام «جایگاه مستقل زنان»؛ همینطور تلاش پیوسته به …

«از کف دادنِ اتکا به نفس، و آموختن تدریجیِ تمکین نسبت به رفتار خشونت آمیز، در زندگی هر زنی، متفاوت است. گاهی از اتاق خواب، گاه از آشپزخانه، گاه از یک غفلت ناخواسته در پختن غذا، یا از هر چیز و هر جا و به هر بهانه، کلید می خورد …

پس از سال ها خدمت در اداره اما هنوز به استخدام رسمی در نیامده است. او بدون توجه به سوز سرمای زمستان یا گرمای کشندۀ تابستان از ساعت چهار و نیم بعدازظهر که از اداره مرخص می شود مثل اغلب کارمندان دولت، به شغل دوم مشغول است و اکثر روزهای …

  پیشکشِ «مهراوه»، شاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بیتِ نسرین ستوده، و با یاد و خاطره هاله سحابی      با ناله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای فروخورده در گلو از خواب‌ می‌پَرد.  بلافاصله زردیِ نور لامپ، چشم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اش را می‌زند.  کف هر دو دست را سایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بان چشم‌ها می‌کند. درحالی‌ كه‌ تمام‌ هیكل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اش‌ یك‌ پارچه‌ از عرق‌ خیس‌ شده است‌ هراسان‌ به‌ دور و برش‌ نگاه‌ …