معنی نام‌های شیراز و پارس (پاسارگاد)​

 

مطابقت شیراز با آربوای نقشه های بطلمیوسی:

نظر به یکی بودن محل و معنی آنها، این دو، نامهای محل واحدی بوده اند: چون واژهٔ هاربهورای سنسکریت (محصول لذیذ، انگور) می توانست به آربوا تلخیص یابد یا مترادف آن باشد. و خود نام شیراز را نیز می توان به معنی محل بارور شدن رز (تاک) گرفت:

हारभूरा f. hArabhUrA grape

हार adj. hAra delightful

bhura: product

हार adj. hAra delightful

भव m. bhava prosperity, product

भावुक adj. bhAvuka productive

نام پارس نیز به معنی سرزمین انگور خیز به نظر می رسد:

نظر به اینکه کوروش در خواب آستیاگ به سان تاک جهانگیری ظاهر میگردد که از بطن ماندانا روییده بود، لذا نام پارس با توجه به شواهد سنسکریتی آن می تواند به معنی محل انگور خیز باشد. مطابق منابع یونانی در کاخ هخامنشیان تاک زرینی که بر کاجی پیچیده بود، نگهداری میشد:

पर्ष m. parSa bundle, cluster

परिसर् f. parisar grape.

به نظر می رسد نامهای شیراز (آربوا)، پارس و پاسارگاد در این رابطه باشند: اجزاء پارس و پاسار در نام پاسارگاد با واژه های سنسکریتی پَرشَ (خوشه)، پَریسار (انگور) و جزء کاد با واژهٔ اوستایی گَئِثَ (جا) و واژهٔ فارسی کَت (کَد، جا) قیاس هستند.

نام الههٔ دانهٔ میوه های یونانی یعنی پرسفاته (پرسفونه) را هم که در زبانهای هندوایرانی جسته اند، در این زبانها می توان به معنی الههٔ خوشهٔ انگور گرفت:

Cicero calls Persephatta the seed of the fruits of the fields.

نام بابلی این الهه، گِشتی نانا (الههٔ تاک) و نام اوستایی آن سپنت آرمئیتی (الههٔ میوهٔ لذیذ) بوده است:

स्वन्त adj. svanta auspicious

आरमति{आरम्} verb Aramati[Aram] take pleasure

आरमति{आरम्} verb Aramati[Aram] delight in

نامهای مردوک (خدای جشن نوروز بابلی) و آشّور (خندان و شاد) و اهورامزدا و وارونا نیز در زبانهای هندوایرانی با شراب و شادی مرتبط هستند:

मार्द्वीक adj. mArdvika made of grapes

मार्द्वीक n. mArdvika wine

आशय m. Ashaya pleasure

आशय m. Ashaya soul

सुरा f. surA wine

نام اهورامزدا در هیئت اهورا مَذ دا (سرور خالق خوشی) با معانی فوق مرتبط میگردد. نام وَرِنه اوستایی (خوشی) نیز نام وارونای وداها (معادل اهورامزدا) را با شادی و خوشی و بهترین خدای شادی مربوط می سازد:

माद m. mAda (madha) exhilaration

मद m. mada (madha) excitement

dyu: sky, god

varena (varuna): pleasure

یعنی آسورا وارونا در معنی اوستائی خدای شادی و خوشی و اهورا مزدا در معنی خالق شادی و خوشی به هم می رسند: افزون بر این نام سرزمین اقامتگاهی وارونا یعنی سوخا (سوکها) به معنی شادمانی است و مطابق وندیداد، اهورا مزدا سرزمین خاص خویش ایرانویج را بسیار شادیبخش بیافرید:

Varuna inhabits the kingdom of Sukha, referring to “happiness”.

सुख n. sukha happiness

مناسبت روز هرمز (اهورامزدا) با شراب و شادی:

سر سال نو هرمز فرودین

بر آسوده از رنج روی تن دل ز کین

بزرگان به شادی بیاراستند

می و جام و رامشگران خواستند