معنی و ریشۀ برخی نام واژه های کهن (۵)
واژۀ هِزَبر (هُژبر، شیر بیشه) معرّب از فارسی به نظر می رسد مطابق فرهنگنامه های فارسی هُژبر که در اشعار شاعران ایرانی زیاد به کار...
نویسنده : جواد مفرد کهلان
جُستاری در نام و نشان ساسان و ساسانیان
مطابق گفتۀ علی مظاهری در جلد دوم کتاب جادۀ ابریشم، منابع بیزانسی و چینی (آمیانوس مارسلینوس و تاریخنامه تانگ شو) تبار ساسانیان از سکاها است....
این همانی جمشید ناحیۀ فارس با ابالگاماش پادشاه مرهشی (مرودشت)
مطابقت شهر و دیار مَرهشی باستان و وَرِنۀ اوستا با مَرودشت نام مرودشت در نقشه های بطلمیوسی به صورت مرّهاسیوم ذکر شده است که علی...
مطابقت کوراوغلوی اساطیری با بابک خرمدین
رد پای نام اصلی بابک خرمدین یعنی حسن در داستانهای رزمی کوراوغلو: ظاهراً نخستین محققی که ولو به اختصار و گذرا به شباهت کوراوغلو...
منطقۀ کرمان جایگاه پرستندگان ایزد جنگ و رعد بهرام
چهلم نوروز شیوشگان – جشن باشکوه تندرستون (تندرستان) در این گفته شده که ایرانیان باستان به گونه بسیار ویژه و شگفت انگیزی به سرشت...
معنی نام شهرهای تهران و تبریز
نام تهران از ریشۀ اوستایی تهرایی (پناه دادن) به معنی جای دارای پناهگاهها[ی زیر زمینی] است: بدون مراجعه به ریشه اوستایی آن که زبان مغان...
شرح و بسط نظریۀ هرتسفلد مبنی بر یکی بودن زرتشت سپیتمان با سپیتاک سپیتمان
نام زریادر (زریر) فرمانروای رغه (ناحیه بین دروازه کاسپی و دروازه تنائیس) در سنسکریت به معنی دارای صاحب نیروی بدنی (تنومند) مترادف سپیتاک (تنومند)...
شرح و بسط نظریۀ هرتسفلد مبنی بر یکی بودن زرتشت سپیتمان با سپیتاک سپیتمان
واژۀ سنسکریتی گئوتمه که نام بودا است مترادف با نام های بردیه و سپیتاک به معنی چاق و تنومند است: भशृ adj. bhRza greatly गौतम...
مطابقت لقمان حکیم قرآن با ازوپ یونانی-آفریقایی
ازوپ یا ایزوپ (به یونانی: Αἴσωπος تلفظ: آیسوپوس) از نویسندگان یونان بود که قصه و افسانه می‌نوشت. بنا به گفته هرودوت، ازوپ برده‌ای از اهالی...
ریشۀ هند و ایرانی کلمۀ عشق
برای تکمیل و اصلاح این گفته که “کلمۀ عشق در قرآن وجود ندارد. این کلمه گفته می شود که از عشقه گرفته شده است و...
نوروز جشن کهن بومیان نیمۀ شمالی فلات ایران
تحقیقاتی که ایرانشناسان در باب نوروز انجام داده اند به دو صورت متفاوت در مقاله نوروز آرتور کریستن سن و مبحث نوروز گزارش یشتهای...
مطابقت آمازون‌ها با گرجی‌ها
نام آمازون‌های کنار جنوب شرقی دریای سیاه که در مجاورت ایالت پونت بوده و بر گارگاریها (اسکیتان دارندۀ جام، گرگرهای اران) مسلط بوده و با...
بررسی ریشه و معنی نام قزاق
ابتدا این فرض به نظرم رسید که نام قزاق ریشه سکایی دارد ولی معانی اساسی سکایی و ترکی آن را تنها بعد از نظم و...
نام امشاسپندان زرتشتی که بر گرفته از نام و نشان خدایان بابلی به نظر می رسند
منشأ بابلی نه امشاسپند ماه‌های ایرانی نظر به اینکه در کتاب پهلوی بندهش نام ماه‌های ایرانی هر کدام نام امشاسپندی محسوب هستند و نام نه...
معنی نام کُرد در رابطه با توتم مار ایشان
معنی نام کُرد در رابطه با توتم الهه ماروش نیاکان کیمری- اسکیتی ایشان قابل تبیین است: در تورات در شمار پسران جومر (گومر، دارندگان آواز...
یهودا فرزند زیپورایی همان عیسی مسیح تاریخی است
در اواخر حکومت هیرود کبیر دو معلم انقلابی یهود به نامهای یهودا پسر زیپورایی و ماتثیاس فرزند مارقالوت که شایعه مرگ هیرود کبیر را شنیدند،...
معنی نامهای گیلان و مازندران
گیلان: در رام یشت اوستا از سرزمینی به نام گوذَ (پوشیده و مخفی) در کنار رود رنگها (رود سیلابی یا رود بزکوهی) در سمت دریای...
معنی نام دیوان مازنی و مازندران در رابطه با جام مارلیک
اگر نام کاتوزی (کادوسی)را به صورت کا-تئو-اَژی بهمعنی پرستنده اژدهای نیرومند بگیریم آن با تصویر جام معروف مارلیک گیلان پیوند می یابد. چه الهه عجیب...
معنی نام عرب در رابطه با تصاویر آتارگاتیس و آمورّو
یداله رضوانی: موزاییک بالا از روزگار پانصد میلادی در ایتالیا به جا مانده است. تا جایی که خبر دارم، گویا نگاره ماهی-بانویی (mermaid) که دو...
جستاری در باب نام و نشان باستانی همدان و کاشان
کتیبه های آشوری از دژ تو در توی هگمتانه تحت این نام یاد نمی کنند ولی دژ تو در تویی را که آن را رسم...
بررسی نام و نشان کنونی و باستانی سه گروه بزرگ کُردان
در اخبار کتیبه های آشوری مربوط به قیام مادها و خبر هرودوت و کتیبه بیستون در قرن هفتم و ششم پیش از میلاد در سمت...
معنی عیلامی و ایرانی نام کوروش (کورلوش)
در نام پادشاه عیلامی کیدین – هوتران پسر کورلوش، نام کورلوش به وضوح یادآور نام کوروش است. چه حرف “ل” در زبان پارسیان و مادها قابل تبدیل به “ر” بوده...
سهو دکتر جیوانجی جمشیدجی مودی در باب تعیین محل روستای زادگاهی زرتشت
دکتر جیوانجی جمشید جی مودی رسالۀ علمی بسیار عالمانه ای در باب زادبوم زرتشت دارد که توسط رشید شهمردان ترجمه شده و اساسی ترین تحقیقی...
بررسی ریشه و معنی نام قزاق
شهرگان: ابتدا این فرض به نظرم رسید که نام قزاق ریشه سکایی دارد ولی معانی اساسی سکایی و ترکی آن را تنها بعد از نظم...
وَهروت و اَرنگ همان رودهای فرات و دجله هستند
در ولایت مرکز حکومتی امپراطوری ساسانی دو رود فرات و دجله جاری بوده است که کتب پهلوی از اینان تحت نام وهروت و ارنگ (رنگها)...
مطابقت پادشاهان کیانی و مادی و دو تَن از قلم افتاده های ایشان در خبر هرودوت
مقدمۀ گفتار: مشکل اول در باره طرح و بررسی این موضوع این است که اکثر ایرانشناسان یا تخصص در تاریخ مدون ایران باستان دارند یا...
خطاب من محقق تاریخ اساطیری ایران به استاد بهرام مشیریِ شاهنامه دوست
شما را به سادگی می‌توان زبان عریان حقایق تاریخی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایرانیان به شمار آورد. در جامعه استبداد زده و عقب افتاده و...
ریشۀ تاریخی داستان منیژۀ و بیژن شاهنامه و متن آن
در کتاب ارانی (آذریِ) ده ده قورقود، از ایمران (امیران گرجی ها، به معنی بیمرگ) فرزند بکیل (نگهبان دژ) یاد میشود که قهرمانی خود را...
شهر دوشنبه همان شهر ویشگرد باستانی است
گای لیسترانج در کتاب “جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی” مطابق خبر حمدالله مستوفی در نزهة القلوب در ولایت قبادیان از دو شهر مهم به نامهای...
ساکنان باستانی آغاز تاریخ در ایران کهن
منابع کهن بین النهرین در پایان هزاره سوم پیش از میلاد در غرب ایران از کوتیان، لولوبیان، هوریان، کاسیان و عیلامیان یاد میکنند و اطلاعاتی...
معنی نام غیاث آبادهای ایران
از بررسی اطلاعاتی که لغت نامۀ دهخدا در باب شرایط جغرافیایی و اقلیمی نوزده روستای غیاث آباد نام ایران به دست می دهد؛ معلوم میگردد...
مطابقت نامهای اوشنر و ثریته با زال زر
در عهد کیکاوس (خشثریته، سومین پادشاه ماد) شخصی با نامها یا القاب ائوشنر (مرد دلیر دانا یا مرد روشن)، ثریته (پناه دهنده) و زال زر ...
معنی گاو رنگ و گرزهٔ گاورنگ در شاهنامه
سر معنی گاو رنگ و گرزه ٔ گاورنگ شاهنامه بحثی در محافل ادبی در گرفته است و دو نظر داده شده که هر دو به...
شرح و بسط نظریۀ هرتسفلد مبنی بر یکی بودن زرتشت سپیتمان با سپیتاک سپیتمان
ارنست امیل هرتسفلد باستانشناس و ایرانشناس بزرگ آلمانی بر اساس نام پدر و نام خانوادگی ای زرتشت و سپیتاک و محل حکومتشان بلخ این همانی...