مطابقت سارمات‌ها با صرب‌ها
نام قوم سارمات را که سنت مادر سالاری داشته‌اند، می‌توان به معنی مردم مادر سالار گرفت. بنا به تاریخ ماد تألیف دیاکونوف با استناد به کتاب چهارم هرودوت و دیگران «بر قوم سئورومات (مادر سالار)/سئیریمه (مادرسالار) یا سارمات (مادر سالار) زنان حکومت می‌کردند و کاهنان و جنگاورانشان نیز زنان بودند»:
शौर adj. saura heroic
शिर m. n. sira (saira) head
सार m. sAra chief
अम्बा f. ambA mother
मातृ f. mAt[R] mother
Мать (mat) mother
نام آمازون هم به صورت اَمبا-زون به معنی مادر نیرومند و مادرسالار بوده‌است. بنابراین آن نیز نام دیگری بر خود سئورومات‌ها بوده است.
نظر به الههٔ مادر نیمه مار سکاها و سرمت‌ها منظور از مفهوم مادر سالار الههٔ مادر آنها نیز مراد می‌گردیده است. چون نام ملکهٔ باستانی تاریخی- اساطیری ماساگت‌ها (آلانها، روکسولان‌ها، کروات‌ها) و داهه‌ها (یازیگ‌ها، صرب‌ها) یعنی تومیریس (در معنی مار نیرومند) گواه آن است.
در شاهنامه فریدون (کوروش) برای آزمایش بر سر راه پسران اساطیری‌اش سلم (سارمات)، تور (سکا) و ایرج (آریا) به شکل اژدها ظاهر می‌شود. کوروشا توتم سکاها بنا به اساطیر یونانی و گرجی ترکیبی از شیر (ایرج)، بزکوهی (تور) و مار (سلم) به شمار می‌رفته است.
در اَوِستا نیز از سئورومات‌ها (سارمات‌ها) تحت عنوان «سئیریمه» یاد شده و در فروردین‌یشت بند ۱۴۳چنین آمده‌است:
می‌ستاییم فروهرهای راست‌مردان سرزمین‌های «ایرانی» را، می‌ستاییم فروهرهای راست‌زنان سرزمین‌های «ایرانی» را،
می‌ستاییم فروهرهای راست‌مردان سرزمین‌های «تورانی» را، می‌ستاییم فروهرهای راست‌زنان سرزمین‌های «تورانی» را،
می‌ستاییم فروهرهای راست‌مردان سرزمین‌های «سَئیریمه» را، می‌ستاییم فروهرهای راست‌زنان سرزمین‌های «سَئیریمه» را.
در ادامهٔ این یشت فروهر پاکدینان قبایل سائینی (سکاهای دارندگان توتم سیمرغ، بلوچان) و داهی (سارمات‌های دارندهٔ توتم مار افعی، داهه‌ها) نیز ستایش می‌شوند.
نظر به توتم مار سارمات‌ها و معنی نام داهه‌ها (دارندگان توتم مار افعی) و آلانها (منسوبین به مار سمّی) که در شمال شرق دریای مازندران می‌زیسته‌اند، ایشان به هم می‌رسند. سکاهای کردستان نیز دارای توتم مار افعی بوده‌اند.
در قرن اخیر به رابطه بین سارمات‌ها و صربوکروات‌ها پی برده و آنرا انعکاس داده‌اند ولی این تحقیقات به کمال نرسیده و گمان نموده‌اند این قوم بزرگ هندوایرانی در غرب بین مردمان دیگر استحاله شده‌اند. در حالی که سارمات‌ها (یازیگ‌ها) همان صرب‌ها و بوسنی‌‌ها و روکسولان‌ها همان کروات‌ها هستند:
نام‌های صرب و بوسنی به معنی منسوبین به مار است و در سنت بوسنی خلقت مار مقدم بر ادم ابوالبشر است:
भुजङ्ग m. bhujan[ga] serpent
सर्प m. sarpa serpent
نظر به معانی ماساگت (دارندهٔ توم بزکوهی بزرگ) و روکسولان (دارندگان توتم غزال با شکوه) نام اعقاب ایشان کروات‌ها به معنی پرستندهٔ بزکوهی بزرگ (گوزن، یلن) به نظر می‌رسد و این امر تبار آنها را به سکاها (تورانیان، دارندگان توتم بزکوهی و گوزن) می‌رساند.
معنی نام آئلیوس راسپا راگانوس رهبر روکسولان‌ها:
در اوایل قرن دوم میلادی آئلیوس راسپا راگانوس (به معنی نجیب- بهترین شاه) شاه روکسولان‌ها (آلان‌های درخشان، نیاکان کروات‌ها) و سارمات‌ها (یازیگ‌ها) دو کتیبه از خود در کرواسی به یادگار گذاشته است:
आर्य m. Arya(airya, aelya) honourable man, noble, or अल n. ala (aila) excellent
ऋषभ m. RSabha best or most excellent of any kind or race
राजन् m. rAjan sovereign
राजन् m. rAjan prince, king
روکسولان‌ها زمانی از رومی‌ها خواسته بوده‌اند که از طریق متصرفات رومی حد فاصل با خویشاوندان سارمات (یازیگ) خویش ارتباط برقرار کنند.
آرشیو نوشته‌ها و شناسایی نویسنده:
جواد مفرد کهلان محقق تاریخ اساطیری ایران
