داعش می خواهد دامنه جنگ را به ترکیه بکشاند
تحولات ترکیه به یک کلاف سر در گم تبدیل شده است که به دلیل سیاست های ماجراجویانه “رجب طیب اردوغان” در منطقه هم اکنون به بدترین شکل ممکن این کشور را در وضعیت بی ثباتی قرار داده است. رئیس جمهوری ترکیه در رویای بازسازی امپراتوری عثمانی از تمامی امکانات و ابزارهای موجود برای تثبیت هژمونی منطقه یی خود استفاده کرد، چنانچه هم زمان با افزایش تنش و دخالت در امور کشورهای همسایه و باج خواهی از متحدین اروپایی خود حتی از راه انداختن جنگ داخلی، سرکوب نیروهای منتقد سیاسی، هجوم به نهادهای مدنی و مطبوعات، قطبی کردن جامعه حول دوگانه سکولاریسم – اسلامگرایی، ایجاد تنش با روسیه به عنوان قدرتمندترین همسایه خویش و مهم تر از همه همدستی و شراکت با تروریسم بنیادگرای اسلامی برای بی ثبات سازی رقبای منطقه یی خود نیز کوتاهی نکرد. هم زمانی و تجمیع تمام این عوامل مختل کننده در عرصه سیاستگذاری کلان داخلی و خارجی توسط دولت آنکارا موجب گردید تا رهبران این کشور به صورت هم زمان در یک منطقه بی ثبات و امنیتی دست به قماری بزنند که کارت های بازی آن در دست بسیاری از رقبا و حتی متحدین تاکتیکی این کشور قرار داشت. همین گسترش عرصه منازعه و مرزهای خاکستری بحران، موجب گردید تا هزینه اقدام برای دولت اردوغان به شدت بالا رفته و فراتر از توان مدیریتی یک دولت منزوی شده باشد.
عملیات تروریستی شامگاه سه شنبه ۲۸ ژوئن که حداقل موجب مرگ ۳۶ تن و زخمی شدن ۱۴۷ تن دیگر گردیده است نشانه های آشکاری از وضعیت بی ثبات ترکیه مدل اردوغان می باشد. حملات انتحاری سه تروریست به شدت مسلح که ابتدا با شلیک مسلسل همراه بود و سپس انفجارهای انتحاری تروریست ها به ترمینال مسافران خارجی فرودگاه بین المللی “آتاتورک” در استانبول را به همراه داشت، تاثیر به مراتب بیشتر از اقدامات تروریستی دیگر در طول یک سال اخیر دراین کشور بر جای خواهد گذاشت. تمام نشانه ها از نوع عملیات تا گزارشات اطلاعاتی که حتی توسط “بینالی ییلدریم” نخست وزیر هم به آن اشاره شده است گویای آن است که عامل این حادثه تروریستی بنیادگرایان اسلامی و به احتمال نزدیک به یقین گروه “داعش” بوده است. اینکه این بار از همان ابتدا از سوی اردوغان و دیگر مقامات ارشد ترکیه بلافاصله انگشت اتهام به طرف داعش گرفته شد و به خلاف عرف معمول در بین دولتمردان ترکیه نامی از حزب کارگران کردستان ترکیه (پ ک ک) برده نشد، نشان می دهد که نهادهای امنیتی این کشور از قبل اطلاعاتی در مورد احتمال اقدام تروریستی توسط داعش را رصد کرده بودند. از طرف دیگر هشدارهای امنیتی دولت آمریکا به شهروندان این کشور برای عدم سفر یا احتیاط بیشتر برای حضور در اماکن عمومی ترکیه در طول چند هفته گذشته اثبات این مدعا می باشد که حوزه عملیات تروریستی داعش به عمق خاک ترکیه کشیده شده است. در کنار این موضوع نباید این نکته را هم فراموش کرد که فشار روسیه و متحدین غربی آنکارا در خصوص همکاری دولت اردوغان با داعش در ماه های اخیر موجب شده بود که تا حدود زیادی ارتباطات نزدیک گذشته بین آنان، با تغییر جهت به سمت محدودیت و حتی همکاری امنیتی ترک ها با نهادهای اطلاعاتی غربی جهت شناسایی و به دام انداختن این تروریست ها که معمولا از ترکیه به عنوان پشت جبهه خود استفاده می کردند، پیش برود. این تغییر در روابط و تا حدودی ایجاد محدودیت در حوزه همکاری های سازمانی، مسیر ترانزیت داوطلبان اروپایی، شاهراه های لجستیکی و معاملات قاچاق بین ترکیه و داعش در شرایطی که این گروه هم اکنون به شدت زیر فشار قرار داشته و در آستانه از دست دادن بخش بزرگی از قلمرو جغرافیایی خود در عراق و سوریه می باشد، نه تنها برای داعش قابل هضم نبود که بنا بر ماهیت “بومرنگی” چنین گروه هایی خشم آنان را به سوی متحد دیروز و پشت کردن امروز آن موجب گردید.
داعش به همان نسبت و منطقی که دو دهه پیش سلف آنان گروه “القاعده” بعد از پایان ماه عسل خود رو به سوی آمریکا آورد و فاجعه یازدهم سپتامبر را آفرید، هم اینک اینان نیز بازی در زمین ترکیه را هدف قرار داده اند. این داستان غریبی نیست چرا که تلقی تروریسم جهادی از اتحاد و همکاری بر مبنای ایدئولوژی و مناسبات آخرالزمانی است که در این تفکر عقب نشینی و پا پس کشیدن تنها با مجازات مرگ و انهدام روبه رو خواهد بود. اگر چه اقدامات تروریستی قبلی داعش در ترکیه بیش از آنچه هدف نابودی ترکیه و تضعیف اردوغان را دنبال کند، اقداماتی بود برای در هم کوبیدن مخالفان اپوزیسیونی از جمله گروهبندی های کردی و چپ در ترکیه، ولی این بار ماهیت و ذات حمله به فرودگاه آتاتورک کاملا متفاوت بوده و هدف نقض ثبات این کشور و مجازات دوستانی است که امروز با دشمن آنان هم پیمان شده اند. هر چند که معمولا عملیات های هماهنگ و برنامه ریزی شده تروریستی چند ماه یا حداقل چند هفته طول می کشد و این فاصله زمانی تا روز اقدام را باید در نظر گرفت، ولی تغییر سیاست در ترکیه که به تازگی موجب تجدید رابطه با اسرائیل گردید و یک روز بعد هم اردوغان در نامه یی به “ولادیمیر پوتین” ضمن عذرخواهی از سرنگونی جنگنده سوخو ۲۴ روسی خواهان عادی سازی و گسترش مناسبات با روسیه شد، می تواند نشانه هایی مبنی بر تغییر معادلات موجود باشد که از دید داعش نیز مطمئنا پنهان نمانده است. تغییر در روابط گروه داعش با دولت اردوغان تنها یک بخش از وضعیت کنونی است و بخش دیگری از آن در تغییر تاکتیک داعش در موقعیت فعلی است که به شدت زیر فشار قرار گرفته و به همین دلیل گسترش دامنه عملیاتی خود به محیط پیرامونی را به عنوان یک عامل بازدارنده دنبال می کند. از طرف دیگر این حادثه تروریستی می تواند حامل یک پیام و نشانه دیگر هم باشد و آن اینکه داعش با از دست دادن قلمرو سرزمینی با تغییر تاکتیک در گسترش عملیات های سلول های خفته و تروریست های تنها در یک حوزه گسترده تر به خصوص در حلقه های ضعیف زنجیر امنیتی جهانی، به شیوه جدیدی عمل می کند که توان اطلاعاتی و تضمین امنیتی پرهزینه یی را بر محیط غیرخودی تحمیل خواهد کرد. به همین دلیل هم اکنون ترکیه در وضعیتی قرار گرفته است که باید یا تسلیم باج خواهی داعش شود یا اینکه تمام قد علیه این گروه تروریست و دیگر تروریست های بنیادگرایی که متاسفانه در طی سال های اخیر در این کشور ریشه دوانده و پایگاه های امنی داشته اند، وارد عمل شود. این نیز برای دولت آنکارا میسر نمی شود مگر آن که فتیله جنگ با اقلیت کرد ساکن در جنوب و جنوب شرقی کشور را پایین کشیده و با حفظ همبستگی ملی جنگ با تروریسم جهادی را به دور از ریاکاری های مرسوم آغاز کند. مدارا و تعامل با تروریسم داعشی به نوعی بازی با آتش است به همین دلیل برای اجتناب از به خطر افتادن ثبات و امنیت ترکیه رهبران این کشور باید با تمام قدرت وارد بازی شوند و تمام گلوگاه های این گروه و سلول های آن در ترکیه را به شدت زیر فشار قرار دهند.
۹/۴/۹۵
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
اردشیر زارعی قنواتی نویسنده و روزنامه‌نگار؛ روشنفکر و فعال سیاسی، تحلیل‌گر سرشناس ایرانی در حوزه‌ی مسایل سیاسی و بین‌الملل است. از او مقالات فراوانی در نشریات ایران از جمله شرق و اعتماد و سایتهای معتبر خارج از کشور منتشر شده‌است.
