فرمان مرکل به راست می چرخد
چهره آلمان بعد از این انتخابات بدون تردید تفاوت زیادی خواهد داشت و با توجه به توازن نیروی جدیدی که شکل گرفته است دولت ائتلافی آینده مرکل به سمت راستگرایی بیشتر خواهد رفت
(AP Photo/Yves Logghe, file)
برگزاری انتخابات پارلمانی آلمان در روز یکشنبه ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۷ با اعلان نتایج مقدماتی هر چند که تا حدودی منطبق با پیش بینی های و نظرسنجی ها بود ولی عمق نوسانات در سبدهای رای احزاب سنتی و بزرگ از جمله ائتلاف دمکرات مسیحی و سوسیال دمکرات به چنان کاهش رای آنان منجر گردید که در این حد قابل انتظار نبود. از طرف دیگر اوج گیری و سیر شتابناک اقبال به سمت حزب تازه تاسیس و راستگرای افراطی “آلترناتیو برای آلمان” بیش از پیش بینی ها بود و آنان توانستند بر اساس نتایج اولیه حدود ۱۳,۵ درصد آراء و نزدیک به ۸۹ کرسی را کسب کنند. به همین دلیل در حالی که هر دو حزب اصلی و شرکای دولت ائتلافی کنونی به سختی شکست خوردند این حزب مخالف مهاجرت و اتحادیه اروپایی موفق شد برای اولین بار با قدرت در پارلمان حضور یابد. حزب شراکتی دمکرات مسیحی – سوسیال مسیحی با از دست دادن ۷,۶ درصد از آرای دور قبل خود این بار توانستند ۳۲,۷ آراء و ۲۱۷ کرسی را کسب کنند. حزب سوسیال دمکرات نیز با از دست دادن ۵,۷ درصد آرای دوره قبل با کسب ۲۰ درصد و ۱۳۴ کرسی پارلمانی بزرگترین شکست ۴۰ سال اخیر خود را تجربه کرد. دومین حزب پیروز این انتخابات بدون تردید حزب “دمکرات های آزاد” بود که در دوره قبلی با افت آرای سنتی خود نتوانست از حدنصاب ۵ درصدی عبور کرده و وارد پارلمان شود ولی این بار با اوج گیری مجدد با جذب بخش بزرگی از آرای حزب دمکرات مسیحی توانست با کسب ۱۰,۷ درصد و حدود ۷۰ کرسی پارلمانی به یک گزینه اصلی برای ائتلاف در دولت بعدی تبدیل شود. آرای حزب “چپ آلمان” با کسب ۹,۲ و حدود ۵۹ کرسی و حزب “سبزها” با ۸,۹ درصد و حدود ۵۷ کرسی هر چند از رشد نیم درصدی حکایت داشت اما از نوسان کمتری نسبت به برندگان و بازندگان اصلی برخوردار بودند.
هر چند که این آمارها هنوز نتیجه قطعی و رسمی انتخابات پارلمانی آلمان نخواهد بود اما تغییر معنا داری در نتایج اعلان شده انتظار نمی رود. حدنصاب رسمی برای تشکیل دولت ائتلافی ۳۱۶ کرسی پارلمانی است که در شرایط کنونی که حزب دوم (سوسیال دمکرات) اعلان کرده است در دولت بعدی شرکت نمی کند تمام نگاه ها به ائتلاف سه حزبی (دمکرات مسیحی – لیبرال های آزاد- سبزها) می باشد که حدود ۳۴۹ کرسی را احتمالا از آن خود می کنند. این ائتلاف که به ائتلاف “جامائیکا” بخاطر تشابه رنگ پرچم این احزاب با رنگ پرچم کشور جامائیکا معروف است با کسب حدود ۵۲ درصد آرای اخذ شده می توانند دولت آینده آلمان را تشکیل دهند. چنین ائتلافی در دور دوم صدراعظمی “آنگلا مرکل” هم انجام گرفته و به دلیل اختلافات بین دمکرات های آزاد و سبزها، نمی تواند موقعیت سختی تلقی شود هر چند که کار در دولت بعدی را برای مرکل مشکل تر می کند. نتایج انتخابات اخیر به خوبی نشاندهنده سرخوردگی طیف بزرگی از رای دهندگان به سیستم و ائتلاف دو حزبی کنونی بوده است و زیان برنده اصلی آن هم بدون تردید حزب سوسیال دمکرات بود که با مخدوش کردن مرزهای خود با راست میانه در واقع خود نیز از زمان صدراعظمی “گرهارد شرودر” رهبر این حزب تبدیل به یک حزب راست میانه تبدیل شده بود. به همین دلیل “مارتین شولتس” رهبر این حزب بلافاصله بعد از اعلان نتایج مقدماتی خروج این حزب از ائتلاف برای تشکیل دولت بعدی را اعلان کرد. در آلمان هم چون فرانسه سوسیال دمکراسی سترون و شکست خورده کنونی به خلاف نمونه بریتانیایی که حزب کارگر با وداع از میراث شکست خورده “تونی بلر” با یک برنامه منسجم و شفاف در چارچوب بازگشت به مدل سوسیالیسم دمکراتیک با رهبری “جرمی کوربین” اوج گیری دوباره یی یافت، سوسیال دمکرات های آلمان هنوز در چنبره راستگرایی دست و پا زده و امروز توسط رای دهندگان به شدت تنبیه شدند.
اینکه حزب “آلترناتیو برای آلمان” چگونه توانست در عرض ۴ سال از زمان تاسیس چنین اوج بگیرد و به حزب سوم کشور ارتقا یابد بیش از اینکه به انسجام و برنامه مدون حزبی توسط آنان ارتباط داشته باشد یک رای “سلبی” به نظم حاکم بود که نشان می داد در آلمان نه تنها دولت ائتلافی موفق نبوده است که حتی شکاف های بین شرق و غرب کشور عمیق تر شده است. بر اساس داده های آماری این حزب افراطی راست در بخش شرقی کشور بیش از ۲۲ درصد از آراء را کسب کرده و حتی از حزب سوسیال دمکرات هم پیشی گرفته است. این رشد ملی و نقش پر رنگ در بخش شرقی برای حزب آلترناتیو برای آلمان یک هشدار جدی به ساختار سیاسی بزرگترین اقتصاد اروپایی است که نشان می دهد به عکس آنچه نشان داده می شود یکی از چرخ دنده های اصلی موتور آلمان لنگ می زند. ورود این حزب با چنین قدرتی به پارلمان بدون تردید در آینده نقش بسیار تاثیرگذاری بر سیاست های این کشور خواهد داشت. به همین دلیل سوسیال دمکرات ها که از شراکت با دولت مرکل به غیر از افول اعتبار هیچ حاصلی را درو نکرده اند، ترجیح می دهند که در قامت حزب اصلی اپوزیسیون در پارلمان حضور داشته باشند تا حداقل مانع از نقش آفرینی بیشتر حزب راست افراطی برای رهبری اپوزیسیون شوند. انتخابات آلمان به همان اندازه که برای راست افراطی دوران ظهور پر قدرتی بود برای سوسیال دمکراسی آلمان و حتی اروپا باید تجربه تلخ شکست این مدل از سوسیال دمکراسی راست روانه تلقی شود.
چهره آلمان بعد از این انتخابات بدون تردید تفاوت زیادی خواهد داشت و با توجه به توازن نیروی جدیدی که شکل گرفته است دولت ائتلافی آینده مرکل به سمت راستگرایی بیشتر خواهد رفت. آنان به راست می روند چون هنوز در چارچوب برخورد با “معلول” و وفاداری به سیاست های نئولیبرالی حرکت می کنند در حالی که “علت” اصلی این در هم ریختگی دقیقا برمی گردد به همین سیاست های “ریاضت اقتصادی” و نارضایتی بخش از جامعه به وضع موجود و هم چنین شکست سیاست مهاجرتی صدراعظم که جامعه را در دوقطبی های منازعه جویانه حول آن سازمان داده است. همین نقش پر رنگ موضوع مهاجرت و رشد وقایع تروریستی سال های اخیر در آلمان که ریشه در بنیادگرایی اسلامی دارد از طرف دیگر، ضربه کاری نیز به حزب چپ آلمان زد تا آنان نتوانند از ریزش نیروی دو حزب اصلی بهره لازم را ببرند. در آلمان به عکس بریتانیا روند حرکتی سیاست در سمت گرایش به چپ حرکت نمی کند و جناح راست از نوع میانه و افراطی هم چنان تعیین کننده آینده مسیر خواهند بود. انتخابات پارلمانی آلمان زنگ خطر پایان یکه تازی راست و چپ میانه را به شدت به صدا در آورد و نشان داد که مردم دیگر با این سیاست های سنتی در چارچوب نئولیبرالیسم اقناع نخواهند شد. حزب آلترناتیو برای آلمان به خوبی نشان داد که طبق تجربه “برگزیت” بریتانیایی و “ترامپیست” آمریکایی، افراط گرایان با سواستفاده از شعارهای چپ گرایانه، می توانند نوعی از پوپولیسم عوام فریبانه را ارائه دهند که پتانسیل جذب نیرو حتی در بین طبقه کارگر را هم دارد که این برای چپ واقعی هم یک هشدار جدی می باشد.
۳/۷/۹۶
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
اردشیر زارعی قنواتی نویسنده و روزنامه‌نگار؛ روشنفکر و فعال سیاسی، تحلیل‌گر سرشناس ایرانی در حوزه‌ی مسایل سیاسی و بین‌الملل است. از او مقالات فراوانی در نشریات ایران از جمله شرق و اعتماد و سایتهای معتبر خارج از کشور منتشر شده‌است.
