گفت‌وگو با مرتضی عبدالعلیان عضو هئیت مدیرهٔ CJFE و رئیس اسبق سازمان روزنامه‌نگاران در تبعید – کانادا

مارگارت اتوود (راست) و مرتضی عبدالعلیان

پیشنهاد مرتضی عبدالعلیان برای اهدای جایزه بین‌المللی آزادی مطبوعات به دو روزنامه‌نگار زن ایرانی؛ نیلوفر حامدی و الهه محمدی و برگزاری مراسمی برای اهدای این جایزه در امشب، انگیزه‌ای شد تا با ایشان گفت و گو و با «انجمن روزنامه‌نگاران کانادایی در آزادی بیان» بیشتر آشنا شویم. این گفت‌و‌گو را در پی می‌خوانید:

در ابتدا کمی از خودتان بگویید و سپس «انجمن روزنامه‌نگاران کانادایی در آزادی بیان» را به ما معرفی کنید. چقدر قدمت دارد و اعضاء آن چه کسانی هستند؟

در اواسط سال‌های نود میلادی به‌دنبال فعالیت‌های حقوق بشری در نهاد کانون حقوق بشر و دمکراسی در ایران-(‌تورنتو‌) مصمم شدم تا روزنامه‌نگاران از سراسر جهان در تبعید (در کانادا) را دور هم جمع کنم که پس از مدت‌ها تلاش شبانه‌روزی به تشکیل سازمان روزنامه‌نگاران در تبعید Journalists In Exile (JEX) ختم شد و از سی کشور جهان در این نهاد دور هم جمع شدیم و در ارتباط با (CJFE) قرار گرفتیم که در نخستین نشست آن به‌عنوان پرزیدنت انتخاب شدم و از سال ۲۰۰۲ بنا به درخواست مدیر اجرایی CJFE به  ز آن در آمدم. از آن زمان چه در مدیریت IFEX و چه CJFE در بخش کمک به روزنامه‌نگارانی که در جهان نیازمند کمک بودند و هستند به فعالیتم ادامه می‌دهم‌.

سازمان Canadian Investigative Journalists که به اختصار با نام CIJ شناخته می‌شود در سال‌هاى ۱۹۸۱-۱۹۸۰ در یک زیر زمین در مونترال به‌وجود آمد. در آن زمان، تحقیق در مورد مرگ مشکوک، کشتار و دفاع از روزنامه نگاران در آمریکاى لاتین را دنبال می‌کرد. در سال‌هاى نود میلادى با کمک (CJFE) سازمان روزنامه نگاران کانادایى براى آزادى بیان، سازمان IFEX خانه بین‌المللى آزادى بیان به‌وجود آمد که هییت مدیرهٔ CJFE مدیریت آن را نیز بعهده داشت. آیفکس امروزه بیش از صد سازمان جهانى آزادى بیان را مدیریت می‌کند و دفتر آن در تورنتو (کانادا) قرار دارد با بیش از بیست کارمند. CJFE مدافع روزنامه نگاران در سراسر جهان و مدافع آزادى بیان است و در این راه تلاش می‌کند.

نیلوفر حامدی و الهه محمدی چگونه برای دریافت این جایزه پیشنهاد شدند و عکس‌العمل «انجمن روزنامه‌نگاران کانادایی در آزادی بیان»از این پیشنهاد چه بود؟

در ماه سپتامبر پس از قتل مهسا ژینا امینی و گزارش نیلوفر حامدی و الهه محمدی از آن و زندانی شدن این دو روزنامه‌نگار شجاع، مرا بر آن داشت که سریعاً نامه‌ای بنویسم و آن‌ها را برای نامزدشدن این جایزه پیشنهاد کنم. با اینکه چند ماه از مهلت پیشنهاد نامزدی برای این جایزه گذشته بود ولی چون برندگان جایزه هنوز تعیین و اعلام نشده بودند، این‌کار را انجام دادم و از دوستان دیگر روزنامه‌نگار از جمله فریبا صحرایی‌، نیک‌آهنگ کوثر و مریم اقوامی خواستم تا از این پیشنهاد پشتیبانی کنند. این چگونگی این پیشنهاد بود که انجام شد. تا اینکه ماه پیش ژانویه ۲۰۲۳ متوجه شدیم این دو روزنامه‌نگارایرانی پیشنهاد شده از سوی ما، برنده جایزه شدند. من همین‌جا از فرصت استفاده می‌کنم به نیلوفر حامدی و الهه محمدی تبریک می‌گویم. اگرچه متأسفانه آن‌ها هم‌اکنون در ایران زندانی‌اند و در این مراسم حضور نداشتند تا جایزه خود را در مراسم امشب (۱۵ فوریه) از دست مارگرت اتوود نویسنده توانای کانادا دریافت کنند.

نیلوفر حامدی و الهه محمدی در حالی‌که در زندان بسر می‌برند، چگونه از دریافت این جایزه با خبر شدند؟

«کانون روزنامه‌نگاران کانادایی برای آزادی بیان» با خانواده این دو روزنامه‌نگار در ارتباط بوده و خبر جایزه را به آن‌ها داده‌است. هر دو‌این روزنامه‌نگار از طریق خانواده و مطبوعات از دریافت این جایزه در زندان مطلع شدند.

این جایزه را چه کسی به نمایندگی از این دو روزنامه‌نگار دریافت کرد و چگونه به دستشان می‌رساند؟

شهرام رفیع‌زاده و دخترش شیلا به‌عنوان نمادین جایزه این دو روزنامه‌نگار زندانی در ایران را دریافت کرد و تا آنحایی که اطلاع دارم هم ایشان این جایزه را به خانواده‌های آن خواهد داد.

 جایزه بین‌المللی آزادی مطبوعات از کی شروع شد و تاکنون به چه افرادی تعلق گرفت و از چه کشورهایی بودند؟

جایزه آزادى مطبوعات از اواسط سال‌هاى نود میلادى شروع شد‌ و هرساله مراسمى براى تقدیر از شجاعت و صداقت روزنامه‌نگاران در کار حرفه‌اى آن‌ها چه از سراسر جهان و چه در کانادا، به‌دلایل روزنامه‌نگارى تحقیقى و صداى افشاگرانه داده می‌شود‌. در این مراسم هرساله صدها روزنامه‌نگار برجسته‌ی کانادا حضور دارند که همراه با سخنرانى برندگان جایزه و سخنرانان دیگر و نمایش ویدیو کلیپ‌هایى از بعضى از کشورها و شرایط روزنامه‌نگاران و آزادى بیان در جهان تا پاسى از شب ادامه می‌یابد.

تاکنون روزنامه نگارانى از فلسطین، فیلیپین، ایران، روسیه، اریتره، مصر، مکزیک، لبنان، سومالى، سودان و کشورهاى دیگر این جایزه را دریافت کرده‌اند‌.

افراد برای دریافت این جایزه چگونه انتخاب می‌شوند و چه پروسه‌ای را پشت سر می‌گذارند؟

انتخاب برندگان جایزه توسط یک کمیته برگزارکننده مراسم (Gala Committee) تعیین می‌گردند که متشکل از چند روزنامه‌نگار کانادایى می‌باشد‌. پروسه کاندید کردن روزنامه‌نگاران برای جایزه، با نوشتن یک نامه، کاندید کردن روزنامه‌نگاران و ارسال آن نامه قبل از ماه جون به CJFE است.

آیا برای برنامه امشب امکان آن را داشته‌اند که برای این مراسم پیامی ارسال کنند؟

متاسفانه این امکان وجود نداشته و همانطور که می‌دانید این دو روزنامه‌نگار زن در زندان حکومت اسلامی به‌سر می‌برند و نتوانستند پیام بفرستند.

 در این مراسم چه شخصیت‌های دولتی و غیر دولتی کانادایی و شخصیت‌های ایرانی شرکت داشتند؟

در برنامه امشب مارگرت اتوود نویسنده و شاعر نامدار کانادایی حضور داشت که لوح جایزه‌ها را به شهرام رفیع‌زاده و دخترش شیلا تقدیم کرد تا این دو نفر به عنوان دریافت‌کننده‌های نمادین لوح آن را دریافت کنند. . کارول آف مجری برنامه As it Happen

سی بی سی بود. چند روزنامه‌نگار ایرانی و افغان همراه  با ده‌‌ها روزنامه‌نگار از مطبوعات مختلف کانادا هم حضور داشتند.

انجمن قلم کانادا، سازمان مطبوعات قومی کاناداCanadian Ethnic Media Association (CEMA)  و IFEX در مراسم امشب حضور داشتند.

از اینکه به پرسش‌های ما پاسخ دادید، صمیمانه سپاسگزارم.