زنان و اقتصاد
سوزان ای.آلبرت*
برگردان: بنفشه جمالی
در چهارمین کنفرانس جهانی درخصوص مسائل مرتبط با زنان که در سال ۱۹۹۵ در پکن چین با حضور نمایندگان ۱۸۵ کشور از سراسر جهان تشکیل شد، اعلامیه تاریخی به منظور حذف موانع مشارکت زنان در همه حوزه‌های زندگی عمومی و خصوصی به تصویب رسید. در این اعلامیه نگرانی‌ها نسبت به ۱۲ حوزه مهم زندگی زنان، از جمله افزایش فقر بین زنان، دسترسی نابرابر و ناکافی به فرصت‌های آموزشی، خشونت علیه زنان، نابرابری در تقسیم قدرت و تصمیم گیری و حقوق کودکان دختر شناسایی و مشخص گردید.
امروزه یکی از موضوعات مهم و چالش برانگیز در زمینه تحقق برابری جنسیتی در جهان مسئله به کار گیری هرچه بیشتر پتانسیل اقتصادی زنان و ایجاد فرصت‌های اقتصادی و شغلی برابر با مردان در سطح جوامع است. علیرغم تمامی تلاش‌ها و پیشرفت‌هایی که در این حوزه در سال‌های گذشته در بسیاری از کشورهای جهان انجام گرفته اما همچنان راه درازی برای رسیدن به برابری واقعی و عادلانه اقتصادی با مردان در پیشروی زنان باقی مانده است.
براساس آمار کار جهانی، باوجود آنکه زنان دوسوم کارها را در سراسر جهان به خصوص در بخش کشاورزی انجام می‌دهند اما سهم درآمدی آنها تنها ۱۰ درصد از کل درآمدو ۱ درصد از دارایی‌ها در جهان است [۱] و ۷۰ درصد از افراد فقیر در جهان را زنان تشکیل می‌دهند [۲]. از سوی دیگر بسیاری از زنان شاغل در کشورهای پیشرفته و کشورهای در حال توسعه چه در مناطق شهری و چه در مناطق روستایی علاوه بر کار خارج از منزل به نگهداری از فرزندان و انجام کارهای خانه نیز مشغول هستند کارهایی که غالباً در مقابل آن مزدی دریافت نمی‌کنند [۳].
زنان همچنان در سراسر جهان درآمد کمتری نسبت به مردان دارند
درآمد زنان در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا حدود ۳۰درصد درآمد مردان، ۴۰درصد در کشورهای امریکای لاتین و آسیای جنوبی، ۵۰درصد در کشورهای صحرای افریقا و ۶۰تا ۷۰ درصد در کشورهای شرق آسیا و کشورهای در حال توسعه است.
در سال ۲۰۰۹ سازمان اقتصاد جهانی، ۱۳۴ کشور جهان را از لحاظ شاخص‌های اقتصادی به پنج دسته تقسیم کرد که براساس این تقسیم بندی مشخص شد کشورهای خاورمیانه بیش‌ترین شکاف جنسیتی را در مقایسه با سایر کشورها دارند. (گزارش جهانی شکاف جنسیتی در سال ۲۰۰۹)
براساس این گزارش در کشورهای توسعه یافته شکاف جنسیتی کمتری وجود دارد و زنان شانس بیشتری برای دستیابی به برابری اقتصادی با مردان دارند.
براساس تخمین سازمان تعیین شاخص‌های برابری اقتصادی در جهان تا سال ۲۰۲۵، زنان ۸۰درصد از تصمیم گیرندگان خرید یک کالا در آمریکا، ۷۰ درصد از بنیان گذاران کسب و کارهای کوچک در کانادا و ۶۰ درصد از مالکان دارایی‌ها و ثروت در بریتانیا خواهند بود. امروزه اغلب زنان میلیونر جهان ۱۸ تا ۴۴ سال سن دارند. زنان در کشورهای درحال توسعه اما اوضاعی متفاوت دارند. آمار و داده‌های به دست آمده توسط سازمان ملل نشان می‌دهد زنان در کشورهای در حال توسعه در راه اندازی کسب و کار مخصوص به خود، مالکیت و انتقال دارایی‌های اقتصادی همواره به حاشیه رانده می‌شوند. آنها همچنین در این کشورها در تصمیم گیری‌ها و سیاست گذاری‌های اقتصادی غایب‌اند یا حضوری بسیار کمرنگ دارند.
رسیدن به برابری‌های جنسیتی و زدودن شکاف‌های جنسیتی در کشورها انجام نخواهد گرفت مگر با سیاست‌های کارآمد و موثر از سوی دولت‌ها که برپایه رفع هرگونه تبعیض در سطوح مختلف جامعه نهادینه شده باشد. این سیاست‌ها می‌توانند همانند یک کاتالیزور باعث رشد، شکوفایی و رونق اقتصادی در کشورها شوند؛ اقتصادی که از سه ضلع بخش دولتی، خصوصی و بازار کسب و کارهای ایجاد شده توسط افراد تشکیل شده است.
بر اساس آمار به دست آمده توسط مرکز پژوهش بین المللی زنان، اکثر زنان در جهان از دسترسی برابر به دارایی‌ها، اعتبارات، سرمایه گذاری و حقوق مالکیت محروم‌اند. از همین رو سیاست‌هایی که برمبنای تبعیض زدایی از سطح جوامع باشند امری ضروری و لازم است.
در کشور مولداوی موسسه ای با نام «مرکز بین المللی پیشرفت زنان در کسب و کار» توسط «تانیا باتوشکینا» با هدف توجه به سیاست‌های رفع تبعیض در سطح جامعه دایر گردیده است. در حقیقت این موسسه با هدف ایجاد فضایی که زنان در آن بتوانند با تعامل و هم فکری با یکدیگر ابتدا به حقوق خود در جامعه پی ببرند و سپس با به اشتراک گذاشتن نگرانی‌ها، مشکلات و محدودیت‌های اقتصادی به چگونگی ایجاد مقاومت عمومی در مقابل این نابرابری‌ها در حوزه کسب و کار دست یابند، بنا شده است.
از دیگر موسساتی که در راستای از بین بردن شکاف جنسیتی اقتصادی در جهان بوجود آمده است می‌توان به «کمیته زنان برای ایجاد تغییرات حقوقی» اشاره کرد. موسسه ای که توسط «زهران محمود بیان» در جده عربستان سعودی با هدف پاسخ به این سوال «چگونه می توان با افزایش سواد و آگاهی اقتصادی زنان راه را برای تغییرات قانونی و در نهایت رسیدن به برابری های جنسیتی هموار ساخت؟» تأسیس شده است.
پیشرفت زنان راهی برای از بین بردن شکاف‌های جنسیتی
براساس اطلاعات به دست آمده از ۱۱۵ کشور عضو سازمان اقتصاد جهانی در سال ۲۰۰۹، مشخص شد در دوسوم این کشورها از سال ۲۰۰۶ به بعد با اتخاذ سیاست‌های رفع تبعیض، شکاف جنسیتی کمتر شده است و در این کشورها شاخص‌های برابری افزایش پیدا کرده‌اند. (گزارش جهانی شکاف جنسیتی در سال ۲۰۰۹)
به گفته «الیزاباراشیولی نینو» رئیس انجمن کسب و کار در تفلیس گرجستان یک کشور به خودکفایی اقتصادی نخواهد رسید مگر آنکه زنان در آن جامعه بتوانند در بخش‌ها خصوصی و عمومی، شرکت‌های رسمی و غیر رسمی و به طور کلی در سطوح مختلف اقتصادی مشارکتی فعال داشته باشند [۴]. به عقیده او امنیت اقتصادی می‌تواند در هر سطح از زندگی زنان از جمله سلامت، آموزش و پرورش، نشاط خانواده، آزادی مصرف و مشارکت در فعالیت‌های مدنی و سیاسی تأثیرات مثبت داشته باشد که کل جامعه را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
«سوزان عارف» مدیر «سازمان قدرتمندسازی زنان» در کردستان عراق معتقد است مهم‌ترین گام برای از بین بردن شکاف جنسیتی اقتصادی، آموزش و توانمندسازی زنان در سطح جامعه است. به عقیده او این آموزش باید از سنین پائین و با گنجاندن آموزش‌های اقتصادی به دختران از مدارس ابتدایی شروع شود [۵]. سوزان عارف قدم بعدی برای از بین بردن شکاف اقتصادی جنسیتی را اصلاح و تغییر قوانین درخصوص دستیابی زنان به زمین، ملک و ورود آنها به بازار کار می‌داند. افزایش دسترسی زنان به منابع اقتصادی در سطح جامعه، افزایش بهره وری و در آمد آنها را به همراه خواهد داشت و این افزایش درآمد نهایتاً موجب افزایش دسترسی آنها و فرزندانشان به غذا، پوشاک و آموزش خواهد شد.
زنان برای رسیدن به برابری‌های اقتصادی راه درازی در پیشرو دارند. اگر به واقع خواهان داشتن جامعه ای برابر هستیم باید برای رسیدن به آن و برداشتن موانع تلاش کنیم. همان طور که پیش‌تر گفته شد اولین گام برای از بین بردن شکاف‌های جنسیتی اقتصادی در هر کشوری اصلاح و تغییر قوانین آن کشور است. باید دید آیا سیاست‌های حکومتی در راستای زدودن شکاف‌های جنسیتی است یا خود با ایجاد محدودیت‌های بیشتر سعی در منزوی کردن هرچه بیشتر زنان در سطح جامعه و اقتصاد آن کشور دارد. این زنان هستند که باید با بلندکردن صدای خود و رساندن آن به سطوح بالای حکومتی خواهان رفع هرگونه تبعیض و نابرابری باشند. برای رسیدن به برابری اقتصادی باید زنان بتوانند در تمامی بخش‌های دولتی، خصوصی و بازار کسب و کار مشارکت فعال داشته باشند و رسیدن به این مهم تنها با یک عزم عمومی و همگانی امکان پذیر خواهد بود.
[۱]- (www.onlinewomeninpolitics.org)
[۲]- براساس آمار کار جهانی
[۳] Soroptimist جهانی به دست آمده زنان و کار
[۴]-Nino Elizbarashvili
[۵]- (www.womenempowerment-iraq.co…)
[تا قانون خانواده برابر]
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
In touch with the Iranian cultural diaspora.
Shahrgon is an online magazine for Canada’s Iranian cultural diaspora and Persian-speaking languages.
Shahrgon started working in Vancouver, Canada, in 1992 with the publication “Namai Iran” and then in the evolution of “Ayandeh” and “Shahrvand-E Vancouver,” it transformed into Shahrgon.
Shahrgon; The magazine of the Iranian cultural diaspora;
شهرگان مجله‌ی دیاسپورای ایران فرهنگی در ونکوور کانادا از سال ۱۹۹۲ با نشریه‌‌ی «نمای ایران» آغاز به‌کار کرده و سپس در فرگشتی از «آینده» و «شهروند ونکوور» به شهرگان فراروئید
