زندان نظامی گوانتانامو همچنان پابرجاست
پس از ده سال
زندان نظامی گوانتانامو همچنان پابرجاست
۱۱ ژانویهٔ امسال، ده سال از برپایی زندان بحث‌برانگیز آمریکا در پایگاه دریایی گوانتانامو در خاک کوبا گذشت. برخی از فعالان آمریکایی حقوق بشر، از این روز به نام «روز ملی ننگ» یاد می‌کنند.
چهار ماه پس از حمله‌های تروریستی و فاجعه‌بار ۱۱ سپتامبر، و در پی حملهٔ نظامی آمریکا و متحدانش به افغانستان و سرنگون کردن رژیم طالبان و اشغال آن کشور، به دستور جورج بوش رئیس جمهور وقت آمریکا، نخستین زندانیان وابسته به طالبان و القاعده را که در افغانستان دستگیر شده بودند، روز ۱۱ ژانویهٔ ۲۰۰۲ برای بازجویی و حبس به زندان تازه تأسیس آمریکا در مقر پایگاه نیروی دریایی گوانتانامو بردند که در خاک کوبا قرار دارد. بعدها دستگیرشدگان دیگری را از عراق و یمن و غیره به این بازداشتگاه آوردند. گفتنی است که بر اساس گزارش‌های منتشر شده، این تنها زندان آمریکایی در بیرون از خاک آمریکا نیست، و از وجود زندان‌های دیگر آمریکا از جمله در اروپا نیز گزارش‌هایی منتشر شده است، و شاید باشند بازداشتگاه‌هایی که هنوز افشا نشده‌اند.
برخی از دولت‌ها (از جمله دولت کوبا) و شمار زیادی از فعالان و سازمان‌های حقوق بشر بین‌المللی، از جمله عفو بین‌المللی، بارها دولت آمریکا را به نقض مستمر حقوق زندانیان و شکنجه کردن آنها در این زندان برای اعتراف‌گیری تحت عنوان «جنگ علیه تروریسم» متهم کرده و خواستار بسته شدن این بازداشتگاه شده‌اند. بارها و بارها نیز تظاهراتی در برابر کاخ سفید در مخالفت با استقرار این زندان صورت گرفته است، از جمله در ۱۰مین سالگرد برپایی آن.
باراک اوباما، رئیس جمهور پس از جورج بوش، در فعالیت‌های انتخاباتی‌اش و در آغاز دورهٔ ریاست جمهوری‌اش قول داده بود که این بازداشتگاه را هرچه زودتر ببندد، و حتی در سال ۲۰۰۹، نخستین ابلاغیه‌یی را که به عنوان رئیس جمهور صادر کرد، این بود که بازداشتگاه گوانتانامو حداکثر تا یک سال دیگر بسته شود. اما اینک سه سال پس از صدور آن دستور، این زندان همچنان پابرجاست. به گزارش رسانه‌های خبری، روز ۳۱ دسامبر ۲۰۱۱، اوباما «قانون اختیار ملی ۲۰۱۲» را امضا کرد که مطابق آن، تعطیلی بازداشتگاه گوانتانامو تعلیق می‌شود و انتقال زندانیان از آنجا به خاک آمریکا ممنوع می‌شود.
بر اساس گزارش خبرگزاری‌ها از آماری که پنتاگون در ماه مه سال گذشته منتشر کرد، در حال حاضر ۱۷۱ زندانی مرد از ۲۰ کشور جهان همچنان در این زندان بازداشت هستند که مدت زندانی بسیاری از آنها نامعلوم است. عمر خضر، جوان افغانی‌تبار تبعهٔ کانادا یکی از این زندانیان است که در سن ۱۴ سالگی و به اتهام کشتن یک سرباز آمریکایی در افغانستان دستگیر شده بود. پس از اعتراف او به قتل، قرار شده است او را به زندانی در کانادا منتقل کنند.
گفته می‌شود که این بازداشتگاه آمریکایی در گوانتانامو پرهزینه‌ترین زندان در جهان است. ، هزینهٔ نگهداری و ادارهٔ این زندان در حدود ۸۰۰ هزار دلار در سال به ازای هر زندانی است، که از جمله شامل هزینهٔ کنترل‌های امنیتی و حراستی می‌شود. در مقایسه با این رقم، هزینهٔ ادارهٔ زندان‌های عادی رقمی در حدود ۲۵ هزار دلار به ازای هر زندانی است.
مختصری دربارهٔ پایگاه دریایی آمریکا در خلیج گوانتانامو در خاک کوبا
پایگاه دریایی گوانتانامو در گوشهٔ جنوب شرقی جزیرهٔ کوبا در منطقه‌یی با مرز زمینی حدود ۳۰ کیلومتر و مساحت ۱۲۰ کیلومترمربع واقع است که اکنون پیرامون آن سرتاسر توسط نیروهای آمریکایی مین‌گذاری شده است و دروازهٔ اصلی آن ۵۰ سال است که بسته مانده است (از بعد از انقلاب کوبا). طبق قراردادی که در سال ۱۹۰۳ بین دولت‌های کوبا و آمریکا بسته شد، دولت آمریکا این منطقه را به بهای دو هزار دلار طلا در سال به منظور استقرار یک ایستگاه سوختگیری (ذغال‌سنگ) برای کشتی‌های نیروی دریایی‌اش، از دولت کوبا اجاره کرد. این پایگاه قدیمی‌ترین پایگاه نیروی دریایی آمریکا در خارج از مرزهای آمریکا، و تنها پایگاه آن است که در کشوری دیگر- آن هم کشوری سوسیالیستی- قرار دارد که با آمریکا روابط دیپلماتیک ندارد و مخالف ادامهٔ کار آن پایگاه در خاک خودش است! اکنون سال‌هاست که میان دولت‌های کوبا و آمریکا بر سر اعتبار یا بی‌اعتباری قرارداد اجاره اختلاف است.
به مرور زمان دولت آمریکا اجارهٔ محل را افزایش داد. از جمله، تا سال ۱۹۷۲ این مبلغ به ۳۳۸۶ دلار و ۲۵ سنت (!) افزایش یافته بود، که در همان سال دولت آمریکا آن را به ۳۶۷۶ دلار افزایش داد و در سال بعد، یعنی ۱۹۷۳، بر اساس ارزش جدید دلار طلای آمریکا، این مبلغ به ۴۰۸۵ دلار افزایش یافت. چک‌های پرداخت اجاره‌بها از سوی خزانه‌داری آمریکا و از حساب نیروی دریایی آمریکا (که مسئولیت ادارهٔ پایگاه را دارد)، به نام «خزانه‌داری کل جمهور کوبا» صادر می‌شود که اینک سال‌هاست وجود خارجی ندارد. از بعد از انقلاب کوبا در سال ۱۹۵۹، یعنی از سال ۱۹۶۰ تا کنون، دولت کوبا این چک‌های سالانه را که از طریق مجاری دیپلماتیک دریافت می‌کند، نه‌تنها نقد نمی‌کند، بلکه آنها را به عنوان سند اجارهٔ تحمیل شده به آن کشور، در محلی موزه‌مانند نگهداری می‌کند.
در سال ۱۹۳۴، متممی به قرارداد اولیهٔ اجاره افزوده شد که مطابق بند سوم آن، «تا زمانی که دو طرف قرارداد بر سر تغییر یا لغو مفاد قرارداد اجارهٔ زمین‌های کوبا به ایالات متحد آمریکا برای استقرار پایگاه دریایی و سوختگیری… توافق نکرده‌اند، مفاد آن قرارداد با همان شکل و شرایط… قابل اجرا خواهد بود… و پایگاه پابرجا خواهد ماند.» بدین ترتیب، پایگاه دریایی آمریکا در گوانتانامو، به‌رغم مخالفت دولت کوبا با ادامهٔ کار آن، همچنان پابرجاست، چون فقط یک طرف قرارداد خواهان فسخ آن است. دولت کوبا بارها به مجامع بین‌المللی در مورد تخلیهٔ این پایگاه رجوع کرده است، و دلایل قانونی نیز برای این خواست خود ارائه داده است، اما به دلیل مخالفت دولت‌های آمریکا، این بخش از سرزمین کوبا، پس از بیشتر از ۱۰۸ سال، همچنان در تصرف (غیرقانونی از نظر کوبا) نیروی دریایی آمریکاست.
علاوه بر خواست برچیدن زندان گوانتانامو، تخلیهٔ کامل پایگاه نظامی و بازگرداندن آن به کوبا نیز از خواست‌های هواداران صلح، از جمله برندگان جایزهٔ نوبل صلح و خود دولت کوباست.
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
In touch with the Iranian cultural diaspora.
Shahrgon is an online magazine for Canada’s Iranian cultural diaspora and Persian-speaking languages.
Shahrgon started working in Vancouver, Canada, in 1992 with the publication “Namai Iran” and then in the evolution of “Ayandeh” and “Shahrvand-E Vancouver,” it transformed into Shahrgon.
Shahrgon; The magazine of the Iranian cultural diaspora;
شهرگان مجله‌ی دیاسپورای ایران فرهنگی در ونکوور کانادا از سال ۱۹۹۲ با نشریه‌‌ی «نمای ایران» آغاز به‌کار کرده و سپس در فرگشتی از «آینده» و «شهروند ونکوور» به شهرگان فراروئید
