فاش کردن اسامی جاسوسهای ایرانی موساد توسط دولت ترکیه
از روز گذشته تاکنون توجه شمار زیادی از مطبوعات بینالمللی به گزارشی معطوف شده که ادعا می کند دولت ترکیه تاکنون ده جاسوس اسرائیلی را به ایران لو داده و زمینه بازداشت آن ها را فراهم کرده است.
سیاستمداران و رهبران جهان وقتی به دیدار یکدیگر میروند ساختههای دست هنرمندان چیرهدست کشورشان را هدیه میبرند تا نمادی باشد از علاقه و احترام. بازی حرکات نمادین که به پایان میرسد آن وقت است که بده بستانهای واقعی رو میشود و در دنیا چه متاعی بهتر از اطلاعات. چند نام، چند نشانی، چند شماره تلفن و یا تعدادی مختصات جغرافیایی میتواند بهترین هدیه یا کالا برای عرضه کردن باشد. سازمانهای جاسوسی-اطلاعاتی نقش مهمی در تغییر بازیهای داخلی کشورهای دوست و دشمن و معادلات منطقهای و جهانی بازی میکنند.
احتمالا فیلم «مشتی دروغ» به کارگردانی «ریدلی اسکات» را دیدهاید؛ همان فیلمی که به طرحها و توطئههای پیچیده اطلاعاتی و جاسوسی در منطقه خاورمیانه میپردازد و گلشیفته فراهانی هم در آن ایفای نقش میکند. این فیلم براساس کتابی به همین نام ساخته شده و از بازیهایی که قرار است انجام شود و بازیهایی که قرار است به هم ریخته شود میگوید.
روز پنجشنبه روزنامه واشنگتنپست در مقالهای به قلم یکی از سردبیران این روزنامه، «دیوید ایگنیشس»(David Ignatius) پرده از ماجرایی بزرگ در دنیای جاسوسی سالهای اخیر برداشت. ایگنیشس خالق آن کتاب و چندین کتاب دیگر است.
براساس یافتههای منابع اطلاعاتی ایگنیشس، دولت ترکیه در مقطعی اطلاعات و مشخصات احتمالا ۱۰ ایرانی که مشغول جاسوسی برای اسراییل بودند و با افسران سازمان جاسوسی اسراییل، موساد در ترکیه ملاقات میکردند را در اختیار ایران قرار داده بوده است.
ایگنیشس میگوید به گفته آگاهان اطلاعاتی، این اقدام ترکیه با هدف ضربه زدن به اسراییلیها بود و حکایت از نبردهای اطلاعاتی چند بعدی دارد که به موازات مذاکرات هستهای در جریان است.
میتوانیم انتظار داشته باشیم که در روزهای آینده گمانهزنیهای فراوانی در مورد این مقاله و آن ماجرا منتشر شود. زمستان سال ۱۳۸۹ بود که وزارت اطلاعات ایران خبر از کشف و انهدام شبکهای از جاسوسان اسراییلی و مسوول ترور یکی از دانشمندان هستهای ایران، «مسعود علیمحمدی» داد.
به دنبال این خبر، اعترافات شخصی به نام «مجید جمالی فشی» از تلویزیون ایران پخش شد. در ماههای بعد چهرههای گروهی دیگر بر صفحههای تلویزیونی ظاهرشد که به نقش خود در آن ترور و ترورهای بعدی اعتراف میکردند. نمیتوان گفت جاسوسهایی که در مقاله دیوید ایگنیشس به آنها اشاره رفته آیا همانهایی هستند که اعترافات تلویزیونی آنها پخش شد یا خیر، ولی به هر حال این سوالی است که نزدیکی زمانی این اتفاقات به ذهن متبادر میکند.
چند ماه پیش از پخش این اعترافات و در خرداد سال ۱۳۸۹، کماندوهای اسراییلی با حمله به گروهی از کشتیهای حامل فعالان ترک و کمکهای انساندوستانه برای شکستن محاصره نوار غزه، ۹ نفر را کشته و تعدادی را زخمی کردند. این اقدام اسراییل خشم دولت آنکارا را برانگیخت و «داود اغلو»، وزیر خارجه این کشور خواستار اقدام فوری شورای امنیت و تنبیه اسراییل شد. روابط ترکیه و اسراییل در نتیجه آن به شدت آسیب دید و نزدیک به دو سال زمان لازم بود تا بالاخره نخست وزیر اسراییل، بنیامین نتانیاهو که اصرارهای باراک اوباما را بیپاسخ گذاشته بود، گوشی تلفن را بردارد و از همتای ترک خود عذرخواهی کند.
در حالی که در پی تحولات منطقه عربی، بهار دیگری در بده بستانهای اطلاعاتی امریکا و ترکیه آغاز شده بود و «رجب طیب اردوغان»، نخست وزیر ترکیه بدل به امین اطلاعاتی اوباما میشد، عذرخواهی نتانیاهو هم نتوانست خزان روابط ترکیه و اسراییل، دو متحد قدیمی را به عقب بیاندازد.
اردوغان از سال ۱۳۸۸ تبدیل به سلطان تحولات خاورمیانه بزرگ شده بود و محبوبیت ترکیه که براساس تئوریهای احیای عثمانی، وزیر خارجه او، «داود اغلو» شروع به بالیدن کرده بود به گل مینشست.
اردوغان محبوبترین چهره سیاسی کشورهای مسلمان و مرجع همه نگاهها در تحولات فلسطین شده بود. ایالات متحده هم بدش نمیآمد مدل اسلام ترکیه در منطقه گسترش یابد و اردوغان با دردست گرفتن موضوع فلسطین، بازیگران تندرو را کنار بزند. سازمان اطلاعاتی ترکیه هم به تدریج در حال فاصله گرفتن از بدیل خود در تلآویو بود.
این دوری برای تلآویو اتفاقی نامیمون بود و میتوانست حکایت از پایان دورهای طولانی، حدود نیم قرن همکاری جاسوسی اطلاعاتی باشد؛ همکاری که سنگ بنای آن را «دیوید بن گوریون»، اولین نخست وزیر اسراییل گذاشته بود.
در دهه ۵۰ میلادی، رهبران اسراییل براساس تئوری ائتلاف یا دکترین، حاشیه یک استراتژی را تدوین کردند که درچارچوب آن، برای ایجاد تعادل در تنش میان اسراییل و کشورهای عربی، حاکمان تلآویو باید به سراغ همکاری با دولتهای حاشیه خاورمیانه مسلمان میرفتند. ترکیه و ایران آن دو گزینه مطلوب در این منطقه بودند. این استراتژی و این نگرش حتی پس از پیروزی انقلاب ایران و در بحبوحه جنگ عراق با ایران هم ادامه داشت که به قول برخی کارشناسان، نشانه ادامه آن، ماجرای «ایرانگیت» و فروش تسلیحات اسراییلی به ایران بود؛ زمانی که یکی از مدافعان سرسخت این رویکرد یعنی «اسحاق رابین» وزارت دفاع اسراییل را بر عهده داشت.
ماههایی که دوری آرام و تدریجی روابط سازمانهای جاسوسی ترکیه و اسراییل اتفاق میافتاد، بهار دیگری در روابط نزدیک سازمانهای ایران و ترکیه آغاز شده بود؛ روابطی که البته در پی تحولات سوریه و در ادامه بهار عربی به سردی گرایید.
آن هنرمند چیره دست که بیش از همه یاری رسان اردوغان در این بده بستانهای اطلاعاتی بود کسی نبود جز «حکان فیدان»، رییس سازمان اطلاعاتی ترکیه یا همان «میت» که مخفف «میلی ایستیهبارات تشکیلاتی» (سازمان ملی اطلاعات) است.
به نوشته دیوید ایگنیشس، فیدان از دید اسراییلیها شهره به داشتن روابط خوب با وزارت اطلاعات ایران است و افسران موساد زمانی در گفت و گوهای خود با همتایان امریکایی خود در CIA از او به عنوان «ریس دفتر واجا» (وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران) در آنکارا یاد کرده بودند.
بهار عربی، تحولات مصر، جنگ داخلی سوریه و رقابتهای پشتپرده بین مدعیان منطقهای همچون ایران، عربستان، قطر و خود ترکیه که از دل این تحولات درآمده، فیدان را به یکی از قدرتمندترین جاسوسان منطقه بدل کرده است.
این روزها البته برخی معتقد به نقش او در دامن زدن به جنگ داخلی سوریه و ادامه کشتارها از طریق رساندن اسلحه به برخی گروهای تندرو هستند؛ عملیاتی که یک سر دیگر آن از دید بعضی ناظران در دست شاهزاده «بندر بن سلطان»، همتای سعودی فیدان است.
ایگنیشس میگوید افشای شبکه جاسوسی اسراییل در ترکیه و در اختیار ایران قرار دادن مشخصات عوامل ایرانی آن از دید امریکاییها شکست اطلاعاتی ناخوشایندی بود، ولی اعتراضی به آنکارا نکردند و در عوض روابط واشنگتن و آنکارا همچنان گرمتر و اردوغان بدل به یکی از معتمدان اوباما شد. تمایز قایل شدن بین موضوعات اطلاعاتی و سیاستهای کلان گفته میشود رویکردی قدیمی در سیاست خارجی امریکاست.
به گفته ایگنیشس، ظاهرا زمانی که فیدان تصمیم گرفت اطلاعات شبکه جاسوسی را در اختیار ایران قرار دهد، موساد بخشی از شبکه گسترده جاسوسی خود را به خاطر راحتی تردد بین دو کشور ایران و ترکیه از طریق خاک ترکیه اداره میکرد.
معروف است که «میت» اشراف اطلاعاتی دقیقی در داخل مرزهای ترکیه دارد و به خاطر جایگاه ترکیه در منطقه و جهان و همچنین تحولات داخلی و پیرامونی این کشور، کمتر تحرک جاسوسی، اطلاعاتی، تروریستی و یا سیاسی از دید این سازمان پنهان میماند.
شاید سالها باید بگذرد که تنها بخشی از نبرد اطلاعاتی که این روزها در این منطقه در جریان است آشکار شود و بتوان روایت دقیقتری از آن چه ایگنیشس میگوید خواند. شاید هم اصلا روایت دیگری شنیده شود. هرچه که هست، به قول دیوید ایگنیشس، «اختلاف بین اردوغان و نتانیاهو به همراه حملهها و ضدحملههای اطلاعاتی، نمونهای از تحولات گوناگونی است که شاید پیش روی خاورمیانه قرار دارد.
ایالات متحده، اسراییل، ایران، عربستان سعودی و مصر همه در حال تجربه کردن ائتلافهای تازه هستند و همزمان در تلاش برای رسیدن به یک تعادل، چه آشکار، چه در خفا.»
[ایران وایر]
- درباره نویسنده:
- تازهترینها:
In touch with the Iranian cultural diaspora.
Shahrgon is an online magazine for Canada’s Iranian cultural diaspora and Persian-speaking languages.
Shahrgon started working in Vancouver, Canada, in 1992 with the publication “Namai Iran” and then in the evolution of “Ayandeh” and “Shahrvand-E Vancouver,” it transformed into Shahrgon.
Shahrgon; The magazine of the Iranian cultural diaspora;
شهرگان مجلهی دیاسپورای ایران فرهنگی در ونکوور کانادا از سال ۱۹۹۲ با نشریهی «نمای ایران» آغاز بهکار کرده و سپس در فرگشتی از «آینده» و «شهروند ونکوور» به شهرگان فراروئید