پایک کخ؛ ابوالهولی در هنر قرن بیستم
مصاحبه‌ای با آندریاس کخ؛ موسس بنیاد پایک کخ
مترجم: نسترن خُسور
Pyke Koch before “De Oogst” (The Harvest), 1953
پاییز امسال، موزه سنترال، نمایشگاه گسترده‌ای را به آثار پایک کخ نقاش مشهور سبک (نئو) رئالیسم جادویی اختصاص داده است. این موزه در اوترخت قرار دارد؛ شهری که پایک کخ در سال‌های ۱۹۰۱ تا ۱۹۹۱ در آن تحصیل نمود و تا سال ۱۹۸۶ در آن زیست.
به دلیل کمال‌طلبی کخ ـ همچنین نابود ساختن آثارش به این دلیل که آنها را به اندازه کافی، خوب نمی‌دانست ـ مجموعه آثار او چندان گسترده نیست. با این حال آثارش به دلیل ذوق و استعداد هنری و تعادل قابل توجه بین فرم و محتوا، همچنان درخور باقی مانده است.
Pyke Koch Dorpszwembad (Swimmingpool in the village)II, ca.1975
آندریاس کخ: پایک کخ یکی از نمایندگان مهم نئو رئالیسم در هلند محسوب می‌شود. او از خود مجموعه‌ای معدود اما منحصربهفرد شامل ۱۲۰ نقاشی، ۱۳۰ طراحی و اسکچ به یادگار گذاشته است. این مجموعه نسبتا معدود که از لحاظ کمال فنی در سطح عالی قرار دارد، کخ را هم‌تراز استادان بزرگ نقاش هلندی قرار می‌دهد. آثار او در برجسته‌ترین مجموعه‌های هلند به نمایش گذاشته شده است.
با نگاهی به گذشته می‌توان کخ را یکی از مهم‌ترین نقاشان هلندی قرن بیستم دانست. هنر او نافذ، بسیار متنوع، چالش‌برانگیز، گاهی سخت و خشن، همچنین سرشار از کنایه و طنز، گاهی سانتی‌مانتال و سرشار از لطافت است. هنر او، از یک سو پیچیدگی شخصیت او را مشخص می‌کند، از سوی دیگر با لایه‌بندی و ابهام، تفسیرهای منحصربهفرد اتوبیوگرافیکال ارائه شده از طرف نویسندگان را در زمینه آثارش، به چالش می‌کشد.
کخ، اثر هنری را مهم‌تر از مولف یا خالق آن می‌دانست. کسی که به اصطلاح می‌بایست پشت اثر هنری پنهان شود و معنای اجباری را تحمیل نکند. فضا باید طوری باشد که اجازه تفسیر و تجربه را به تماشاگر بدهد. بر اساس این اعتقاد هنری او از شهرت اجتناب می‌ورزید. او اغلب اوقات در افتتحایه نمایشگاه‌هایی که در آن شرکت می‌نمود، حضور نمی‌یافت و مصاحبه‌ای انجام نمی‌داد. او در برخورد اول در ذهن مخاطب به عنوان یک جنتلمن تا حدودی محجوب به جای یک هنرمند به نظر می‌رسید.
Portrait of dame J.C. van Boetzelaer (small) ca.1947-1947
او در روابط اجتماعی، به عنوان شخصیتی جذاب، حساس، باهوش با قدرت ادراک فوق‌العاده، بینش روانی و البته از آن مهم‌تر با ارادت مطلق به هنرش شناخته می‌شد.
در این نمایشگاه پیوندی با نقاشی هنرمندانی چون کارل ویلینک، رائول هینکس و چارلی توروپ ـ دوست خوب کخ که او را در مسیر نقاشی قرار داد ـ همچنین نقاشی‌‌های مرتبط آلمانی از هنرمندانی نظیر گئورک گروس، آنتوان رادرشایت و کریستین شاد برقرار شد.
آیا آثار کخ در آن زمان در خارج از کشور شناخته شده بود و آیا کخ با هنرمندان و جنبش‌های خارجی ارتباط داشت؟
آندریاس کخ: آثار کخ همیشه برای مخاطبان کمی از هنرمندان خارجی و جنبش‌ها شناخته شده بود، البته کخ شخصا برای معرفی بین‌المللی آثارش کوشش کمی نمود.
او هنرمندان مدرن خارجی «عینیت نو» و همچنین هنرمندانی همچون Douanier Le Rousseau،Chirico، Duchamp، Picasso (Piet Kassa)، را می‌ستود. رنسانس ایتالیا بر کار او تاثیر عمیقی داشت. او آندرئا مانتنیا و پی‌یرو دلا فرانچسکا را بسیار تحسین می‌کرد.
متاسفانه ما نمی‌توانیم از وابستگی کوتاه‌مدت کخ با فاشیسم صرف‌نظر کنیم؛ اگر چه در طول جنگ جهانی دوم بیشتر دوستان او، شامل هنرمندان و نویسندگان در جبهه مقاومت فعالیت می‌کردند.
Zelfportret met zwarte band (self portrait with black band) 1937
آندریاس کخ: پایک کخ هم مورد ستایش و عشق و هم منفور واقع شده است. جنگ جهانی دوم نقطه عطف بزرگی در ادراک و کار او ایجاد نمود. قبل از جنگ، هنر او مورد استقبال گسترده قرار گرفت. بعد از جنگ هنر رئالیستی ممنوع شد و آثار کخ و هنرمندان رئالیست به ندرت برای طولانی‌مدت نمایش داده شد. شکی نیست که همدردی‌ها و دلسوزی‌های اولیه او برای فاشیسم در این زمینه نقش داشت. اما از دهه ۱۹۷۰ قدردانی از آثار او از سر گرفته شد.
او در Kunstschrift (شماره ۱، ۲۰۱۰) توسط ماریته هاومن به عنوان ابوالهولی در هنر سرزمین‌های سفلی (یعنی هلند و بخشی از بلژیک و لوکزامبورگ) معرفی شد. جهان شخصی و رغبت‌اش به فاشیسم او را منزوی ساخت. کیفیت کار او بی‌چون و چراست. آندریاس، شما چند سال پیش تصمیم به راه‌اندازی بنیاد پایک کخ گرفتید که پروفسور Blotkamp و Mieke Rijnders از مهم‌ترین محققان آثار کخ در آن مشارکت نزدیک داشتند. چه امری باعث شد که این تصمیم را گرفتید؟ آندریاس کخ: من در سال ۲۰۰۲ موسسه پایک کخ را تاسیس نمودم. هدف این موسسه حفظ و تداوم میراث کخ بود. فراتر از این، انگیزه اصلی من از تاسیس این موسسه تجلیل از جهان پیچیده پدربزرگم و در دسترس قرار دادن آثار او برای مخاطبان بیشتری بود. یکی از اهداف این موسسه این است که آثار پایک را برای مخاطبان بیشتری به نمایش بگذارد. بنیاد چگونه از این نمایشگاه در اوترخت حمایت می‌کند؟ بنیاد و وارثان کخ با تاکید زیاد بر جنگ در این نمایشگاه موافق نیستند. یکی از اهداف نمایشگاه این است که نکات دقیق و ظریفی را پیرامون آثار کخ به ارمغان آورد. با این حال همکاری ما با موزه به خوبی پیش می‌رود. ما آثار بایگانی شده‌ای که پیشتر هرگز به نمایش در نیامده بود (از آرشیو پایک کخ در PKD {آرشیو هنر هلند}) در اختیار موزه قرار داده‌ایم. همچنین برای کاتالوگ نمایشگاه، مقاله‌‌ای درباره خاطرات پدربزرگم نوشتم. بنیاد از حقوق پدربزرگم به نفع وارثان حمایت می‌کند و با همراهی دست‌اندرکاران موزه، اینکه چه تصاویری باید به نمایش گذاشته شود، تعیین نمودیم.
Portrait of a woman (portrait of Mrs H.M. Koch-de Geer) 1940
آیا آثار کخ روی هنرمندان جوان تاثیر گذاشته است؟
می‌دانید، هیچ کس پایک کخ را نمی‌شناسد، اما با وجود اینکه هیچ‌کس چیزی درباره او نمی‌داند، در عین حال گویی او را می‌شناسند. هنرمندان جوان به ویژه مجذوب طبیعت جادودانه آثار او هستند. Kor Postma از کخ به عنوان باهوش‌ترین هنرمند هلند یاد می‌کند، چه آثار او را دوست داشته باشید و چه نپسندید، همچنان جذاب است.
پایک کخ پدربزرگ شما بود، ماندگارترین خاطره‌ای که از او دارید، کدام است؟
پدربزرگ با استعداد من، شخصیتی جذاب و الهام‌بخش داشت. حساس، باهوش، ضد استبداد و مخالف تنگ‌نظری بود و کنجکاوی مرا بر می‌انگیخت. من به عنوان پسر یک دیپلمات در دنیای پر تلاطم کشورهای مختلف بزرگ شده‌ام. دنیای سفر، ملاقات‌های جذاب، پذیرایی، کوکتل و شام. سپری کردن لحظات آرام با پدربزرگم تضاد لطیفی با هستی آشفته بین‌المللی من داشت. خاطرات ما با یکدیگر در ملک خانوادگی Oudegein واقع در استان اوترخت، ستون فقرات دوران کودکی من بود.
منبع:
https://www.worldartfoundations.com/pyke-koch-a-sphinx-in-the-art-of-the-low-countries
