گفت‌وگو با بیل و ملیندا گیتس
ایده‌هایی برای کمک به جهان
بیل و ملیندا گیتس از برخی منابع مالی جدید برای بنیاد خیریه خود سخن می‌گویند که به طور غیرمنتظره‌ای حاصل آمده‌است. آنها همچنین شرح می‌دهند که در جریان کمک‌های خود به جهانیان، چه چیزهایی آموخته‌اند. گفت‌وگوی نشریه «فارین پالیسی» با مدیران بزرگ‌ترین بنیاد خیریه جهان (بنیاد بیل و ملیندا گیتس) را بخوانید.
چارلز کنی
ترجمه: احسان عابدی
آن‌چه در روند توسعه مغفول مانده‌است
بیل گیتس: مهم‌ترین ایرادی که می‌توان به بازار وارد دانست، غفلت از سرمایه‌گذاری برای ابداع و نوآوری است، خاصه آن گونه نوآوری‌هایی که می‌تواند برای قشر تهیدستان ارزشمند باشد. ما توانسته‌ایم که بودجه لازم را برای نوآوری در عرصه کشاورزی یا پزشکی فراهم آوریم و در این زمینه موفق بوده‌ایم.
این که چرا دولت‌ها بیشتر تمایل دارند که فقط در کارهای اجرایی سرمایه‌گذاری کنند تا ابداعات فرضی، من نمی‌دانم. در سیستم‌های اجرایی معمولا نیازی نمی‌بینیم که خودمان را ملزم به سرمایه‌گذاری در زمینه‌های تحقیق و آزمایش هم بکنیم، اما این دیگر خلاقیت ماست که چگونه به دو مقوله نوآوری و اجرا، توامان توجه داشته باشیم. برای مثال، شما کمپینی به منظور ریشه کن کردن فلج اطفال راه می‌اندازید. برنامه‌ای را که باید اعضای کمپین (واکسیناتورها) اجرا کنند، با استفاده از نقشه‌های ماهواره‌ای روزآمد می‌کنید. بعد با استفاده از جی پی اس، مسیرتان را دنبال می‌کنید تا ببینید که آیا بچه‌هایی که می‌باید آنها را واکسیناسیون کنید، دقیقا در همان خانه‌هایی زندگی می‌کنند که در برنامه آمده‌است یا نه. اگر توانستید آن بچه‌ها را در همان مکان‌ها بیاید، پس اطلاعات شما خوب بوده‌است. می‌بینید که این مثال تلفیقی از نوآوری در برنامه و اراده اجرایی است و نمی‌توانیم آن را صرفا یک ایده یا یک برنامه معمولی بدانیم.
همکاری با دولت‌ها در زمینه خیریه
بیل گیتس: در زمینه‌هایی که تخصص داریم، مثل کشاورزی، بهداشت، برخی خدمات اقتصادی و آب و فاضلاب، می‌توانم اطمینان دهم که کمک‌های کشورهای ثروتمند را صرف پروژه‌های کاملا موفقی کرده‌ایم و حال باید این دستاوردهای بزرگ را جشن بگیریم. ما بالغ بر سه میلیارد دلار در سال خرج می‌کنیم که فقط دو میلیارد آن با هدف کمک به کشورهای فقیر در خارج از ایالات متحده هزینه می‌شود. بد نیست که بدانید مردم آن کشوها کاملا متوجه هستند که وقتی مثلا ایالات متحده به خاطر مالاریا، پشه‌بند میان آنها توزیع می‌کند، این کار چقدرتاثیرگذار است، یا وقتی اروپا در زمینه تجهیزات کشاورزی سرمایه‌گذاری می‌کند چه اهمیتی دارد، و همین‌طور صندوق جهانی مبارزه با ایدز یا صندوق کودکان سازمان ملل متحد چه نقش مهمی می‌توانند ایفا کنند. ما زمان بسیار زیادی صرف این پروژه‌ها کرده‌ایم و در اجلاس جی ۲۰ هم که نوامبر برگزار خواهد شد، به طور حتم کشورهای ثروتمند و همین‌طور کشورهایی را که درآمد متوسطی دارند، تشویق می‌کنیم که باز هم کمک کنند و مبادا کمک‌های خود را کاهش دهند که هنوز به آنها احتیاج داریم.
سیاست‌های پیچیده جهانی در رابطه با توزیع داروهای جدید میان کسانی که به آنها نیاز دارند
بیل گیتس: داروهای خوبی در این مدت ساخته شده‌اند که اطمینان داریم روی آنها سرمایه‌گذاری درستی شده و اکنون نیز توزیع شده‌اند. مورد واکسن‌ها را در نظر بگیرید. مثال خوبی که می‌توانم درباره فعالیت‌های خودمان بیاورم این است که ما با مراجع نظارتی چین همکاری‌هایی داشته‌ایم تا آنها به عنوان مرجعی معتبر و قانونی تایید کنند که برخی از واکسن‌ها در چین، مانند واکسن انسفالیت ژاپنی۱ می‌تواند در بازار عرضه شود. سیستم‌های نظارتی در جهان خیلی پیچیده‌تر از این حرف‌هاست و همان‌طور که می‌دانید ما با مواردی مواجه می‌شویم که حدود و قوانین آن به هیچ وجه مشخص نیست و سخت بتوان فهمید که مسیر درست کدام است.
طرح‌های مالیاتی که دست دولت را در امور خیریه بازتر می‌کند
بیل گیتس: در هنگ کنگ به چنین منظوری برای معاملات اقتصادی مالیات وضع شده‌است. در بریتانیا هم در رابطه با اوراق بهادار چنین قانونی وجود دارد. گمان می‌کنم بتوان برنامه‌ای برای افزایش بودجه خیریه ترتیب داد که این رقم مثلا از ده میلیون دلار به بیست میلیون دلار در سال برسد. می‌توان این برنامه را در شماری از کشورها به اجرا گذاشت که در آن صورت کمک بزرگی به امور خیریه در کل جهان خواهد بود. به ازای هر حرکتی از این دست در هر کشوری، ما زندگی چند هزار نفر را نجات می‌دهیم که اگر مجموع این اقدامات در تمام کشورها را کنار هم در نظر بگیریم، خواهیم دید که زندگی میلیون‌ها نفر نجات خواهد یافت. کشورهای مرفه‌تر می‌توانند این راه را ادامه دهند که در این صورت ثبات، امنیت و خدمات درمانی را در مقیاسی وسیع برای جهان به ارمغان خواهند آورد. برای این کشورها که در این زمینه خود را متعهد می‌بینند، راه‌هایی وجود دارد که می‌توانند به همه تعهداتشان یا دست‌کم بخشی از آنها عمل کنند.
بازارهای نوظهور که به‌طوری عجیب شرکای خوبی از آب درآمده‌اند
بیل گیتس: برزیل و چین به طور سنتی هیچ‌گاه جزو کشورهایی نبوده‌اند که به دیگران کمک کنند، اما هر دو آنها زمینه‌های بسیاری برای همکاری دارند. ما توافق‌نامه‌ای را با وزارت علوم و تکنولوژی چین امضا کرده‌ایم که به موجب آن امتیازاتی به آن دسته از مبدعان چینی تعلق می‌گیرد که تولیدات آنها می‌تواند به کشورهای فقیر کمک کند. ما همچنین با برزیل توافق‌نامه‌ای مبنا بر همکاری‌های تحقیقاتی با موسسه امبراپا۲ امضا کرده‌ایم که گروه کارشناسان کشاورزی آن در زمین‌های نواحی گرمسیر معجزات بسیاری کرده‌است. پس می‌توان گفت شرکای سخاوتمند جدیدی داریم با امکاناتی جدید که می‌توانند کاری را که شرکای سخاوتمند سنتی ما انجام می‌دادند، تکمیل کنند.
آن‌چه آموخته‌ایم
ملیندا گیتس: ما آموخته‌ایم که اگر مردم می‌توانستند هر روز یا هر هفته مقدار اندکی پول، حتی فقط یک یا دو دلار، کنار بگذارند، چنین پس‌اندازی در روزهای دشوار چقدر می‌توانست کارگشا باشد. اما پیش از این هیچ سیستم خاصی نبود که آنها را برای کنار گذاشتن این پول یاری برساند. ما واقعا در رابطه با محصولات ام-پسا۳ هیجان‌زده‌ایم. این اولین سرویس بانک‌داری موبایل است که میلیون‌ها نفر از آن به می‌توانند به سادگی استفاده می‌کنند.
تغییر رویه، امری بسیار حیاتی است. ما وقتی مشغول ایده‌هایمان در رابطه با کشورهای در حال توسعه هستیم، باید به اجرای آنها هم فکر کنیم. چگونه می‌توانیم این ایده‌ها را به مرحله اجرا دربیاوریم و آنها را توسعه ببخشیم به طوری که با آن جوامع سازگاری داشته باشد؟ سال گذشته از یک پروژه در هند به اسم شیواگراه۴ بازدید کردم. آنها در زمینه تغییر عادات و رویه‌ها، پیشرفت حیرت‌انگیزی کرده‌اند، به‌طوری که شمار مرگ و میر نوزادان را در ظرف پانزده ماه به کمتر از نصف رسانده‌اند. مردم آنجا آوازهایی در رابطه با بهداشت پوست و ضرورت مراقبت از ناف نوزاد ساخته‌اند یا درباره این که شیر مادر ضروری و بی‌همتاست. مثال‌هایی شبیه این را در مناطقی دیگر نیز می‌توان سراغ گرفت، مانند جنوب آسیا و کشورهای مختلفی در آفریقا. اکنون ما باید ارزیابی درستی از موفقیت‌های چنین تغییر عادات و رویه‌هایی داشته باشیم و آن را به مناطق دیگر نیز گسترش دهیم.
دسامبر ۲۰۱۱
پی‌نوشت:
۱- انسفالیت ژاپنی (Japanese Encephalitis) نوعی بیماری است که در آسیای شرقی دیده شده و به منظور پیش‌گیری، بسیاری از کودکان در چین، ژاپن و سایر کشورهای آسیای شرقی علیه آن واکسینه شده‌اند. مسافرینی که قصد اقامت طولانی مدت طولانی در این کشورها دارنـد، باید در برابر این بیماری واکسینه شوند.
۲- امبراپا (Embrapa) موسسه‌ای برزیلی است که در زمینه تحقیقات کشاورزی شهرت بسیاری دارد.
۳- ام-پسا (M-Pesa) عنوان تجاری یک نوع موبایل است که به واسطه آن می‌توان نقل و انتقالات مالی انجام داد.
۴- Shivagrah
