گفت و شنید شهرگان با پویا علاقه‌بند یکی از فعالان حقوق بشر
گفت و شنید شهرگان با پویا علاقه‌بند یکی از فعالان حقوق بشر، پیرامون وضعیت پناهجویان ایرانی در ترکیه پس از وقوع زلزله
پویا علاقه‌بند از فعالین حقوق بشر و امور پناهندگی به سئوالات ما در باره وضعیت پناهجویان ایرانی در ترکیه و موقعیت آنها پس از زلزله در آن کشور پاسخ گفت که در زیر می خوانید. این گفت و گو در تاریخ ۲۲ نوامبر از طریق ایمیل انجام گرفته است.
یادآور می‌شویم که مراسمی به مناسبت آگاهی بیشتر از وضعیت پناهجویان ایرانی در ترکیه با حضور پویا علاقه‌بند، در روز یکشنبه ۲۷ نوامبر از ساعت ۵ و نیم بعدازظهر در هاربور سنتر – دان تاون وابسته به دانشگاه SFU – اتاق ۱۹۰۰ برگزار میشود. آگهی این برنامه را در صفحه ۴۸ همین شماره ببینید.
«هـ . الف»
شهرگان: شما سال گذشته برای ساختن فیلم مستند به ترکیه سفر کردید. موضوع این فیلم چیست و تاکنون در کجا نمایش داده شده و یا قرار است نمایش داده شود؟
پویا علاقه‌بند: حقوق بشر در ایران موضوع اصلی این فیلم بود. این فیلم با نام «زندگی با آیت الله» از شبکه انگلیسی بی بی سی چند ماه پیش پخش شد که از داستان جنبش سبز و مازیار بهاری شروع میشد و به زندگی پناهجویان و پناهندگان ایرانی نیز در ترکیه می‌پرداخت. بیش از نیمی از این فیلم در ترکیه اتفاق می افتاد و در حقیقت حاصل ۸ ماه سفر و زندگی با پناهجویان در ۱۵ شهر مختلف در ترکیه بود. در دو ماه اولیه سفرم در ترکیه به شهرهای مختلف سر زدم وقبل از اسکان در استانبول و همکاری با سازمان حقوق بشری هلسینکی که مشاوره حقوقی رایگان به پناهجویان میداد، مشغول مصاحبه با پناهحویان ایرانی و افغان در این شهرها شدم، البته اینها همه قسمت‌هایی بود که برای کار تحقیقاتی و درک از اوضاع پناهندگان انجام دادم و لازم بود تا ۸ ماه بعد نتیجه‌اش با همکاری با برنامهء پانورامای بی بی سی انگلیسی، فیلم «زندگی با آیت الله» شود.
ترکیه به دلیل همسایگی با ایران یکی از راه‌های ترانزیت و ماوای موقت پناهجویان ایرانی است. در سفر سال گذشته به ترکیه چقدر با پناهجویان ایرانی در تماس بودید و چه میزان از مشکلات آنها آگاهی یافتید؟
– آشنایی من با مشکلات پناهجویان نسبی هست، با اینکه سعی کردم در این زمان محدود با هر گروه و هر پناهنده‌ای صحبت کنم و به خانه‌هاشون برم و حرف‌هاشون را گوش بدم، ولی شاید فقط با قسمت کوچکی از این مشکلات آشنا شدم. مشکلات انقدر زیاد هست که حدس این نکته که چند ده سال لازم هست تا واقف به این اوضاع شد را هم سخت میکند. از نداشتن کمک مالی پناهندگان، تا نداشتن اجازه تحصیل برای کودکانشان و زندانی بودنشان در شهرهای ترکیه بدون اینکه حتی اطلاعی از زمان پاسخگویی سازمان ملل داشته باشند تا احتیاج به پزشک و حتی نان شب از معضلات پناهجویانی بود که باهاشون از نزدیک در تماس بودم. تازه به تمام اینها کتابها و تحقیق‌هایی که در مورد پناهندگی مطالعه میکردم را اضافه کنید باز هم آگاهی کامل از مشکلات را سخت میکنه. در ترکیه ۳۲ شهر قمری هستند که پناهجویان را سازمان ملل با همکاری دولت ترکیه بین این شهرها تقسیم میکنند که بعد هر کدام از این شهرها به خاطر دینامیک‌شان، مشکلات مخصوص به خودشان را دارند.
پس از جنبش سبز و موج دستگیری‌ها در ایران، بر تعدد و تردد پناهجویان ایرانی در ترکیه افزوده شده. زلزله شدید ماه گذشته در ترکیه و تخریب منازل و همچنین چندهتل در این کشور، چه میزان بر زندگی مشقت بار ایرانیان بلاتکیف در ترکیه اثر مضاعف گذاشته و عامل جابجایی و آوارگی بیشتر آنها شده است؟
– همین تعدد و تردد پناهجویان ایرانی در ترکیه است که باعث تعجب من شد و دوست دارم در موردش نکته‌ای را عنوان کنم. با توجه به آمار سازمان ملل، تعداد پناهجویانی که در ترکیه ثبت شده‌اند بعد از جنبش سبز تغییر زیادی نکردند در صورتی که این فکر را من هم میکردم و فکر کنم فکر غالبی باشد. تعداد پناهجویان به ترکیه در یک سال قبل از انتخابات، حدود ۲۰۰۰ نفر بوده و یک سال بعد از انتخابات هم فقط چند صد نفر این آمار را دگار تغیر کرده‌اند. که این نشان دهنده‌ی این حقیقت است که فقط شکل و دلیل خروج پناهندگان تغییر یافته. البته منکر این نیستم که تعداد فعالین اجتماعی بیشتری از ایران خارج شدند ولی فکر میکنم مردم کمی توجه‌ی بیشتری – به خصوص در خارج از ایران – به موضوع پناهندگان کردند و این موضوع را بیشتر جدی گرفتند. شاید بشه گفت که جنبش سبز تا حدودی، خیلی از ماها رو از خواب بیدار کرد تا توجه بیشتری به اتفاقات اطرافمون و مسئولیت اجتماعی اطرافمون بکنیم.
شهرهایی که بر اثر زلزله دچار آسیب‌های شدید شدند چه میزان ایرانیها در آنها اسکان داشتند و وضعیت آنا در حال حاضر چگونه است؟
– در ترکیه دو زلزله به وقوع پیوست. زلزله‌ی شدید اول در شهری به نام ارجان در نزدیکی دریاچه وان اتفاق افتاد که شهر وان هم به شکل جدی آسیب دید. در شهر ارجان پناهنده‌ای وجود ندارد ولی شهر وان یکی از ۳۲ شهر قمری پناهنده پذیر در ترکیه هستد. بعد از زلزله‌ی اول، سازمان ملل به پناهندگان اجازه خروج از شهر وان را داد و کسانی که آشنایی داشتند به شهرهای دیگه در ترکیه رفتند. من نزدیک ۵ روز در شهر وان زندگی کردم، شهر وان بدون زلزله هم جای خیلی مناسبی برای زندگی نیست. به نظرم شهری فراموش شده‌است که کنار دریاچه‌ای زیبا در شرق ترکیه قرار دارد. این روزها هم بعد از زلزله دوم که البته آسیبی هم تا جایی که من اطلاع دارم از نظر جانی به ایرانیها و افغانها وارد نشد، کمک‌های زیادی به این شهر شده و تعداد کافی چادر به دست پناهجویان رسیده و هنوز هم کمک‌های بیشتری برایشان فرستاده میشود.
چه سازمان‌ها و نهادهایی مثل سازمان امور پناهدگی سازمان ملل، وظیفه کمک رسانی به ایرانیان پناهحو در این شهرها را به عهده دارند؟
– متاسفانه سازمان منسجم ایرانی نمی‌شناسم که در مورد امور پناهندگان وظیفه‌ی کمک رسانی به ایرانیان پناهجو را بر عهده گرفته باشه. این خودش ضعف بزرگی هست. با خیلی‌ها که صحبت میکنی حتی حقوق اولیهء پناهندگان را هم به رسمیت نمیشناسن برای همین خیلی تعجب نمیکنند که سازمان منسجمی وجود نداشت و کمکها بیشتر احساسی و نا مستمر بود که جای انتقاد از جامعه خودمان را باقی میگذاره.
نزدیک به یک ماه از وقوع زلزله شدید و ویرانگر در ترکیه می گذرد. آخرین خبرها و اقدامات انجام شده برای تعدیل سختی‌ها و رنجش پناهجویان چیست؟
– سازمانهای غیر ایرانی چادر و وسایل نیاز را به دست نیازمندها میرسانند. وضعیت همه در شهر وان خوب نیست، چه ترکها و چه پناهندگان شرایط یکسانی دارند. کمک‌های مردمی به شکل خودجوش البته از همین شهر ونکوور هم به شکل خوبی با کمک فعالین اجتماعی به دست پناهجویان رسیده که جای تشکر و تجلیل دارد.
ایرانیان خارج از کشور به ویژه ایرانیان کانادا چه اقدامات موثر و مستمری برای کمک به زندگی ایرانیان بلاتکلیف در ترکیه پس از وقوع زلزله می توانند انجام دهند؟
– پناهندگان همانطور که میگین در بلاتکلیفی بدی بسر می‌برند. دوستانی را دیدم که ۷ سال یا ۱۳ سال در این بلاتکلیفی، عمرشان را به باد دادند. برای همین فکر میکنم کمکها محدود به بعد از زلزله نباید بشه و پناهندگان به کمک مستمر ما نیاز دارند.
با توجه به سرمای شدید در ترکیه و کمبود چادر و نداشتن امکانات اولیه پزشکی، اولویت‌های کمک رسانی را در چه چیزهایی می بینید؟ و طرق ارسال کمک رسانی برای ایرانیان را چگونه مشخص می‌کنید؟
– یک راه که در یک ماه گذشته با کمک دوستان دنبال کردیم، بیشتر جمع آوری کمک مالی بوده تا دوستان پناهجو در شهر وان با این کمکها پتو و وسایل گرمایشی و غذایی برای خود تهیه کنند. یکی از دوستان خوب پناهجو در شهر وان زندگی میکنه و ۶ سال هست که در ترکیه ساکن است و ارتباطات خیلی خوبی با ارگان‌های بین‌المللی و پناهندگان دارد. از روز اول زلزله کمک‌های مالی را از سازمانهای ایرانی جمع میکردند و با درست کردن یک لیست از خانواده‌های نیازمند، بسته‌های غذایی به همراه پتو را بین آنها تقسیم میکردند. هنوز هم این شیوه ادامه دارد و یکی از طرق ارسال کمک از ونکوور به شهر وان نیز همین بوده است.
آیا برنامه‌ای در ارتباط با ایرانیان پناهجوی زلزله زده در ترکیه و بسیج ایرانیان ساکن ونکوور برای ارسال کمک دارید؟
– در ساعت ۴ بعدازطهر روز یکشنه، ۲۷ نوامبر ۲۰۱۱ با کمک دوستان فعال، برنامه‌ای ترتیب داده شده در دانشگاه سایمون فریزر در مرکز شهر ونکوور تا در مورد چند ایده‌ی مختلف برای بسیج ایرانیان و کمک‌هایشان صحبت کنیم، این برنامه به همراه موسیقی زنده و نمایش فیلم و عکس همراه خواهد بود. امیدوارم ایرانی‌های گرامی در شهر ونکوور هم به این موضوع توجه کنند و شاید بعد از این برنامه با من هم عقیده بشوند که همه‌ی ما انسانها به نوعی پناهنده هستیم و تنها تعدادی از ما انقدر خوش شانس هستند که در ونکوور زندگی میکنند.
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
هادی ابراهیمی رودبارکی متولد ۱۳۳۳- رشت؛ شاعر، نویسنده و سردبیر سایت شهرگان آنلاین؛ مجله‌ی دیاسپورای ایران فرهنگی در ونکوور کاناداست.
فعالیت ادبی و هنری ابراهیمی با انتشار گاهنامه فروغ در لاهیجان در سال ۱۳۵۰ شروع شد و شعرهای او به تناوب در نشریات نگین، فردوسی، گیله‌مرد، گردون، تجربه، شهروند کانادا و مجله شهرگان آنلاین چاپ و منتشر شدند.
او فعالیت فرهنگی خود را در دیاسپورای ایران فرهنگی – کانادا از سال ۱۹۹۲ با نشریه‌‌ی «نمای ایران» آغاز کرده و سپس در فرگشتی «آینده» و «شهروند ونکوور» را منتشر کرد و از سال ۲۰۰۵ تاکنون نیز سایت شهرگان را مدیریت میکند.
ابراهیمی همراه با تاسیس کتابفروشی هدایت در سال ۲۰۰۳ در نورت ونکوور، به نشر کتاب‌های شاعران و نویسندگان دیاسپورای ایران فرهنگی پرداخت و بیش از ۱۰ کتاب را توسط نشر آینده و نشر شهرگان روانه بازار کتاب کرد. اولین انجمن فرهنگی-ادبی را با نام پاتوق فرهنگی هدایت در سال ۲۰۰۳ به‌همراه تعدادی از شاعران و نویسندگان ایرانی ساکن ونکوور راه‌اندازی کرد که پس از تعطیلی کتابفروشی هدایت در سال ۲۰۰۷ این انجمن با تغییر نام «آدینه شب» برای سال‌ها فعالیت خود را بطور ناپیوسته ادامه داد.
هادی ابراهیمی رودبارکی در سال ۲۰۱۰ رادیو خبری-فرهنگی شهرگان را تاسیس و تا سال ۲۰۱۵ فعالیت خود را در این رادیو ادامه داد.
آثار منتشر شده و در دست انتشار او عبارت‌اند از:
۱- «یک پنجره نسیم» – ۱۹۹۷ – نشر آینده – ونکوور، کانادا
۲- «همصدایی با دوئت شبانصبحگاهی» ۲۰۱۴ – نشر بوتیمار – ایران
۳- «با سایه‌هایم مرا آفریده‌ام» گزینه یک دهه شعر – ۲۰۲۴ – نشر آسمانا – تورنتو، کانادا
۴- «گیسْ‌برگ درختان پائیزی» مجموعه شعرهای کوتاه و چند هایکوواره – در دست تهیه
۵- «ثریا و یک پیمانه شرابِ قرمز» گردآورد داستان‌های کوتاه – در دست تهیه
