جهان شعر نباید محدود باشد
ساناز داوود زاده فر شاعر و هنرمند ایرانی است که به‌تازگی مجموعه‌ی شعرش تحت عنوان روی حروف مرده راه می‌روم به عربی ترجمه و در فلسطین منتشرشده است. ازآنجایی‌که ترجمه‌ی آثار فارسی به‌خصوص شعر اهمیت زیادی در شناساندن ادبیات فارسی به زبان‌های دیگر دارد، گفتگوی زیر به بهانه‌ی انتشار این کتاب با شاعر این کتاب ساناز داوود زاده فر انجام‌شده است:
خانم داوودزاده فر اگر ممکن است کمی در مورد سابقه‌ی فعالیت هنری و ادبی خود توضیح دهید؟
سال‌هاست به‌واسطه شغلم در زمینه تئاتر ازجمله بازیگری و طراحی بروشور و صحنه و لباس فعالیت می‌کنم که ازجمله‌ی کارهای اخیرم در زمینه‌ی تئاتر اجرای نمایش ناخدا خانم بود که در هفدهمین جشنواره بین‌المللی آیینی سنتی تهران در تاریخ ۴/۶/۹۴ برگزار گردید که طراحی دکور نمایش بر عهده‌ی من بود علاوه بر تئاتر آواز سنتی هم کار می‌کنم که به‌زودی در تاریخ ۱۲/۶/۹۴ در سالن پرواز تهران اجرای موسیقی سنتی خواهم داشت و به‌زودی مجموعه آوازهایم در یک آلبوم با آهنگسازی وحید چهل امیرانی آماده خواهد شد.
شعر را در ابتدا با غزل، رباعی و ترانه شروع کردم و به یاد دارم که اولین شعرهای سپیدم را که نوشتم به مرحوم منوچهر آتشی دادم و ایشان هم سخاوتمندانه بسیاری از آن‌ها را غلط‌گیری کردند و نظرشان رو در پایان دفتر شعرم نوشتند که همیشه برای من رهگشا بود .
ساناز داوودزاده‌فر
کتاب اخیر شعرتان به عربی منتشرشده است، دلیل انتخاب و ترجمه‌ی آن به زبان عربی چه بوده است؟
تعدادی از شعرهای من توسط دوست شاعر و مترجم عزیزم دکتر فرشته وزیری نسب به انگلیسی ترجمه‌شده بود که مترجم کتابم بعد دیدن و خواندن اشعارم به انگلیسی از من درخواست کردند که شعرهای من رو ترجمه و چاپ کنند.
آیا این کتاب در ایران هم به چاپ رسیده است؟
هنوز نه.
اگر ممکن است کمی در مورد مترجم کتاب آقای محمد حلمی الریشه و سابقه‌ی فعالیت ادبی‌شان در فلسطین توضیح دهید؟
آقای محمد حلمی الریشه متولد نابلس و لیسانس ادبیات عرب دارند رییس خانه شعر فلسطین هستند و بیش از سی اثر شامل ترجمه، شعر، تحقیق و پژوهش دارند در سال ۲۰۱۱ برنده جایزه و شخصیت فرهنگی ادبیات و هنر ملبورن استرالیا شدند. در کشور مراکش جایزه ادبی به نام ایشان در دانشگاه عبدالمالک السعدی دایر هست.
چه طور کتاب شما به دستشان رسید؟ و تصمیم به ترجمه‌اش گرفتند؟
از طریق ایمیل مجموعه شعرهایم رو واسشون فرستادم و بعد از ترجمه شعرها به من گفتند تصمیم به چاپ اشعارم در یک مجموعه و به‌صورت کتاب دارند.
فکر می‌کنم تابه‌حال کتاب‌هایی از شاعران ایرانی به زبان عربی ترجمه‌شده است، با توجه به اینکه ادبیات عرب به‌خصوص اشعار عربی برای فارسی‌زبانان هم ترجمه و معرفی‌شده است تأثیر این ترجمه‌ها را بر تجربه‌ی شعر در دو فرهنگ چه می‌دانید؟
زاویه دید شاعران کشورهای اطراف در نوع نگرش شعر شاعر می‌تواند تأثیرگذار باشد. با به اشتراک‌گذاری تجربه‌های شعری شاعران عرب می‌توان ضمن تبادل فرهنگی بر گسترش دانش و سبک نوشتاری شاعران نیز تأثیر بگذارد.
چالش‌های شما برای نشر و ترجمه‌ی این کتاب در کشور دیگر چه بود؟
تجربه‌ی خوبی که برای من با انتشار این کتاب اتفاق افتاد عدم چالش برای نشر این مجموعه بود با توجه به اینکه هر دو می‌توانستیم به زبان عربی و انگلیسی با هم حرف بزنیم به‌راحتی با مفاهیم اشعار و ترجمه صحیح آن هم‌نظر بودیم و در مورد مراحل چاپ و نشر هم مترجم گرامی همه زحمت‌ها را بر عهده داشتند.
فکر می‌کنید استقبال مخاطبین غیرفارسی‌زبان از این مجموعه‌ی شعر چگونه باشد؟
تا آنجایی که من اطلاع دارم ناشر در حال توزیع کتاب در اکثر کشورهای عربی است و تاکنون به گفته مترجم استقبال خوبی از این مجموعه شده است و باید منتظر نقدهایی بود که بر این کتاب نوشته خواهد شد.
آیا در آینده هم قصد ترجمه‌ی کار به زبان‌های دیگر را دارید و فکر می‌کنید چه قدر این ترجمه‌ها در بازنمایی ادبیات فارسی در خارج از کشور می‌تواند تأثیرگذار باشد؟
بله مجموعه دوم من آماده است و با توجه به تجربه موفق کتاب اولم حتماً چنین کاری را خواهم کرد چون معتقدم جهان شعر نباید محدود باشد ترجمه این امکان را می‌دهد که اندیشه فراتر از مرزها برود. اکنون باید به فکر زبانی همه‌گیر بود. زبانی که بتواند مخاطب جهانی داشته باشد. زیرا مرزها تغییر کرده و دنیای مجازی آن را درنوردیده است.
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
آزاده دواچی مترجم، شاعر و فعال حوزه زنان، دارای مدرک کار‌شناسی مترجمی زبان انگلیسی؛ فوق لیسانس زبان و ادبیات انگلیسی، گرایش ادبیات تطبیقی ایران و فلسفه‌ی غرب است و هم‌اکنون مشغول به تحصیل در مقطع دکترای زبان و ادبیات انگلیسی در استرالیا با گرایش مطالعات فمینیسم پست کلنیال در حوزه‌ی ادبیات و نقد ادبی فمینیسم و حقوق زنان در ایران و کشورهای جهان سوم است.
از دواچی تاکنون یک مجموعه شعر به عنوان «پروانه‌ای در راه است» در سال ۸۶ منتشر شده است و دو کتاب دیگر وی در محاق توقیف گرفتار شده‌اند.
Azadeh Davachi,
Ph.D. Student
Faculty of arts, School of English Literatures & Philosophy
Post-colonial Feminism and Feminist Literary Criticism
University of Wollongong, Australia
