رباعیات خیام، گروه کُر »لاداته«
رباعیات خیام، گروه کُر «لاداته» به همراه ارکستر چندفرهنگی ونکوور
دیرزمانی‌ست که ادغام و هم‌جوشی بین موسیقی غرب و شرق، موسیقی‌دانان و آهنگسازان را شیفته خود ساخته است. این کاوش‌ها و بررسی‌ها از اواخر قرن بیستم، صورت جدی‌تری به خود گرفته و گروه‌های متعددی در نقاط مختلف به تلفیق این سبک‌های متفاوت همت گماشته‌اند. از جمله‌ی این گروه‌ها، «ارکستر چندفرهنگی ونکوور» است که از ویژه‌گی خاصی برخوردار است. این شاید تنها ارکستر فعال در این زمینه است که آن را از گروه‌های فعال دیگر که شکل هم‌نوایی دارند جدا می‌سازد.
ارکستر چندفرهنگی یامیان فرهنگی ونکوور در سال ۲۰۰۱ توسط موشه دنبرگ (Moshe Denburg) پایه‌ریزی شد و پس از زمان کوتاهی، نمایانگر اجتماع چندین فرهنگی ونکوور گردید. از آن زمان تا به حال موسیقی ملیت‌ها و فرهنگ‌های مختلف مقیم ونکوور از جمله، چینی، تایوانی، ویتنامی، ژاپونی، هندی، ایرانی، ملیت‌های دیگر خاورمیانه، آفریقایی، اروپایی و شمال آمریکا توسط Vico یا ارکستر چندفرهنگی ونکوور عرضه شده است.
«The Vancouver Inter-Cultural Orchestra» آخرین برنامه امسال خود را روز شنبه ۳۱ مارچ ساعت ۸، در سالن نورمن راشستاین واقع در شماره ۹۵۰ خیابان ۴۱ غربی در ونکوور برگزار می‌کند. بهای بلیط ۱۸ و ۲۸ دلار
این برنامه نتیجه‌ی کارهای پرتلاشی است که ثمره‌ای بسیار هیجان‌انگیز از کارهای مختلف بوجود آورده است. آثار تازه‌ای از آهنگسازان کانادایی، هلندی و ایرانی در این برنامه اجراء خواهد شد. کارهای عرضه شده همراه با رنگ‌آمیزی و تدوین سازها، به نحوی تازه، نمایانگری از موسیقی زمان حال خواهد بود.
اثری از یوئل بونس (Joel Bons) آهنگساز سرشناس مقیم آمستردام به‌رهبری خودش با نام «اژدهای سبز» (Green Dragon) اجراء خواهد شد. یوئل بونس رهبر هنری گروه‌های بنامی چون «Nieuw Ensemble» و «Atlas Ensemble» – که مانند گروه ونکوور از موزیسین‌های چینی، آسیای مرکزی، خاور نزدیک و اروپایی بهره می‌گیرد- می‌باشد.
«نیایش برای سوآن دودا» (Invocation for S’unduda) اثری است از کُت کوک (Coat Cooke). کُت کوک نوازنده ساکسیفون، آهنگساز و رهبر گروه «Now Orchestra» می‌باشد. وی در کانادا، آمریکا، مکزیک و اروپا با اجراء برنامه‌های متعدد و متنوع با زبان خاص موسیقی‌اش همراه با گروه‌ها و موسیقی‌دانان سرشناس، وزنه‌ای گران در عرصه موسیقی کانادا است. کت در «نیایش برای سوآن دودا، از سازهای تار، سنتور و عود بهره می‌گیرد.
موشه دنبرگ، بنیانگزار ارکستر چند فرهنگی ونکوور، اثری به نام «در باغ درخت گردو» [El Ginat Egoz (into the Walnut Garden)] را اجراء خواهد کرد. موشه، بزرگ شده‌ی مونترال است و در طی چهار دهه گذشته در عرصه‌های مختلف موسیقی چون آهنگسازی و نوازندگی فعالیت بسیار داشته است. وی دوره آهنگسازی را بین سال‌های ۹۰ – ۱۹۸۶ در دانشگاه ویکتوریا زیرنظر «جان سلونا» به پایان رسانیده است.
بلندترین کاری که در این برنامه اجراء خواهد شد، کار تازه‌ایست از استیون چتمن ((Stephen Chatman براساس رباعیات عمرخیام برای گروه کُر «لاداته» «Laudate». دکتر چتمن استاد و رئیس قسمت آهنگسازی در مدرسه موسیقی دانشگاه UBC است. او از برجسته‌ترین آهنگسازان کانادایی است. چتمن سفارش‌های متعدد برای آهنگسازی دریافت داشته و برنده جوائز بزرگ موسیقی غرب کانادا در سال‌های ۲۰۰۵، ۲۰۰۶ و ۲۰۱۰ در زمینه ساخته‌های کلاسیک می‌باشد. او سه بار برنده BMI (در نیویورک) و بارها کاندیدا و برنده جایزه در Juno بوده است. بیش از صد اثر او توسط E.E. Schimer در دانشگاه آکسفورد به چاپ رسیده است.
«Magnificat» آخرین کاری بود که من از چتمن شنیده‌ام. این کار که حدود ۲۴ دقیقه به طول می‌انجامد، در هشت قطعه (موومان) برای کُر ونکوور (Van. Chamber Choir) ساخته شده بود و در ۳ دسامبر ۲۰۱۰ در اُورفیوم ونکوور اجراء شد. این کار از تونالیته‌ها و هارمونی‌های بسیار گیرا برخوردار بود. نگاه بر دستاوردها و موفقیت‌های چتمن خود نیاز به مقوله دیگری دارد که متأسفانه در این مقاله فرصت پرداختن به آن نیست.
در رباعیات عمرخیام، کار چتمن کاملاً بین فرهنگی بوده و او براساس سازهای ایرانی، چینی و هندی، سازهای بادی و زهی غرب و آوای کُر اثر جدید خود را خلق کرده است.
چتمن درباره کار تازه خود چنین می‌گوید: « با توجه به ماهیت ارکستر چند فرهنگی، آنچه که من در موسیقی کُر رباعیات عمرخیام که برای گروه کُر «لاداته» و ارکستر چندفرهنگی بکار گرفته‌ام، خواه ناخواه، ترکیبی است از فرهنگ‌های مختلف با سبک و زیبایی خواص خودشان. بجای این که از سبک‌ها و سنت‌های شرقی تقلید بکنم، به عنوان یک آهنگساز غرب کانادا، در این کار برخوردم چنین بود که ذوق و سلیقه موسیقی خودم را توسعه بدهم نه آن که آن را جایگزین چیز دیگری کرده باشم. در این کار شرق و غرب با همدیگر در میانه راه، از نظر فرهنگی و سبک کار، برخورد می‌کنند. این موسیقی در شش قطعه (موومان) براساس انتخابی است از ترجمه فارسی و رباعیات به زبان زیبای قرن ۱۹ انگلیسی توسط ادوارد فینرجرالد. کار بر روی این متن نه تنها دارای کلیه نمود و شکوهی است که من در موسیقی کُر و سبک و ایده‌های سازی برای ارکستر قائل هستم، بلکه دارای ویژه‌گی‌ها و ترکیب‌های غیرعادی از سبک‌ها و سازهای مختلف است. این کار به تمام معنی وسیله‌ایست برای سنجیدن و بررسی کردن در تفاوت‌ها، و از نزدیک؛ مقایسه کردن سبک‌ها و سنت‌های اجرایی، و این مفهومی است که مرا شیفته خود کرده است. برای نمونه، در قطعه دوم (موومان ۲) سازهای ایرانی، چینی و غربی به همراه کُر در حال نواختن و خواندن موسیقی با ریتم رگتایم (Ragtime) هستند. در قطعه پنجم (مومان ۵) سازهای تنهای شرقی، اعتلاء و مقام خود را در بالای موسیقی کُرال حفظ می‌کنند. با وجود این که این کار تا حدی شامل زبان و حرکات موسیقی شرقی است، ولی عنصر اصلی ترکیب کار، هارمونی دیاتونیک یا پن دیاتونیک غربی است»
نوازندگان جوانی که سازهای ایرانی را در «رباعیات عمرخیام» می‌نوازند، همه نوازندگانی شایسته و مسلط بر کار خود می‌باشند و جامعه ایرانی علاقمند به موسیقی اصیل در ونکوور با اکثر آن‌ها و کارهاشان آشنایی دارند.
علی رزمی، نوازنده تار و سه‌تار، ۱۷ سال سابقه تک نوازی دارد. در کنسرت‌های «موسیقی جهان» (World Music) در ایران، هند، کانادا، آمریکا، ترکیه و آذربایجان همراه با سرشناسان موسیقی شرکت داشته است. تسلط علی در هم جوشی و ادغام موسیقی سنتی با موسیقی‌های دیگر از ویژه‌گی‌های اوست. او از سال ۲۰۰۹ به عنوان عضوی فعال با ارکستر چند فرهنگی ونکوور همکاری کرده است.
نوید گُلدریک، نوازنده سنتور و عود موسیقی را از سن ۱۱ سالگی به تشویق مادرش شروع کرد و بعدها سنتور را نزد افشین کی‌منش و عود را نزد حسین بهروزی‌نیا در ونکوور فراگرفت. نوید در آخرین برنامه ارکستر چندفرهنگی ونکوور شرکت داشته است.
سینا اتحاد، جوان‌ترین و تازه‌ترین عضو «ارکستر چندفرهنگی ونکوور» می‌باشد. سینا ویلن و کمانچه را در ایران زیرنظر آقای اتابکی و اردشیر کامکار فراگرفته و ردیف را از استادانی چون محمدرضا لطفی، روزبه اسدیان و دیگران آموزش گرفته است. سینا پس از آمدن به کانادا با گروه‌های دیلمان، کرشمه و Van. Fusion Orchestra همکاری داشته است.
در این برنامه حسین بهروزی‌نیا یک کار تازه مهیج وگیرا در دستگاه نوا عرضه می‌دارد. این کار به نام «باد»، موسیقی‌ای است ۱۷ ضربی با ضرب‌های ترکیبی۸/۵، ۸/۵ و ۸/۷ که با وجود تغییر در شکل و فرم در این اثر، ریتم اصلی همان طور تا پایان ادامه دارد. بهروزی‌نیا گرایش خود را با هم جوشی با موسیقی‌های دیگر از یک سال پیش با گروه «Big World Band» آغاز نموده و علاقمند به ادامه کار در چنین زمینه‌ها است.
در موسیقی «باد» ۶ نوازنده شرکت دارند: حسین بهروزی‌نیا (بربط)، سینا اتحاد (کمانچه)، رضا هنری (کمانچه)، علی رزمی (تار)، هامین هنری (تنبک) و ارژنگ عطا‌الهی (دف).
امیدوارم که جامعه ایرانی ونکوور و دیگر علاقمندان به موسیقی عاری از ابتذال، این فرصت را غنیمت شمارند و با حضور خود، از شرکت موسیقی‌دانان ایرانی در «ارکستر چندفرهنگی» حمایت نمایند.
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
In touch with the Iranian cultural diaspora.
Shahrgon is an online magazine for Canada’s Iranian cultural diaspora and Persian-speaking languages.
Shahrgon started working in Vancouver, Canada, in 1992 with the publication “Namai Iran” and then in the evolution of “Ayandeh” and “Shahrvand-E Vancouver,” it transformed into Shahrgon.
Shahrgon; The magazine of the Iranian cultural diaspora;
شهرگان مجله‌ی دیاسپورای ایران فرهنگی در ونکوور کانادا از سال ۱۹۹۲ با نشریه‌‌ی «نمای ایران» آغاز به‌کار کرده و سپس در فرگشتی از «آینده» و «شهروند ونکوور» به شهرگان فراروئید
