ماجراجویی‌های پایان‌ناپذیرِ سلطان عثمانی
حملات هوایی ارتش ترکیه به مواضع نیروهای کرد در منطقه “شنگال” عراق و هم زمان به مواضع یگان های مدافع خلق کرد “ی پ گ” در کوهای “قره چوخ” در شمال استان حسکه در سوریه که منجر به قتل بسیاری از این نیروهای و انهدام تجهیزات آنان شد، هم اینکه اعتراض رسمی عراق و سوریه را به همراه داشت و هم اینکه خشم مقامات کرد هم پیمان با آمریکا را موجب شد. در این حملات که حداقل گفته می شود در منطقه شنگال هواپیماهای ترکیه به اشتباه با بمباران مواضع نیروهای پیشمرگه اقلیم خودمختار کردستان عراق پنج پیشمرگه را کشته اند (مقامات ترک می گویند قبلا اقلیم را از حملات آگاه کرده اند) و در سوریه نیز یگان های مدافع خلق کشته شدن ۱۸ تن از نیروهای خود را اعلان کرده اند، هر چند که در بیانیه رسمی ارتش ترکیه از کشته شدن حدود ۷۰ شبه نظامی کرد سخن گفته شده است. حملات روز سه شنبه ۲۵ آوریل ارتش ترکیه به مواضع گروه های کردی در عراق و سوریه به بهانه مبارزه با تروریسم و سرکوب نیروهای “پ ک ک” انجام شده است در حالی که هم در شنگال و هم در منطقه حسکه شبه نظامیان کردی که کشته شدند همگی از ساکنان بومی همان مناطق بودند و هم اکنون در خط مقدم مبارزه با تروریسم “داعش” قرار دارند. از یک طرف در شمال غربی عراق نیروهای یگان‌های حفاطت شنگال “ی ب ش” حضور دارند که بعد از هجوم بربرمنشانه داعش به این منطقه و قتل و عام و به کنیزی بردن هزاران دختر “ایزدی” یکی از بزرگترین جنایات قرن را موجب شدند، این نیروها تنها از منطقه خود دفاع می کنند. مردم منطقه شنگال و به خصوص ساکنان ایزدی در شرایطی قتل و عام شدند که ارتش پیشمرگه وابسته به اقلیم کردستان عراق به سادگی در مقابل هجوم داعش عقب نشینی کرد و اگر نیروهای پ ک ک و ی پ گ در منطقه به کمک آنان نمی شتافتند این “سناریوی فاجعه” ابعاد بسیار هولناکی پیدا می کرد. ایزدی های شنگال که شبه نظامیان وابسته به پ ک ک و “ی پ گ” را ناجیان خود می دیدند برای اولین بار در تاریخ و خوی مسالمت جوی خود برای بقای ملت خویش دست به اسلحه بردند و با کمک این نیروها توانستند واحدهای شبه نظامی خویش را برای حفاظت از منطقه سازمان دهند. در سوریه نیز در طی شش سال جنگ و کشتار که در جنگ های نیابتی و حضور قدرتمند تروریست های بنیادگرای اسلامی به راه انداخته شد، مناطق کردنشین شمال این کشور به تدریج با ایجاد واحدهای با انگیزه نظامی که به خصوص بعد از مقاومت حماسی در “کوبانی” اعتبار جهانی پیدا کرده بودند، تبدیل به یک نیروی قدرتمند در عرصه سیاسی و نظامی سوریه شدند.
در پروسه این تحولات شتابناک منطقه یی حزب کارگران کردستان ترکیه (پ ک ک) توانست نفوذ و ارتباط تشکیلاتی خود را با این گروه های مبارز کردی تعمیق و سامان دهد. به خلاف ادعای مقامات ترکیه تاکنون هیچ شواهد و مستندی مبنی بر دخالت این گروه های شبه نظامی کرد در سوریه و شنگال عراق در خاک ترکیه به ثبت نرسیده است و آنان یکی از خطوط مقدم اصلی مبارزه با تروریسم داعش و “القاعده” بوده اند. بدون تردید با توجه به اهداف این گروه ها و ارتباط آنان با پ ک ک موجبات یک اصطکاک منافع با اهداف ترکیه تحت رهبری “رجب طیب اردوغان” فراهم شد که همواره دولتمردان آنکارا این گروه ها را هم به موازات پ ک ک به عنوان گروه های تروریست طبقه بندی کرده اند. با شکست پروژه سیاست خارجی ترکیه برای دخالت در محیط پیرامونی و به خصوص در عراق و سوریه از طریق کمک به عوامل خود که حتی داعش را هم شامل می شد، ارتش ترکیه به فرمان اردوغان خود راسا و به صورت رسمی مجبور به دخالت نظامی در این مناطق گردید. عملیات “سپر فرات” که توسط ترکیه برای ورود به خاک سوریه انجام شد و رویارویی نظامی ارتش ترکیه با یگان های مدافع خلق را موجب شد و حضور نیروهای های ارتش این کشور بدون اجازه دولت قانونی عراق در شمال سوریه و به خصوص پایگاه “بعشیقه” در راستای همین سیاست مداخله مستقیم آنکارا در کشورهای سوریه و عراق قابل ارزیابی است. اعتراضات رسمی دولت عراق و سوریه به سازمان ملل متحد برای خروج ارتش ترکیه از خاک این دو کشور متاسفانه به دلیل عدم توان بازدارندگی این دو کشور و مماشات جامعه جهانی با ترکیه نه تنها راه به جایی نبرد که حتی دست اردوغان را برای ماجراجویی های تازه بازتر کرد و حملات روز سه شنبه در چارچوب همین آرایش نظامی و سیاسی انجام گرفته است.
همه پرسی مهندسی شده تغییر قانون اساسی ترکیه در روز یکشنبه ۱۶ آوریل که با تخلف و تقلبات بسیاری همراه بود و طبق اعلان رسمی “کمیسیون انتخابات” حدود ۵۱,۳۴ به آن رای آری دادند، همانطور که از قبل قابل پیش بینی بود دست اردوغان را برای ماجراجویی های تازه بازتر کرده است. نتیجه این همه پرسی که به واسطه تقلبات واضح از جمله شمارش دو و نیم میلیون رای بدون مهر که طبق قانون باید باطله محسوب می شد ولی به عنوان رای آری به نفع اردوغان لحاظ شد هر چند با مخالفت شدید اپوزیسیون و هم چنین انتقاد آشکار ناظران شورای همکاری اروپا قرار گرفت اما در کشوری که قانون دیر زمانی است که به بایگانی پیوسته است، جمهوری سکولار این کشور را تبدیل به یک حاکمیت سلطانی تحت زمامداری اردوغان کرد. در چنین شرایطی که نتیجه انتخابات به شدت مورد اعتراض و انتقاد اپوزیسیون و افکارعمومی جهانی قرار گرفته است با توجه به شخصیت اردوغان که در بزنگاه های تاریخی برای برون رفت از بحران و فشار دست به خلق تنش های جدید و ماجراجویی می زند، حمله به مناطقی از سوریه و عراق تعجب هیچ کس را بر نمی انگیزد. متاسفانه توازن قوای موجود بین دولت ترکیه با عراق و سوریه مانع از تاثیر و تمکین به حق حاکمیتی این کشورها از سوی یک دولت ثالث و متجاوز می شود و مماشات کشورهای غربی در سازمان ملل متحد هم به اردوغان جهت ادامه ماجراجویی های خود کمک می کند. در اینجا موضوعی که تا حدود زیادی حساسیت محافل بین المللی و حتی انتظار نیروهای کرد سوری را موجب شده است، چگونگی برخورد دولت آمریکا به عنوان کشوری که هم اکنون روابط سیاسی و نظامی نزدیکی با آنان دارد در نحوه چگونگی مواجهه با این حملات و تمهیدات آنان برای نقش بازدارنده در مقابل چنین حملاتی از جانب دولت ترکیه خواهد بود. در اولین واکنش ها توسط مقامات آمریکایی “مارک تونر” سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: “ما خیلی نگرانیم، عمیقا نگرانیم که ترکیه حملات هوایی امروز در شمال سوریه و همچنین شمال عراق را بدون هماهنگی مناسب با آمریکا یا ائتلاف گسترده تر بین المللی ضد داعش انجام داده است، ما این نگرانی ها را مستقیما با آنکارا در میان گذاشته ایم”. در حالی که ارتش آمریکا در شمال سوریه بر نیروهای ترکیه اشراف اطلاعاتی و نظامی دارد، هم اکنون این سوال مطرح است که در صورت تکرار این حملات حامیان آمریکایی گروه های کرد چه اقدام عملی و بازدارنده علیه ترکیه انجام خواهند داد.
۶/۲/۹۶
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
اردشیر زارعی قنواتی نویسنده و روزنامه‌نگار؛ روشنفکر و فعال سیاسی، تحلیل‌گر سرشناس ایرانی در حوزه‌ی مسایل سیاسی و بین‌الملل است. از او مقالات فراوانی در نشریات ایران از جمله شرق و اعتماد و سایتهای معتبر خارج از کشور منتشر شده‌است.
