نظامی گری و خشونت علیه زنان دو روی سکه “دیگری سازی”
برگردان: فرانک فرید
وقتی انفجار بمب، خشونت و نسل کشی سرخطِ خبرها را تشکیل می دهند، آنچه برجا می ماند، بدن زنان به مثابه بخش غیر قابل رؤیتِ کارزار است.
مارگو وال استروم[ii] (نماینده ویژه سازمان ملل در حوزه خشونت علیه زنان در مواقع جنگ)
برای اینکه کاملن متوجه موضوع خشونت علیه زنان شویم لازم است با دیدگاهی جنسیتی به آن نگاه کنیم و من امروز روی این سؤال تمرکز خواهم کرد که کدام ویژگیِ میلیتاریسم، زنان را بالاخص در موقعیت های مخاطره آمیز قرار می دهد.
انسان با سه روش اساسی در پی کسب توانمندی است:
اول، قدرت فردی یا به عبارت دیگر، قابلیت ها و نیروهای درونی خودِ فرد
سپس، قدرت جمعی یا قدرتِ جامعه (که همه ی ما در آن مشترک هستیم.)
دست آخر، قدرتِ برتر (که به باور بسیاری می توان با اعمال قدرت از بالا به توانمندی دست یافت.)
میلیتاریسم و نظام پدر سالاری ــ که میلیتاریسم از آن دفاع می کند ــ مبتنی بر همین قدرت نوع سوم است که زنان را بالاخص در معرض خطر شکنجه، خشونت و آزار قرار می دهد.
برای کسب توانمندی به این طریق لازم است قدرتِ برترِ خود را بر چیزی یا کسی اعمال کنید و برای اعمال آن، نیاز دارید هدفِ مزبور را "دیگری" قلمداد کنید.
وجه اساسی میلیتاریسم و خشونت علیه زنان، همین خلق "دیگری" است. خلق دیگری یعنی ایجاد تمایز ساختگی بین دو گروه از مردم. این "دیگری" به مثابه کمتر یا کهتر یا پائین تر تعریف می شود. وقتی "دیگری" به عنوان کمترتلقی شود یا باید نابود شود و یا مورد حمایت قرار گیرد.
امروزه تلفات غیر نظامیان ۷۰% کل تلفات اقدامات نظامی را تشکیل می دهد. از آنجا که اکثریت جامعه متشکل از زنان و کودکان است، در نتیجه بیشترین تلفات جنگ از بین آنهاست.
چه ویژگی منازعات نظامی زنان را بخصوص آسیب پذیر و بی دفاع می سازد؟
در وهله ی اول تضعیف یا تلاشی دولتها و عدم اجرای قانون
عوامل دیگر شامل بی خانمان شدن؛ دورافتادن از خانواده، بخصوص دور افتادن از مردان سرپرست و نان آور؛ و پناهندگی
و در نهایت از دست دادن شغل و یا منبع درآمد
موارد زیر سهل الوصول ترین راههای شکنجه و آزار جنسی زنان در نتیجه نظامی گری است:
تجاوز
بردگی جنسی /قاچاق جنسی
ازدواج و بارداری های اجباری
زن کشی و نسل کشی
نکات دیگری که در این رابطه باید مد نظر قرار گیرد:
دیگر جنگ ها نه در میدان نبرد که در شهرهای بزرک و کوچک و روستاها صورت می گیرد.
در جنگها غالبن بدن زنان بخشی از زمین جنگی محسوب می شود که نیروهای متخاصم برسر آن یا بر آن نبرد می کنند!
اغلب، بدن زنان جزو غنایم جنگی به حساب می آید، و یا تحت عنوان کلی "خسارات فرعی" جنگ نادیده گرفته می شود.
خشونت علیه زنان با خاتمه جنگ باتمام نمی رسد. (همه ما از تجاوز سربازان حافظ صلح سازمان ملل گزارشهایی شنیده ایم و یا در مورد سربازانی که پس از بازگشت به خانه هایشان مرتکب ضرب و جرح یا قتل همسران خود می شوند.)
ارقام به خودی خود گویا هستند:
در نسل کشی رواندا به بیش از ۵۰۰۰۰۰ زن تجاوز شد.
شصت و چهار هزار زن در طی جنگ در سیرالئون مورد تجاوز قرار گرفتند.
چهل هزار زن در بوسنی و هرزه گووین قربانی تجاوز شدند.
چهار هزار و پانصد مورد تجاوز تنها در طی ۶ ماه در یکی از مناطق جمهوری دموکراتیک کنگو (زئیر سابق) صورت گرفت.
و صدها مورد تجاوز به طور روزانه در دارفور صورت می گیرد.
با استناد به این ارقام قابل توجه و باور نکردنی قربانیان هم می توان گفت که خشونت علیه زنان، ذاتی میلیتاریسم است.
درهم تنیدگی نظامی گری و خشونت علیه زنان معضلی جهانی است، اما این بار می خواهم روی این موضوع متمرکز شوم که این امر چگونه در مورد ایالات متحده امریکا صادق است.
دلایل متعددی براین امر وجود دارد:
امریکا دارای بزرگترین قدرت نظامی جهان است و بنابر حجم گسترده ی عملیات نظامی آن، ابعاد وسیع مساله متوجه ما آمریکائیها بوده و هست.
بیشتر ما (حاضرین در جلسه سخنرانی) شهروندان امریکایی هستیم و به گمانم قبل از نشانه روی انگشت اتهام بسوی دیگران، بهتر است در باره امکان خطاکاربودن خود سخن بگوییم و مسوولیت تغییر آن را به عهده بگیریم.
بیایید ابتدا در باره افغانستان صحبت کنیم. چنانچه قبلن هم متذکر شدم یکی از توجیهات ما برای حمله به افغانستان آزادی زنان افغان بود. اما چنانچه دیده بان حقوق بشر هم، سال قبل اعلام کرد یکی از بدترین شکستها متوجه آن بوده است.
"زنان افغان یکی از بدترین شرایط را در جهان دارند. خشونت علیه زنان "شایع" است و دولت افغانستان در حمایت از زنان در مقابل جنایاتی نظیر قتل و تجاوز عاجز است." / دیده بان حقوق بشر- دسامبر ۲۰۰۹
امروزه:
اکثریت زنان افغان در مقابل خشونت خانگی آسیب پذیرند.
نظام قضائی کمک ناچیزی به زنانی که از این خشونت ها جان بدر برده اند می کند. در مواقعی که شاهدی بر ماجرا نیست آنها متهم به زنای محصنه می شوند.
قربانیان اغلب محبوس شده یا به قتل می رسند. زنانِ در معرض خشونت خانگی، به فجیع ترین اقدامات، نظیر خودکشی و قربانی کردن خود کشیده می شوند. بیمارستان سوختگی هرات ۹۰ مورد از خودسوزی زنان را در تنها در ۱۱ ماه گزارش کرده است.
در افغانستان میزان خودکشی زنان بالاتر از مردان است.
هفتاد تا ۸۰ در صد زنان را قبل از ۱۲ سالگی وادار به ازدواج می کنند. واقعن بازارهایی وجود دارند که زنان را برای فروش به آنجا می برند.
مدرسه رفتن برای دختران به دلیل بمب گذاری و یا اسیدپاشی پر مخاطره است.
تعدادی از رهبران برجسته زن به قتل رسیده اند که عاملین آنها حتی مجازات نشده اند.
و حالا به عراق می رویم که دوباره همان توجیه عدم آزادی زنان برای آنجا هم وجود داشت. با اینکه زنان عراقی مشکلات جدی داشتند اما در میان زنان عرب، آنها از بیشترین سطح آزادی برخورداربودند. اما در عراق پس از حمله امریکا:
سه چهارم از یک میلیون زن بیوه در عراق، به هنگام جنک، همسران خود را از دست داده اند، که یا حمایتی جزئی از آنها می شود یا کاملن بی پناه مانده اند.
زنان زیادی به اردن و سوریه پناهنده شده اند و اغلب بدور از خانواده هایشان که می توانست مراقب و پشت و پناهشان باشد، بسر می برند.
در قانون اساسی جدید که امریکا هم موافق آن بوده اولویت به احکام شرعی داده شده تا به قوانین مدنی.
قتلهای ناموسی به طرز چشمگیری افزایش پیدا کرده است.
قاچاق جنسی در شرایطی که زنان برای امرار معاشِ خانوده هایشان مجبور به تن فروشی می شوند یا به قاچاقچیان جنسی فروخته می شوند، بطرزی شگرف افزایش یافته است.
اما فقط زنان غیرنظامی نیستند که در خطرند.
بنابر تحقیقات انجام یافته، به ۳۰% از زنان در حین خدمت در ارتش امریکا تجاوز می شود. ۷۱% مورد هتک حرمت و حمله و ۹۰% مورد آزار جنسی قرار می گیرند. باور بر این است که ۹۰% از این موارد گزارش نمی شود. چنانچه یکی از نمایندگان زن کنگره امریکا اخیرا اعلام کرد، زنانی که در ارتش امریکا خدمت می کنند بیشتر از هر دشمنِ دیگری، ازسربازان و همسنگرانشان آسیب می بینند.
وضعیت در صحنه های نبرد بدتر است و زنان از ترس اینکه مورد تجاوز قرار گیرند حتی می ترسند به تنهایی استحمام کنند.
یادآوری این نکته مهم است که وقتی نوبت به آزار و خشونت جنسی می رسد نوعی بخشودگی و معافیت از مجازات حاکم می شود و موارد بسیار اندکی از متهم کردن مجرمین وجود دارد.
به عنوان نمونه، کمیته ی رسیدگی به خشونت های جنسی در ارتش، درسوم فوریه ۱۹۱۰ به کنگره اعلام کرد که در روند جمع آوری اطلاعات و اسناد در مورد خشونت جنسی در ارتش وضوح، اعتبار و وثوق کامل وجود ندارد.
همچنین لازم است در مورد تعدی به غیرنظامیان که مستقیمن توسط نظامیان آمریکایی صورت می گیرد صحبت کنیم.
تن فروشی در نزدیکی مقر نظامیان هم در خودِ امریکا، هم خارج از کشور افزایش یافته است.
چنانچه معمول بوده و هست زنان و دختران را برای سرگرمی افراد ارتشی به پایگاههای نظامی می آورند. پنتاگون اقدام به تهیه لایحه ای علیه فحشاء درسال ۲۰۰۴ کرد تا امکان معرفی خاطیان به دادگاه نظامی فراهم شود. اما محدودیت ارتش امریکا صرفن متوجه کلوپ ها و بارهایی (نوشگاه) شد که در امر فحشا فعالند. تلاش اندکی برای اجرای این لایحه صورت گرفته است.
اوایل امسال دولت فیلیپین از صدور مجوز کار برای زنان در بارها و کلوپهای مجاور پایگاه های نظامی امریکایی در کره جنوبی خودداری کرده، بدلیل اینکه سرانجام، این زنان مجبور به تن فروشی می شوند.
بسیاری از این زنان برای سرگرمی نظامیان و برای رقص و آواز بکار گرفته می شوند، اما از آنها می خواهند که مشروبات را به قیمتی گزاف عرضه کنند؛ زنانی که از این کار عاجز باشند، با ارائه خدمات جنسی بهای کم کاری خود را می پردازند.
در ژاپن یکسال بعد از اینکه وزارت دفاع، تن فروشی را قدغن کرد هنوز هم گزارشهایی ارائه می شود که در نزدیک پایگاه های نظامی امریکا در ژاپن، دختران "ماساژور" در ازای ۳۰ تا ۷۰ دلار اقدام به تن فروشی می کنند.
موقعی که تحقیق یا گزارش جدیدی در مورد آزار جنسی در ارتش به کنگره ارائه می شود (که البته بسیار نادر است)، اگر خبرنگاری از من بپرسد که آیا اینها تغییری در ماجرا بوجود خواهد آورد، جواب کوتاه "نه" خواهد بود. تجاوز و غارت زنان، سلاح بالفعل جنگ بوده و هست و استفاده ی ابزاری از آنان هنوز د ر ارتش کاملن کاربرد دارد.
به رغم ده سال ممنوعیت فروش محصولات پورنوگرافی در پایگاههای نظامی، ارتش اخیرا در مورد برخی از آنها نظیر پلی بوی و پنت هاوز تجدید نظر کرده و آنها را پورنو محسوب نمی کند. حالا نمی خواهم وارد بحث در مورد پورنو شوم اما استفاده ابزاری از زنان از دیرباز بخش لاینفک میلیتاریسم بوده و مدارکِ کنگره هم تغییری در آن ایجاد نمی کند.
افزایش گزارشات آزار جنسی در ارتش بخشن مربوط به بهبود مکانیسم ارائه ی گزارش می باشد اما کارشناسان امر بر این باورند که گزارشات ارائه شده، صرفن بخش کوچکی از واقعیتهای موجود را شامل می شود.
اما نکته حائز اهمیت این است که موارد پیگرد قانونی یا محکومیت مجرمین افزایش نیافته، و تا وقتی این اتفاق نیفتاده ایجاد تغییرات اساسی در شرایط موجود غیر محتمل است.
با اینکه این بار توجه عمده من به میلیتاریسم امریکا معطوف شده، روشن است که عملیات نظامی توسط هر نیروی نظامی دیگر ــ چه نیروهای شبه نظامی، یا گروههای شورشی یا هر کسی که مرتکب خشونت میلیتاریستی می شودــ به خشونت علیه زنان می انجامد و هر جا چنین اتفاقی می افتد باید مورد توجه قرار گیرد چه در اندونزی یا دارفورِ سودان باشد، یا کنگو یا هر جای دیگر جهان.
_ در گزارش ۲۰۰۷ "سازمان زنان کارن" از تجاوز، قتل، شکنجه و کار اجباری که زنان این ایالت که تحت سلطه ی رژیم نظامی برمه است با آن مواجهند، آمده است:
"… بعد از تجاوز، آنها با شلیک گلوله به واژن وی، او را کشتند. هیچ اقدامی برای پیگیری صورت نگرفت."
با توجه به گستردگی موضوع، در این فرصت کم نمی توان به نقش امریکا در چنین مواقعی پرداخت. (به عنوان نمونه حمایت امریکا از دولت اندونزی یا عدم حمایت ما از مردم دارفور و نظیر آن.) اما صرفن به دلیل این که ما نقش مستقیم در اعمال خشونت نداشته ایم، به این معنی نیست که ما بی تقصیریم یا نباید در پایان بخشیدن به این خشونتها نقش داشته باشیم.
حالا من می خواهم راجع به اقداماتی صحبت کنم که می توان در سطح ملی و بین المللی برای تغییر الگویی که اجازه تعدی به زنان را در اقدامات نظامی می دهد، انجام داد. تمهیداتی برای پرداختن به این موضوع وجود دارند. یکی از مهمترین آنها "کنوانسیون رفع همه اشکال تبعیض علیه زنان" است که خشونت علیه زنان را به عنوان خشونت علیه حقوق آنان تعریف کرده و در واقع در حکم اعلامیه جهانی حقوق زنان است. ۱۸۵ کشور جهان در آگوست ۲۰۰۹ این کنوانسیون را تصویب کردند. اما ایالات متحده امریکا یکی از معدود کشورها به همراه کشورهای اندکی نظیر ایران و سودان است که آن را نپذیرفته اند.
همچنین در مصوبه های شورای امنیت سازمان ملل متحد، قطعنامه هایی وجود دارد که دانستن آنها ضروری است. اولین آنها قطعنامه ۱۳۲۵ است که به تأثیرات بیش از حد مخرب نبردهای مسلحانه بر روی زنان، و کم بها دادن به نقشی که زنان می توانند در جلوگیری از جنگ و ایجاد صلح داشته باشند، می پردازد و به بلااستفاده ماندن نیروهای زنان در حل معضل اذعان داشته و بر مشارکت کامل و برابر آنان به عنوان عاملان صلح و امنیت تأکید می کند.
قطعنامه ۱۸۲۰ نیز کلیه طرفین درگیر در منازعات را به قطع کامل خشونت جنسی علیه غیرنظامیان اجبار کرده و به ضرورت محافظت از زنان و دختران در مقابل همه اشکال خشونتهای جنسی فرا می خواند.
همچنین ما دیوان کیفری بین المللی را داریم که در سال ۱۹۹۸ ایجاد شده که طبق مقررات آن خشونت جنسی، جنایت جنگی محسوب و در آن تمهیداتی لحاظ شده تا مجرمین، مسوول جنایاتی باشند که در طول جنگ مرتکب شده اند .
همچنین برای تسهیل در رسیدگی بهتر به جرایم جنسیتی تدابیری اتخاذ شده و نیز استانداردهایی برای محافظت از قربانیان و نیز شاهدان و وکلا و مشاوران حقوقی در نظر گرفته شده است.
ایالات متحده با دیوان بین المللی نیز مخالف است و در آن شرکت نمی کند.
دست آخر اینکه، اینجا در ایالات متحده لایحه ی بین المللی خشونت علیه زنان هم در کنگره و هم سنا دوباره مطرح شد.
این می تواند اولین اقدام حمایتی امریکا در کمک رسانی خارجی ــ در نوع خودــ برای متوقف ساختن خشونت و فقر جنسیت محور باشد که به ایجاد فرصت های اقتصادی برای زنان و ممانعت از خشونت علیه دختران در مدارس و در نهایت به توانمندسازی زنان بیانجامد.
موارد مذکور برخی از ابزارهای موجود در سطح ملی و بین المللی هستند. اما شما و من که عضو کنگره یا نماینده ی سازمان ملل نیستیم؛ بنابر این می خواهم شما را با این سؤال ترک کنم که هر یک از ما ــ که اکنون در اینجا حضور داریم ــ برای تغییر این پارادایم چه می توانیم انجام دهیم؟
برای دستیابی به صلح واقعی فراگیر برای زنان، باید ارتباطِ بین "دیگری سازیِ" منجر به نظامی گری و "دیگری سازی" منجر به خشونت جنسی را درک کنیم. ایجاد صلح در جهان، مستلزم ایجادِ صلح (احتراز از خشونت) در خانه های ماست.
نکته ی آخر اینکه باید خشونت های جنسی نیز همچون سایر خشونت های جنگی جدی گرفته شوند. لازم است قبول کنیم که خشونت جنسی ابزار جنگ است. با راهی شدن مردان به جنگ، زنان و کودکان قربانیان بی گناه جنگ ها باقی می مانند. باید این موضوع را در مرکز توجه قرار دهیم.
اگر به خاطر داشته باشید، در ابتدا سه روش قدرت طلبی را برشمردم و اینکه باید کاری اساسی صورت گیرد تا از قدرتِ برتربودگی وارهیم و به جامعه ی مبتنی بر قدرت فردی و قدرت جمعی (همه افراد جامعه) برسیم .
ما احتیاج به یک تغییر جهت اساسی برای تغییر این پارادایم و حرکت به سوی تفکر گروهی داریم – تفکری که رنه آیزلر[۱] پیشگام آن بود. به جای دشمن انگاری دیگران ، بهتر است ببینیم چگونه می توان با تشریک مساعی در پی ارائه ی راه حل برای ایجاد روابط عادلانه و معنی دار باشیم. تنها در این صورت است که واقعن قدرتمند خواهیم شد.
سعی من بر این بود که چهره میلیتاریسم را از دیدگاهِ جنسیتی در یک نگاه به شما نشان دهم. اگر ما بدنبال پایان بخشی به منازعات و استقرار صلح هستیم، بدون لحاظ کردن اثرات میلیتاریسم بر زنان و شنیدن صدای آنان و گوش فرادادنِ واقعی به گفته های آنان، نمی توان تصویری کامل از اثرات نظامی گری و چگونگی پایان دادن به آن ارائه داد.
منبع:
http://www.feministpeacenetwork.org/2010/04/13/the-other-terrorism-militarism-and-violence-against-women/
پانوشت ها:
[۱] Riane Eisler
[i] Lucinda Marshal
[ii] Margot Wallstorm
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
In touch with the Iranian cultural diaspora.
Shahrgon is an online magazine for Canada’s Iranian cultural diaspora and Persian-speaking languages.
Shahrgon started working in Vancouver, Canada, in 1992 with the publication “Namai Iran” and then in the evolution of “Ayandeh” and “Shahrvand-E Vancouver,” it transformed into Shahrgon.
Shahrgon; The magazine of the Iranian cultural diaspora;
شهرگان مجله‌ی دیاسپورای ایران فرهنگی در ونکوور کانادا از سال ۱۹۹۲ با نشریه‌‌ی «نمای ایران» آغاز به‌کار کرده و سپس در فرگشتی از «آینده» و «شهروند ونکوور» به شهرگان فراروئید
