کند شدن اقتصاد جهانی و بالا گرفتن ناآرامی‌ها در چین
نوشته: جیمز پامفرت*
ترجمه: محسن صفاری ـ ونکوور
مشکلات اقتصادی اروپا، ضربه‌پذیری تولید کالا در چین و کاهش قدرت خرید مصرف کنندگان آمریکایی، ریسک سوق یافتن جهان بسوی کسادی عمده اقتصادی را باعث شده است.
در شهرک‌های صنعتی سراسر رودخانه مثلثی مروارید، موتور صادرات چین، دور باطلی از کاهش سفارشات از غرب و افزایش فشار بر دستمزدها منجر به یک رشته اعتصابات عمده شده است که می‌تواند بر اقتصاد کشور اثرگذار باشد. از کارخانه‌های کفش و کرست در شرق استان گانگ دونگ (Guang Dong)، استانی که «کارخانه جهانی چین» نامگذاری شده، تا یک رشته از کارخانه‌های ساعت‌سازی، ساخت وسایل ورزشی و ساخت محصولات الکترونیک در جنوب و غرب استان، صدها و گاه هزاران کارگر، تولیدات مارک‌های عمده غربی را فلج کرده‌اند. علیرغم ممانعت گاردهای امنیتی برای دسترسی به کارگران، نشانه‌های عمده‌ای از مشکلات صنعتی در چهار شهرک صنعتی در هفته گذشته مشاهده شده است.
این مشکلات در واقع تأیید هشدار یک مقام رسمی در گوانگ دونگ در مورد کاهش نگران کننده صادرات و تحقیقی در مورد فعالیت‌های صنعتی حومه شهرها در ماه نوامبر بود که از بدترین کسادی از سال ۲۰۰۹ تاکنون حکایت داشت.
دو غول صنعتی کفش‌سازی در شهر هوانگ جیانگ (Huang Jiang) ـ تولید کننده عمده کفش‌های ورزشی مارک نیوبالانس ـ پس از آن که اکثریت ۸۰۰۰ کارگر کارخانه به خیابان ریختند، راه بندان ایجاد کردند، اتوموبیل‌ها را واژگون کردند و با پلیس درگیر شدند، جو هم چنان متشنج است.
گاردهای امنیتی که سوار بر موتورسیکلت در اطراف مناطق پراکنده صنعتی گشت می‌زنند، از تماس دو نفر از خبرنگاران رویتر با کارگران در منطقه جلوگیری کرده و نهایتا آن‌ها را به زور بیرون کردند.
دست‌کم چهار نفر از کارگران، شامل دو نفر که مشغول سرکشیدن سوپ نودل تند خود در کوچه‌ای نزدیک به کارخانه بودند گفتند که اعتصاب هنوز در جریان است و وارد ششمین روز خود شده است. کارگران به کارخانه می‌روند، ساعت می‌زنند، اما سر کار خود در خط مونتاژ حاضر نمی‌شوند.
یکی از کارگران، زنی با گونه‌های گل انداخته و ژاکت صورتی گفت: «ما مشتاق کاریم اما باید به اندازه زنده ماندن به ما دستمزد بدهند. برای تضمین تأمین کیفیت ابتدائی زندگی، آن گونه که ون جیاباو (Wen Jiabao) گفته است». اشاره او به نخست‌وزیر چین بود.
همکار مرد میانه‌سالی که کنار او نشسته بود گفت: «حتی در دوره بحران مالی هم ما شاهد چنین فشاری نبودیم.»
کارخانه تولید کفش، یکی از بزرگترین کارخانه‌های تولید کفش جهان، اعلام کرد که تأثیر اعتصاب «جزئی» بوده و هنوز حجم سفارشات آن شرایط مناسبی دارد. البته این تولید کننده اعتراف کرد که فشار هزینه‌ها، بویژه دستمزدها، در مناطقی مانند گوانگ دانگ با توجه به دور دیگری از افزایش حداقل دستمزد بالا می‌گیرد و می‌تواند ضربه دیگری بر مالکین کارخانه باشد.
عوامل خارجی
کارشناسان و گروه‌های طرفدار کارگران هشدار می‌دهند که رکود اقتصاد خارج از چین، وضعیت اروپای درگیر بدهی و وضعیت اقتصادی آمریکا می‌تواند ریسک ناآرامی‌های اجتماعی در چین را بالا ببرد. استان گوانگ دانگ، لوکوموتیوی بسیار مهم در رشد اقتصادی چین که تولید ناخالص داخلی آن معادل تولید ناخالص داخل کشور اندونزی است، علاوه بر درگیری‌های کارگری با مشکلات دیگری نیز روبرو است. در ماه‌های اخیر در شهر لوفنگ (Lufeng) شورش‌هایی علیه تصرف زمین‌های کشاورزی صورت گرفته، و شهر زنگ چنگ (Zeng Cheng) که در چند ساعتی غرب لوفنگ قرار گرفته، شاهد غارت ساختمان‌های دولتی به وسیله جمعیت خشمگین از فساد بوده است.
سردبیر پیشین روزنامه مردم، روزنامه رسمی حزب کمونیست، می‌گوید که تعداد «حوادث توده‌ای»، تعبیری رسمی برای ناآرامی‌های اجتماعی، طی سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ به طور پیوسته بالای ۹۰ هزار بوده است. در حالی که اعتصابات در شهرهای صنعتی چین مرتباً جریان دارند، از جمله زنجیره‌ای از اعتصابات غیرقابل پیش‌بینی در سال گذشته که بر شرکت‌های عمده بین‌المللی مانند هوندا تأثیر گذاشت، فشار ناآرامی کنونی کارگری در شرایط تیره‌تر اقتصاد جهانی و جو محدودیت اعتبارات داخلی در چین محسوس‌تر است.
زمینه نامساعد شبکه جهانی عرضه به معنای سفت‌تر بستن کمربندها در غرب است که ترجمان خود را در کاهش سفارش به کارخانجات چین می‌یابد. در حالی که کاهش سفارشات منجر به اقدامات مادی مانند کاهش هزینه‌ها و کاهش دستمزدها از طرف کارخانجات می‌شود، کارگرانی که به شکلی فزاینده زیر ضربات تورم مستمر قرار دارند اغلب تمایل چندانی به سازش نشان نمی‌دهند.
شرکت مشاوره‌ای Exclusive Analysis در گزارش اخیر خود می‌گوید ریسک «ناآرامی‌های خشونت کارگری» در کارخانجات چین و خسارت دیدن و از بین رفتن دارائی‌های این کارخانجات در حال افزایش است.
وی اضافه می‌کند: « استفاده سریع کارگران اعتصابی از رسانه‌های اجتماعی و نیز توانائی کاهش یابنده مؤسسات صنعتی برای پاسخگویی به خواسته‌های کارگران به علت کاهش درخواست غرب جهت صادرات چین، احتمالا تحریک کننده چنین خشونتی خواهد بود.»
مشکلات اقتصادی اروپا، ضربه‌پذیری تولید کالا در چین، و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان آمریکایی ایجاد ریسک سوق یافتن جهان به سوی کسادی عمده اقتصادی را باعث شده است.
دانا کووک (Donna Kwok) اقتصادان HSBC می‌گوید: ممکن است که ناآرامی‌های کارگری در حال حاضر به رشد اقتصاد چین ضربه نزده باشد اما «سیر حوادث در اروپای تحت واحد پولی یورو و ایالات متحده خطراتی جدی متوجه بخش‌های تولید کالایی چین می‌کند به ویژه اگر این سیر حوادث منجر به کسادی اقتصادی همزمان در این دو بازار عمده صادراتی چین شود.»
فدراسیون صنایع هنگ‌کنگ اخیرا به بیش از یک سوم از ۵۰ هزار کارخانه متعلق به هنگ‌کنگی‌‌ها هشدار داده است که ممکن است تا پایان سال جاری هرگونه مشارکت اقتصادی با گوانگ‌دونگ (Guang Dong) یا هر جای دیگر چین مسدود شده و یا به کلی خاتمه یابد. و به این ترتیب صدها هزار کارگر مهاجر با خطر از دست دادن شغل خود مواجه شده‌اند.
برکناری کارگران، آشوب زاست
با وجود تعداد ۱۵۰ میلیون کارگر مهاجر روستایی که در کارخانه‌های سراسر کشور سخت جان می‌کنند، هرگونه رکود اقتصادی پیامدهای بالقوه عمیقی خواهد داشت.
لی‌کیانگ (Li Qiang) از گروه حامی کارگران” China Labourwatch” مستقر در آمریکا می‌گوید: «برکناری‌های انبوه در کارخانه‌ها منجر به افزایش اعتراضات و اغتشاشات اجتماعی در مناطق شهری و روستایی چین خواهد شد. اغتشاشاتی که بویژه بوسیله کارگران برکنار شده کارخانه‌ها و دیگر زحمتکشان مهاجر به خصوص به حاشیه رانده شدگان به آن دامن زده می‌شود.
در حال حاضر، گذشته از مناطق اعتصاب زده، شهرهای دودزده صنعتی پیرامون مثلث رودخانه پرل (Pearl) به طور نسبی آرام‌اند و نشانه کمتری از برکناری‌های همگانی و در نتیجه بروز ناآرامی مشاهده می‌شود.
اما فشارهای امرار معاش درمیان کارگران مهاجر انباشته می‌شوند. افزایش قیمت‌ها موضوع همگانی صحبت‌ها به هنگام صرف غذا و بین در و همسایه است.
خبرنگاران رویتر در گوانگ‌دانگ مکرراً در مورد حذف پرداخت اضافه‌کاری و مزایای کارگران می‌شنیدند، مبالغی که با توجه به دستمزد ماهانه ۱۱۰۰ یوان (۱۷۰ دلار) ـ یا تنها ۶ دلار در روز ـ برای زندگی و امرار معاش بسیاری از کارگران جنبه حیاتی دارد.
در کارخانه تولید کرست (Top Form) که در هنگ‌کنگ ثبت شده است، اعتصاب کارگران زن کارخانه بر علیه کاهش دستمزدها بود که بر پایه تولید هر کرست پرداخت می‌شود. در حالی که در کارخانه Jing Mold Electronics Technology در شاجینگ (Shajing) که تولید کننده عمده کیبوردهای اپل است، کارگران اعتصابی می‌گفتند؛ مدیران آن‌ها را وا می‌دارند تا دیروقت شب کار کنند تا بدین وسیله با کار نکردن در آخر هفته از دریافت دستمزد دو برابر محروم شوند.
زنگ یان‌بینگ (Zeng Yanbing) در حالی که پلیس در بیرون از کارخانه او را زیر نظر دارد می‌گوید: «رؤسای ما در تایوان خیلی ناخن خشکند. آن‌ها به ما غذا نمی‌دهند . . . و مزایا را هم قطع کرده‌اند.
زائو هو (Zuo Hao) که در دونگ گوان (Dong Guan)، نزدیک کارخانه در حال اعتصاب کفش‌سازی، برای کارخانه‌ها کارگر استخدام می‌کند می‌گوید بسیاری از کارخانه‌ها همراه با کم شدن سفارشاتشان کارگران را مجبور به گرفتن مرخصی بدون حقوق می‌کنند و حقوق و مزایای آنان را قطع می‌کنند.
در یک غذاخوری متعلق به یک خانواده به فاصله کوتاهی از کارخانه Jing Mold، که برای شام نودل می‌پزد، قیمت‌های قدیمی لیست غذاها خط خورده‌اند زیرا که قیمت برنج، آرد، مرغ و سبزیجات به طور خزنده مسیری صعودی طی می‌کنند.
پسر ۲۰ ساله صاحب غذاخوری می‌گوید: «این روزها کارگران بسیار کمتری این جا غذا می‌خورند. اگر آنان اضافه‌کاری نداشته باشند کار و بار ما این جا خراب است.» او می‌گفت یک وعده غذای نودل با گوشت گوسفند ۱۰ یوان است که تقریبا معادل یک پنجم دستمزد روزانه بسیاری از کارگران است.
برخی از کارگران اعتصابی کارخانه Leader Sporting در سونگ گنگ (Song Gang) نزدیک شهر شنزهن (Shenzhen) می‌گویند اگر تورم تا این اندازه حاد نبود آنان در مقابل ناپدید شدن ناگهانی و اسرارآمیز پرداخت اضافه‌کاری از چک‌های اخیرشان چندان مقاومت نمی‌کردند.
یک مادر ۳۸ ساله صاحب دو فرزند که برای اسکیت‌های مارک آمریکائی K2 کالای ورزشی درست می‌کند می‌گوید: «برای صرفه‌جویی دیگر گوشت نمی‌خورم. تنها سبزیجات، روغن و برنج می‌خرم.
کارگر دیگری می‌گوید: «حساب هرچیز کوچکی برای ما اهمیت دارد. . . . بیش از این استطاعت منفعل بودن را نداریم.» کارگران دیگر به علامت تصدیق سر تکان می‌دهند و قرار می‌گذارند فردا باز هم اعتصاب کنند.
* گزارش James Pomfret از چین، منتشر شده در ونکوورسان، ۲۸ نوامبر ۲۰۱۱
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
محسن صفاری؛ مترجم ساکن ونکوور – کانادا است که نوشتن مقالات اقتصادی را از زمان دانشجویی با نشریه دانشجویی باران در لاهیجان آغاز کرده و تاکنون نیز ترجمه‌های زیادی از او در نشریات فارسی به‌ویژه شهروند بی‌سی و سایت شهرگان چاپ شده‌است.
کتاب «زمین، سیاره آسیب پذیر: تاریخ اقتصادی کوتاهی از محیط زیست» اثر جان بلامی فاستر را ترجمه کرده که در سال ۱۳۹۵ در تهران، توسط انتشارات جهان ادیب، منتشر شده‌است.
کتاب «تله ی پیشرفت، پژوهشی در زمینه های محیط زیستی فروپاشی تمدن‌های باستانی» نوشته رونالد رایت در زمستان ۱۳۹۸ از سوی نشر چشمه انتشار یافت که تاکنون به چاپ چهارم رسیده، و نسخه صوتی آن نیز منتشر شده است. کتاب «انقلاب زیست بومی، صلح با کره‌ی زمین» نوشته جان بلامی فاستر را پاییز ۱۴۰۰ نشر چشمه منتشر کرد.
کتاب «تاریخ جهان در آیینه هفت چیز ارزان» از سوی همین انتشاراتی در آینده نزدیک منتشر می شود.
