دولت ائتلافی ایتالیا «کابوس» اتحادیه اروپایی
تحولات سیاسی در ایتالیا با توافق دو حزب ضداتحادیه اروپایی برای ائتلاف جهت تشکیل دولت جدید دقیقا همان کابوسی بود که همیشه چون یک بختک بر سر این اتحادیه سایه انداخته بود. مذاکرات بین حزب موسوم به “جنبش پنج ستاره” و حزب راست افراطی “لیگ” در روز ۱۳ ماه مه به بار نشست و این دو حزب به شدت منتقد اتحادیه اروپایی توافق جهت یک ائتلاف سیاسی را پذیرفتند. از آنجا که جنبش پنج ستاره حدود ۳۳ درصد آراء و حزب لیگ ۱۷,۷ آرای انتخاباتی در یکشنبه ۴ مارس را کسب کرده بودند این ائتلاف قادر به تشکیل دولت خواهد بود. پس از چندین ماه مذاکره بین رهبران احزاب ایتالیایی از طیف های مختلف که همگی به شکست منجر شد هر چند که محافل میانه رو در ایتالیا و هم چنین اتحادیه اروپایی را دچار وحشت کرده بود اما آنان امیدوار بودند که جناح های میانه بتوانند به توافق رسیده یا با برگزاری انتخابات دوباره مفری برای عبور از این بحران یافت شود. اما توافق بین جنبش پنج ستاره که اصولا در مخالفت با سیاست های اتحادیه اروپایی شکل گرفته است با حزب لیگ که به طیف راست افراطی مرتبط بوده و تاکنون در ائتلاف با “سیلویو برلوسکونی” قرار داشت، تمام معادلات پیش بینی شده را بر هم زده است. از آنجا که “سرجیو ماتارلا” رئیس جمهور ایتالیا یکشنبه را مهلت نهایی برای شکستن بن بست مذاکرات بر سر تشکیل دولت ائتلافی اعلام کرده بود، این توافق دقیقه نودی هر چند که بن بست برای تشکیل دولت را شکست اما یک معضل بزرگتر برای ایتالیا و اتحادیه اروپایی که این روزها حال و روز خوشی ندارد را رقم می زند.
شبح و کابوس یک دولت مخالف برنامه های اتحادیه اروپایی سال ها بود که بر سر این اتحادیه در گردش بود و زمانی که حزب “سیریزا” در یونان به پیروزی رسید با اعمال فشار نهادهای اتحادیه و ضعف ساختاری یونان کوچک، سیلی که می رفت سرازیر شود در همان ابتدای کار با بیل مهار شد و سیریزا تسلیم فشار نهادهای اروپایی گردید. متاسفانه اتحادیه اروپایی از وضعیت و زنگ خطری که در یونان به صدا در آمده بود درس لازم را نگرفت و با قدرت زور و تحمیل خواست خود بحران یونان را مهار کرد بدون اینکه در سیاست های شکست خورده خود تغییری ایجاد کند. این رهبران نتوانستند به درستی شکست برنامه های نئولیبرالی نهادهای اروپایی را ببینند یا اینکه منافع بخش فوقانی قدرت اجازه نداد دست به تغییرات لازم و اساسی جهت مهار بحران بزنند. امروز با توافق دو حزب ضدسیستمی و افراطی در ایتالیا برای تشکیل یک دولت ائتلافی هم اینکه حزب لیگ که همیشه در زیر سایه راست میانه مجبور به تمکین از برلوسکونی بود با برادران دیروزی وداع کرده است و هم اینکه مخالفان سرسخت اتحادیه اروپایی توانسته اند رهبری سومین قدرت اروپایی را به دست بگیرند. بدون تردید ایتالیا یونان نخواهد بود و نهادهای اتحادیه اروپایی هم اینک با مشکلی بزرگتر از “برگزیت” که بریتانیا را از اتحادیه اروپایی خارج کرد، روبه رو خواهند بود. دولت جدیدی که در رم با ائتلاف جنبش پنج ستاره و لیگ شکل بگیرد به دلیل مخالفت تند علیه سیاست های اتحادیه از سوی جنبش پنج ستاره و سیاست های مهاجرستیزی حزب لیگ که هر کدام منازعه جویانه است در درون اتحادیه اروپایی نه تنها یک زلزله سیاسی به پا می کند که از این پس مرکز ثقل مشکلات به درون اتحادیه منتقل می شود. البته هنوز کورسوی امیدی برای اتحادیه اروپایی وجود دارد و آن اینکه چون جنبش پنج ستاره از درون پایگاه اجتماعی چپ پوپولیست زاده شده است و حزب لیگ از جایگاه تاریخی راست افراطی هویت خویش را کسب می کند، با توجه به اهداف متفاوت این دو نیروی سیاسی در سیاست های کلان احتمال اینکه در روند حرکتی دولت آتی با بروز اختلافات قابل پیش بینی این ائتلاف از درون دچار فروپاشی شده و “دولت مستعجل” باشد وجود دارد.
بدون تردید ایتالیا یونان نخواهد بود و نهادهای اتحادیه اروپایی هم اینک با مشکلی بزرگتر از “برگزیت” که بریتانیا را از اتحادیه اروپایی خارج کرد، روبه رو خواهند بود.
احتمالا در صورتی که ائتلاف جدید در ایتالیا که البته هنوز مذاکره برای تعیین نخست وزیر را در پیش رو دارد، رسما زمام قدرت در این کشور را به دست بگیرد باید از هم اکنون منتظر مذاکرات و رایزنی های فرساینده بین دیگر رهبران اتحادیه از جمله “آنگلا مرکل” و “آمانوئل ماکرون” برای مدیریت بحران را انتظار کشید. این مذاکرات در سطح رهبران و نهادهای اتحادیه اروپایی بدون تردید با موقعیت یونان زمان پیروزی حزب سیریزا کاملا متفاوت خواهد بود و باید حول چگونگی کنار آمدن و انطباق پذیری با دولت جدیدی باشد که این یکی را دیگر نمی توان برای تسلیم شدن به راحتی ترساند. هر چند هنوز رئوس سیاست هایی که برای تشکیل دولت ائتلافی لازم است به خصوص در مورد چگونگی ارتباط با اتحادیه اروپایی اعلان نشده است اما در یک چیز نمی توان تردید داشت که ائتلاف جدید ایتالیایی از همان ابتدا در مقابل بسیاری از اصول و برنامه های اتحادیه قرار خواهد گرفت. توافق کنونی بین دو حزب ائتلافی هنوز در مرحله مقدماتی است و بنا به گفته “لوئیجی دی مایو” رهبر جنبش پنج ستاره که خبر توافق را به رئیس دفتر رئیس جمهوری این کشور اطلاع داده است هنوز وی و “ماتئو سالوینی” رهبر حزب لیگ در حال رایزنی جهت انتخاب یک نخست وزیر سیاسی و نه تکنوکرات برای رهبری دولت می باشند. در چنین شرایطی که این دولت ائتلافی (اگر رسما شکل گرفته و قدرت را به دست بگیرد) را به دلیل جایگاه قدرتمند ایتالیا نمی توان وادار به تسلیم کرد، میزان وفاداری چنین دولتی به سیاست های کنونی اتحادیه بسیار کم و مخالفت آن بسیار بالا است، افول قدرت اتحادیه اروپایی بعد از خروج بریتانیا و روند قدرت گیری راست افراطی و چپ رادیکال در کشورهای عضو روند شتابنده یی به خود گرفته است، یک پای نئولیبرالی اتحادیه را امروز ناسیونالیسم اقتصادی “دونالد ترامپ” مرتب لگد می زند و پای ژئوپلتیک آن هم در حوزه نفوذ روسیه در معرض آسیب قرار دارد، اتحادیه اروپایی را با چالش های بزرگ و معادلات چندمجهولی روبه رو می کند که برون رفت و حل آن بدون تجدیدنظر اساسی در سیاست های کنونی امکان پذیر نخواهد بود. در چنین شرایطی به نظر می رسد که بر اساس منطق سیاسی و واقع نگری، اتحادیه اروپایی یا باید با تجدیدنظر اساسی پوست اندازی کند یا به تدریج آماده فروپاشی ساختارهای تعیین شده این خانه ی اروپایی باشد.
۲۴/۲/۹۷
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
اردشیر زارعی قنواتی نویسنده و روزنامه‌نگار؛ روشنفکر و فعال سیاسی، تحلیل‌گر سرشناس ایرانی در حوزه‌ی مسایل سیاسی و بین‌الملل است. از او مقالات فراوانی در نشریات ایران از جمله شرق و اعتماد و سایتهای معتبر خارج از کشور منتشر شده‌است.
