چگونه عزت نفس خود را تقویت کنیم؟

آزاده رضازاده

با توجه به اهمیت عزت نفس در زندگی شخصی، بنای عزت نفس در کودکان سرمایه‌گذاری برای آینده است. کودکانی که باعزت نفس بزرگ می‌شوند علاوه بر آنکه برخورد صحیح با موقعیت‌ها و مشکلات خواهند داشت، خود والدینی خواهند بود که احساس مثبت خود را به کودکان خود انتقال خواهند داد.

بسیاری از افراد در تلاش هستند تا فرد یا چیز دیگری باشند. فردی بزرگ‌تر، زیباتر، تواناتر و زمانی که متوجه می‌شوند که آن‌ها خودشان‌اند و نه چیز دیگر ناامید می‌شوند.

یکی از راه‌های تغییر یا افزایش عزت نفس قبول خود است. باید افراد یاد بگیرند که خود را همان‌طور که هستند بپذیرند چراکه احساس راحتی بیشتری کرده و زمانی که خود ایده آل[۱] (شامل آرزوها، اهداف کلی ارزش‌ها و معیارهای رفتاری است که فرد برای رسیدن به آن تلاش می‌کند) و خود فعلی (عبارت از آن است چیزی که فرد فعلاً هست) به هم نزدیک باشند، عزت نفس نیز مثبت خواهد بود. اختلاف بین این دو باعث از بین رفتن عزت نفس خواهد شد چراکه فرد دایما خود را با خود ایده آل می‌سنجد و عدم رسیدن به آن در او احساس ناکامی و ناراحتی ایجاد کرده و بر احساس ارزشمندی او لطمه وارد می‌کند. برای مثال فردی که آرزو دارد که بین تمامی انسان‌ها فردی محبوب و دوست‌داشتنی باشد (خود ایده آل) ولی در واقعیت نمی‌تواند (خود واقعی) چون امکان‌پذیر نیست، این باور در او به وجود خواهد آمد که من دوست‌داشتنی و محبوب نیستم. درصورتی‌که انسان‌ها به دلیل تفاوت‌های متعدد شخصیتی نمی‌توانند در اکثریت موارد برای هم جذاب باشند. درنتیجه این باور به‌جز خود تخریبی اثر دیگری نخواهد داشت.

یکی از عواملی که باعث خود ارزشی می‌شود تصویر ما از خود است. تصویر ما از خود یک نگاه عینی به مهارت‌ها و خصوصیات و توانایی‌های خود است و اینکه خود را در حال حاضر چگونه آدمی می‌بینیم.

هرچقدر میزان خودآگاهی و شناخت فرد از خود واقعی‌اش بیشتر باشد، نقاط قوت و ضعف خود را بهتر درک کرده و انتظارات و اهداف خود را منطبق بر توانایی‌ها و امکانات موجود بنا خواهد نهاد. درنتیجه خود را با آرمان‌های دست‌نیافتنی‌اش مقایسه نمی‌کند. چراکه این مقایسه احساس خود کارآمدی (باورهای فرد به توانایی‌هایش) را تضعیف خواهد کرد.

هر فردی شایستگی، لیاقت و ارزش پذیرش احترام و محبت را دارد، ممکن است رفتار وی بد یا نامناسب باشد اما شخصیت و وجود او همیشه باارزش و موردقبول و دوست‌داشتنی است. اگر فردی از دوران کودکی با این دیدگاه پرورش یابد، خود را فردی باارزش و احترام می‌داند و عزت نفس در او درونی شده و نیازی به تأیید همیشگی از سوی انسان‌های اطراف و ثابت کردن خود به آن‌ها را ندارد. بلکه طبق اصل درونی شدن عزت نفس آن‌ها برای چیزی که درون آن‌ها را شاد می‌کنند تلاش می‌کنند نه برای اثبات موفقیت و برتری خود به دیگران.

راه‌های افزایش عزت نفس در کودکان:

به او به‌عنوان یک فرد بی‌نظیر و منحصربه‌فرد نگاه کنیم و از مقایسه او با دیگران بپرهیزیم.

انتظارات متناسب از کودکان داشته باشیم. متناسب با سن و توانایی‌هایش.

انتظارات باید واضح و روشن باشد به‌طوری‌که کودک بداند چه‌کاری را باید انجام دهد.

از کمال‌گرایی پرهیز کنیم و با انتظارات معقول و واقع‌بینانه اجازه ندهیم کودکان خود ایده آل غیرقابل‌دسترس برای خود بسازند.

کفایت‌ها و قابلیت‌های کودک را شناسایی و آن‌ها را تشویق کنیم.

در مورد کارها، فعالیت‌ها و عواطفشان حمایت‌کننده باشیم.

باعث شویم کودک موفقیت را هرچند کودک در زندگی تجربه نماید و یا کمک کنیم تا عملکرد او بهبود یابد و موفقیت کسب کند.

اجازه دهیم تا شکست را تجربه کند. و در مقابل هر شکستی حمایت گر باشیم نه سرزنش گر.

بگذاریم را های مختلفی را بسنجد و آنان را به تجربه کردن، کشف کردن و خلاقیت تشویق و حمایت کنیم.

[۱]Ego Ideal