مهار اردوغان در توافق دمشق با “روژاوا” رقم می‌خورد
[bs-quote quote=”با نوع رفتار جنون آمیز و ماجراجویانه همیشگی اردوغان باید نیروهای کرد سوریه در عزم طرف ترک برای بحران سازی و تهاجم نظامی به مناطق کردنشین از همان ابتدا دچار هیچ توهمی نمی شدند و امروز هم باید بدانند که این ماشین جنایت در صورت عدم تغییر در حوزه مناسبات درونی سوریه و صرفا با توهم حمایت آمریکا، به هیچ وجه متوقف نخواهد ماند.” style=”default” align=”right” author_name=”اردشیر زارعی قنواتی” author_job=”تحلیل‌گر مسایل بین‌الملل” author_avatar=”http://shahrgon.com/fa/wp-content/uploads/2015/07/Ardeshir-Zareie-Small.jpg” author_link=”http://shahrgon.com/fa/author/ardeshir-zareie/”][/bs-quote]
هم اکنون بیش از ده روز است که به دستور “رجب طیب اردوغان” رئیس جمهوری ترکیه به بهانه مبارزه با نیروهای مسلح کرد در مرزهای شمالی سوریه، ارتش ترکیه به کانتون عفرین حمله نظامی کرده است. این تهاجم نظامی به یک کشور مستقل و بدون اجازه دولت قانونی در حوزه حقوق بین الملل و تمام معاهدات بین المللی نقض آشکار “حق حاکمیت ملی” و در تعبیر روشن به عنوان یک “تجاوز” شناخته می شود. اصولا حمله نظامی به خاک یک کشور مستقل در شرایطی مجاز است که با تایید شورای امنیت سازمان ملل متحد همراه یا پاسخ به یک حمله از سوی طرف مقابل انجام گرفته باشد. در حمله ارتش ترکیه به عفرین هیچ کدام از این دو عامل وجود ندارد چرا که شورای امنیت هیچ قطعنامه یی در این خصوص صادر نکرده و نیروهای کردی نیز تا پیش از این حمله هرگز به خاک ترکیه حمله نکرده بودند. جدا از دشمنی تاریخی اردوغان و ساختار سیاسی ترکیه با “مساله کرد” و احساس خطر نسبت به شکل گیری یک منطقه “فدرال” تحت خودگردانی کردها در استان های شمالی همجوار با ترکیه آنچه بهانه لازم را به دست اردوغان داد همان سناریوی مخرب و تحریک آمیز آمریکا برای تشکیل یک “نیروی مرزبانی مستقل” متشکل از ۳۰ هزار نظامی که اکثریت آن را “یگان های مدافع خلق” شکل می دانند، بود. متاسفانه رهبران سیاسی کرد در ائتلاف حزب “دمکراتیک سوریه” نیز با اشتباه محاسبه بیش از اندازه بر روی حمایت طرف آمریکایی حساب باز کرده بودند. در شرایطی که حمله ارتش ترکیه با توجه به سرمایه گذاری جدید اردوغان بر روی سوءاستفاده از این بهانه برای ایجاد موج ناسیونالیستی در ترکیه برای استفاده داخلی از قبل مشخص بود اما نیروهای مدافع عفرین به توصیه های پراگماتیستی و مبتنی بر منطق سیاسی روسیه برای واگذاری کنترل عفرین به دولت مرکزی اهمیت لازم را ندادند. در صورتی که هم اکنون که این نیروهای سیاسی – نظامی کردی در عمل انجام شده قرار گرفته اند، شورای اداره عفرین از ارتش سوریه تقاضا می کند که از این منطقه در مقابل ترکیه دفاع کنند.
در حوزه سیاست و شرایط میدان جنگ به همان اندازه که تصمیم استراتژیک اهمیت دارد، زمان مناسب برای اقدام نیز نقش تعیین کننده یی خواهد داشت. اصولا هر گونه پذیرش مصالحه و عقد توافق بین “روژاوا” با دولت سوریه در چارچوب نوعی سیستم فدرالی و پذیرش خودگرانی محلی خواهد بود و دو ماه قبل “ولید معلم” وزیر امور خارجه سوریه با شاره به همین موضوع چنین مکانیزمی را تلویحا از سوی دولت دمشق پذیرفته بود. از طرف دیگر با نوع رفتار جنون آمیز و ماجراجویانه همیشگی اردوغان باید نیروهای کرد سوریه در عزم طرف ترک برای بحران سازی و تهاجم نظامی به مناطق کردنشین از همان ابتدا دچار هیچ توهمی نمی شدند و امروز هم باید بدانند که این ماشین جنایت در صورت عدم تغییر در حوزه مناسبات درونی سوریه و صرفا با توهم حمایت آمریکا، به هیچ وجه متوقف نخواهد ماند. تماس های متعدد اردوغان با طرف های خارجی و از جمله تماس اخیر وی با “دونالد ترامپ” هر چند که در رسانه های بین المللی به گونه یی بازتاب داشت که گویا ترامپ به اردوغان جهت پایان بخشیدن به تهاجم نظامی به یگان های مدافع خلق، هشدار داده است اما به نظر می رسد که تفسیر طرف ترک مبنی بر تعهد آمریکا برای عدم تحویل سلاح به این نیروها و پذیرش به اصطلاح نگرانی ترکیه نسبت به خطر تروریسم، همان گونه که قبلا دبیرکل پیمان “ناتو” هم تاکید کرده بود، واقعی و مستدل تر باشد. از آنجا که طبق ماده پنجم منشور پیمان ناتو حمله به هر یک از اعضای این ائتلاف به منزله حمله به ناتو می باشد و دیگر اعضاء موظف به حمایت از آن عضو می باشند و حتی در صورتی که یک عضو ناتو به هر دلیلی خود حمله کننده و حتی متجاوز به یک طرف غیر عضو پیمان باشد، هیچ کدام از دیگر اعضای ناتو نمی توانند علیه آن اقدام کنند، به هیچ وجه آمریکا در تقابل با حمله نظامی ترکیه به شمال سوریه قرار نخواهد گرفت. نقش ترکیه در پیمان ناتو به واسطه دومین ارتش قدرتمند این پیمان و جایگاه سوق الجیشی آن در منطقه بحران خیز خاورمیانه، یک موقعیت ویژه می باشد که تحت هیچ شرایطی کسی در ناتو خود را در مقابل آن قرار نمی دهد. به همین دلیل آمریکا یا کشورهای اروپایی تنها به توصیه بسنده خواهند کرد و اردوغان حتی در صورت گسترش دامنه تجاوز خود نیز با محدودیت و بازدارندگی از سوی دیگر اعضاء و از جمله آمریکا قرار نخواهد گرفت.
در چنین شرایطی باید سخنرانی تهدیدآمیز اردوغان در روز جمعه ۲۶ ژانویه مبنی بر اینکه “ممد کوچک من (اشاره به سربازان عزیزدردانه ترکیه) به سمت عفرین خواهد رفت و انشاءالله به سوی ادلب پیشروی خواهد کرد” را باید جدی گرفت. از طرف دیگر محور حامی دمشق و به خصوص روسیه، هم اکنون درگیر “بازی بزرگ” در عرصه بحران سوریه می باشد و حضور دائمی آمریکا در شمال سوریه را بزرگترین تهدید کنونی لحاظ کرده و هم چنین به دلیل مذاکرات “سوچی” در روزهای دوشنبه و سه شنبه همین هفته که یک پای ثابت آن ترکیه می باشد، سعی می کند دست به عصا راه برود. هر چند که روس ها بی میل نیستند که شاهد تضاد منافع و بروز اختلاف بین آنکارا و واشینگتن در این خصوص باشند اما این را هم می دانند که در تحلیل نهایی آمریکایی ها در مرحله بعدی بحران، اتحاد با ترکیه را فدای حمایت از کردها نخواهند کرد. آنچه روسیه را واداشته تا نسبت به تجاوز ترکیه به عفرین و اصول تمامیت ارضی سوریه خود را بی طرف و در موضع انفعالی قرار دهد تابع این وضعیت است و این گمانه زنی که روسیه و سوریه در هماهنگی با ترکیه، عفرین را به اردوغان واگذار کرده اند تا “ادلب” را بازستانند با توجه به هژمونی نیروهای “جبهه النصره” در این منطقه یک گمانه زنی گمراه کننده است. از طرف دیگر سوریه نیز تا زمانی که به یک توافق ملی با “روژاوا” در مورد پذیرش تمامیت ارضی و حق حاکمیت ملی نرسد بعید است که خود را درگیر جنگ بزرگ با ترکیه کند. به همین دلیل در شرایط کنونی که به لحاظ زمانی “زود دیر می شود” کردها و دولت سوریه باید گام بزرگ برای مصالحه را بردارند. در صورتی که این توافق حاصل شود با ورود نیروهای سوریه به مناطق کردنشین حول یک توافق و استقرار در مرزهای شمالی هم اینکه بهانه ترکیه برای تاکید بر تهدید شبه نظامیان کرد که اردوغان آنان را بازوی سوری پ ک ک می داند منتفی می شود و هم اینکه حمله به ارتش قانونی دولت دمشق تبعات حقوقی و ژئوپلتیک بزرگی را به همراه خواهد داشت که پای روسیه را اتوماتیک وار به میان خواهد کشید. در چارچوب این فورماسیون ترکیه جرات حمله به دیگر مناطق کردنشین را نخواهد داشت و حتی پیشروی ارتش آن در منطقه عفرین هم در وضعیتی که ارتش سوریه در مقابل آنان صف آرایی کرده باشد متوقف خواهد شد. کلید مهار ماجراجویی های رجب طیب اردوغان و متوقف کردن این تجاوز که می تواند بحران سوریه را در چنبره مشکلات فزاینده جدیدی گرفتار کند، در همان قفل مصالحه و توافق بین دولت دمشق و نیروهای کرد روژاوا خواهد چرخید.
۸/۱۱/۹۶
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
اردشیر زارعی قنواتی نویسنده و روزنامه‌نگار؛ روشنفکر و فعال سیاسی، تحلیل‌گر سرشناس ایرانی در حوزه‌ی مسایل سیاسی و بین‌الملل است. از او مقالات فراوانی در نشریات ایران از جمله شرق و اعتماد و سایتهای معتبر خارج از کشور منتشر شده‌است.
