پایان رویای «بانوی آهنین»
مذاکرات احزاب سیاسی در آلمان که خواهان تشکیل دولت ائتلافی به رهبری “آنگلا مرکل” صدراعظم کنونی از حزب “دمکرات مسیحی” بودند، در روز یکشنبه ۱۹ نوامبر به شکست انجامید. انتخابات پارلمانی آلمان در روز یکشنبه ۲۴ سپتامبر که با پیروزی شکننده حزب دمکرات مسیحی با کسب کمتر از ۳۳ درصد آراء و افول ۵,۴۱ درصدی این حزب نسبت به انتخابات دور پیش همراه بود در شرایطی خانم مرکل را به سمت دولت ائتلافی کشاند که بلافاصله حزب “سوسیال دمکرات” به رهبری “مارتین شولتس” این بار به صراحت اعلان کرد که در دولت آینده با حزب دمکرات مسیحی وارد ائتلاف بزرگ نخواهد شد. این سیاست سوسیال دمکرات ها با توجه به تجربه دولت ائتلافی کنونی که آنان را به دنباله روی از مرکل مجبور کرد و در این انتخابات به شدت توسط رای دهندگان و حتی بدنه سنتی خود با افت آرای ۷,۲۵ درصدی و کسب حدود ۲۱ درصد تنبیه شدند، تصمیم قابل توجیهی در حوزه منطق سیاسی بود. خروج سوسیال دمکرات ها از دور بازی برای تشکیل دولت ائتلافی، خانم مرکل را به سمت دو حزب “دمکرات های آزاد” و حزب “سبزها” کشاند در صورتی که از همان ابتدا نیز مشخص بود که این مذاکرات راه همواری را در مسیر خود نخواهد داشت. دولت ائتلافی احتمالی با حزب دمکرات های آزاد با ۱۰,۵ درصد رای و حزب سبزها به حدود ۹ درصد آراء در این دوره از انتخابات، در صورتی که با حزب دمکرات مسیحی به توافق برسند به اکثریت شکننده حدود ۵۲ درصد در پارلمان دست می یابند. اما از آنجا که اختلافات زیادی بین برنامه دمکرات های آزاد و سبزها وجود دارد از همان ابتدای شروع رایزنی ها پیش بینی می شد که مذاکرات بسیار دشواری در پیش رو خواهد بود. نتیجه مذاکرات یکشنبه شب که در این آخرین روزهای مهلت تشکیل دولت در آلمان به شکست انجامید، نشان داد که این بار بانوی آهنین در زیر چکش و سندان این دو حزب تا حدودی له شده و جدا از اینکه باید امتیازات بزرگی به این احزاب بدهد حتی در تناقض و اختلافات بین این دو حزب هم به نوعی گروگان خواهد بود.
بعد از اعلان شکست مذاکرات روز یکشنبه هر کدام از رهبران احزاب حاضر در این مذاکرات با مقصر دانستن دیگری مواضعی را در پیش گرفتند که آنان را بیش از پیش از هم دور می کند. با کنار کشیدن دمکرات های آزاد از ادامه مذاکرات “کریستین لیندنر” رهبر این حزب خطاب به خبرنگاران گفت “حزب او به این دلیل تصمیم گرفت از گفت‌وگوها کناره گیری کند چون مصالحه بیشتر را بر خلاف وعده‌ها و سیاست‌های انتخاباتی خود می‌دید، بنابراین بهتر است اساسا کشورداری نکرد تا اینکه این کار را به شکل غلطی انجام داد”. این در حالی بود که همتای وی در حزب سبزها “راینهارد بوتیکوفر” متقابلا حزب دمکرات های آزاد را متهم به ایجاد فضای هیجانی و عوام گرایی، به جای انجام وظیفه اداره دولت کرده‌است. آنچه از خروجی مذاکرات به بیرون درز کرده است نشان می دهد که حزب اصلی به رهبری خانم مرکل در مسیر این ائتلاف موسوم به “جامائیکا” با توجه به مباحث مورد اختلاف در مذاکرات حتی چنانچه دور دیگری از مذاکرات نیز برگزار شود کار آسانی برای توافق سه جانبه بین احزاب حاضر در پیش رو نخواهد داشت. مباحث مهمی چون استفاده از سوخت های فسیلی که حتی هرگونه تعیین مهلت زمانی برای حذف آن با مخالفت دمکرات های آزاد مواجهه می شد، دست صدراعظم کنونی را در کنفرانس اخیر “اقلیمی بن” برای ارائه یک تصمیم قاطع در تعیین مهلت زمانی برای پایان دادن به استفاده از سوخت های فسیلی بسته بود. از طرف دیگر با توجه به اصرار حزب سبزها مبنی بر اجازه برای ورود خانواده پناهندگان سوری به آلمان که با مخالفت قاطع حزب دمکرات های آزاد و حتی حزب دمکرات مسیحی خانم مرکل روبه رو گردید، ناخرسندی این حزب را نیز به همراه داشت که مانع از توافق در مذاکرات روز یکشنبه گردید. این در حالی بود که حزب خواهر سوسیال مسیحی شاخه ایالت باواریای حزب دمکرات مسیحی، نه تنها با این پیشنهاد سبزها مخالفت کرده است که حتی خواهان تعیین سقف و محدودیت در پذیرش مهاجران می باشد.
آنگلا مرکل با ابراز نارضایتی از فرجام این مذاکرات گفته است به زودی با رئیس جمهوری در مورد گام های بعدی برای تشکیل دولت ائتلافی دیدار خواهد کرد و از آنجا که “فرانک والتراشتاین مایر” رئیس جمهوری تشریفاتی آلمان از رهبران حزب رقیب سوسیال دمکرات می باشد از هم اکنون گمانه زنی هایی وجود دارد که صدراعظم می خواهد دوباره درخواست مشارکت این حزب برای تشکیل ائتلاف بزرگ را در دستور کار خود قرار دهد. اما از آنجا که ائتلاف کنونی به شدت موقعیت حزب سوسیال دمکرات را مخدوش کرده و به پایگاه رای آن آسیب رسانده است این کار هم به سادگی امکان پذیر نخواهد بود. دنباله روی سوسیال دمکرات ها در دولت ائتلافی کنونی نه تنها برای آنان هیچ دستاوردی را به همراه نداشت که این حزب را به زاییده یی بی اراده در خدمت اهداف حزب رقیب و سیاست های خانم مرکل قرار داد. به همین دلیل مرکل تنها زمانی می تواند سوسیال دمکرات ها را برای تشکیل دولت ائتلافی ترغیب کند که این بار امتیازات بزرگی را به آنان داده و به مفهوم واقعی کلمه به تقسیم قدرت تمکین کند. از طرف دیگر در صورت از سرگیری مذاکرات سه جانبه فعلی برای تشکیل دولت ائتلافی حتی اگر راهی برای فائق آمدن بر اختلافات بین دمکرات های آزاد و سبزها یافت شود، باز هم خانم مرکل باید از سهم کیک خود و حزب دمکرات مسیحی کاسته و دیگر قید عنوان بانوی آهنین را بزند. بحران سیاسی کنونی در آلمان با توجه به گرایش بخش قابل توجهی از رای دهندگان به حزب راست افراطی “آلترناتیو برای آلمان” که در این دوره از انتخابات موفق به اخذ بیش از ۱۲,۵ درصد از آراء گردید و بیشترین نیرو را از ریزش حزب خانم مرکل جذب کرد، تهدیدی بالقوه و بالفعل می باشد که همواره دولت به رهبری دمکرات مسیحی ها را تهدید می کند. در چنین شرایطی اگر مذاکرات به توافق ختم نشود تنها راه برای خانم مرکل رفتن به سوی تشکیل دولت اقلیت خواهد بود که با توجه به بحران سیاسی موجود در این کشور و موضوعات چالش برانگیز ملی به نظر نمی رسد که گزینه مناسب یا قابل دوامی تلقی شود. با توجه به همین شرایط و ترسیم فضای سیاسی در آلمان و از آنجا که نظرسنجی های جدید هم نشان می دهد که در صورت تجدید انتخابات پارلمانی تغییر قابل ملاحظه و معناداری در ترکیب آرای احزاب سیاسی این کشور رقم نخواهد خورد، به نظر می رسد که باید با دوره قدر قدرتی آلمان در هژمونی بر اتحادیه اروپایی بعد از ۱۲ سال صدراعظمی بانوی آهنین وداع کرد. این انتخابات پارلمانی نه تنها در عرصه داخلی دولت برلین را در هر تصویری که در آینده شکل بگیرد، تضعیف کرده است که حتی از نقش منطقه یی و بین المللی آن هم به میزان زیادی خواهد کاست.
۲۹/۸/۹۶
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
اردشیر زارعی قنواتی نویسنده و روزنامه‌نگار؛ روشنفکر و فعال سیاسی، تحلیل‌گر سرشناس ایرانی در حوزه‌ی مسایل سیاسی و بین‌الملل است. از او مقالات فراوانی در نشریات ایران از جمله شرق و اعتماد و سایتهای معتبر خارج از کشور منتشر شده‌است.
