همسایه‌های سوریه
پنج کشور هم‌مرز با سوریه چه واکنشی به سرکوب مردم این کشور نشان داده‌اند
کریستین ساینس مانیتور – نیکولاس بلنفرد
ترجمه: احسان عابدی
سوریه روزهای عجیبی را می‌گذراند. چیزی حدود هفت هزار نفر از مردم این کشور تنها به بهای مخالفت با حکومت بشار اسد کشته شده‌اند و هزاران تن نیز در زندان‌ها اسیرند. ماه‌ها از قیام این مردم می‌گذرد بی آن که به کوچک‌ترین پیروزی نائل آیند و به نظر می‌رسد که ماجرا همچنان نیز ادامه داشته باشد. هنوز جامعه جهانی نتوانسته‌است به سیاست خاصی در قبال بحران سوریه برسد و شرق و غرب سردرگم به نظر می‌آیند. همسایه‌های سوریه نیز در برزخ به سر می‌برند و ماجرا را با نگرانی و شگفت‌زده دنبال می‌کنند. حکومت لبنان که تحت‌الحمایه سوریه بوده‌است، تلاش می‌کند که فاصله خود را با انقلابی که در کشور همسایه خود در حال وقوع است، حفظ کند، چرا که می‌ترسد گسترش خشونت‌ها یا سقوط احتمالی حکومت بشار اسد، دامن آنان را نیز بگیرد. اما چهار کشور دیگری که با سوریه مرز مشترک دارند در این چند ماهی که از قیام مردم سوریه می‌گذرد، واکنش‌های متفاوتی به آن نشان داده‌اند که بیان‌گر موقعیت و وزن آنها در منطقه و منافع ملی آنهاست. نیکلاس بلنفرد، گزارش‌گر نشریه کریستین ساینس مانیتور در بیروت تلاش می‌کند مواضع این کشورها را در برابر بحران سوریه شرح دهد.
ترکیه
ترکیه به عنوان همسایه شمالی و غیر عرب سوریه، در ماه‌های اخیر نفوذ خود را در منطقه به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش داده‌است. این کشور که روزگاری متحد و دوست باوفای رئیس جمهور بشار اسد بود، از همان زمان که حکومت سوریه سرکوب مردم خود را آغاز کرد، تغییر موضع داد و به مخالفت با اسد برخاست. ترکیه میزبان شورای ملی سوریه است و نیز به شمار نیروهای خود در مرز سوریه افزوده.
چندی پیش ارتش ترکیه یک مانور نظامی در استان جنوبی “هاتای” برگزار کرد که یک حرکت نمادین و برای یادآوری این واقعیت بود که روزگاری این منطقه جزوی از سرزمین‌های ساحلی سوریه بود تا این که حاکمان فرانسوی سوریه آن را در سال ۱۹۳۸ به ترکیه تسلیم کردند.
ترکیه نگران است که این خشونت‌ها به جنگ داخلی بیانجامد و منطقه کردنشین شمال سوریه را به پایگاه پ.ک.ک تبدیل کند که یک جنبش جدایی‌طلب محسوب می‌شود و مدعی مناطقی در جنوب شرقی ترکیه است.
سوریه در گذشته از کردها به عنوان سلاحی علیه ترکیه استفاده می‌کرد، به طوری که در سال ۱۹۹۷ نزدیک بود که میان این دو کشور یک جنگ دربگیرد. اما در نهایت، سوریه تسلیم تهدیدهای ترکیه شد و دست از حمایت از پ.ک.ک برداشت. این اتفاق آغازگر یک دوره روابط دوستانه میان دو کشور سوریه و ترکیه بود که تا مارچ سال گذشته و لحظه قیام مردم سوریه علیه حکومت بشار اسد ادامه یافت.
عراق
سیاستی که عراق در برابر رخ‌دادهای سوریه در پیش گرفته، بسیار مبهم است که ریشه در مسائل حساس فرقه‌ای دارد. اکثریت شیعه در عراق، به طور کلی از حکومت اسد حمایت می‌کنند از آنجا که حکومت سوریه در دست علوی‌هاست و این فرقه نیز از شیعه منشعب شده.
نوری المالکی، نخست وزیر شیعه عراق که تحت‌الحمایه ایران است، نزدیک‌ترین متحد سوریه در منطقه محسوب می‌شود و او نیز اعلام کرده که قول بشار اسد در مورد اصلاحات را قبول دارد و از آن حمایت می‌کند.
شیعیان عراق می‌ترسند که در صورت سقوط بشار اسد، کسانی از اکثریت سنیهای سوریه قدرت را دست بگیرند.
اما درست به همین دلایل، سنیهای عراق که بسیاری از آنها تبار مشترکی با مردم شرق سوریه دارند، نسبت به نیروهای مخالف حکومت احساس همدلی می‌کنند و اکنون که خشونت‌ها شدت گرفته‌است از آنان حمایت می‌کنند.
اردن
اردن مشکلات داخلی خودش را دارد. چندی پیش ملک عبدالله دوم به خاطر افزایش نارضایتی‌ها از روند آهسته اصلاحاتی که وعده داده شده بود، دولت اردن را منحل کرد. روابط میان اسد و عبدالله اگر نگوییم که خیلی گرم بوده، دست‌کم دوستانه بوده‌است.
قیام سوریه از درعا شروع شد، شهرکی که تنها چند مایل با مرزهای اردن فاصله دارد و ساکنانش نیز با اهالی اردن پیوند طایفه‌ای دارند.
اسرائیل
اسرائیل تا به الان تحولات سوریه را با اضطراب نظاره کرده‌است. سوریه به عنوان یکی از متحدان ایران و پشتیبان گروه‌های شبه نظامی مانند حزب الله و حماس، دهه‌هاست که دشمن سرسخت حکومت یهودی محسوب می‌شود. نکته پارادوکسیکال این است که چون حکومت اسد امتحان خودش را در دشمنی با اسرائیل پس داده و رفتارش در این‌باره قابل پیش‌بینی است، از این رو برخی تحلیل‌گران می‌گویند که اسرائیل ترجیح می‌دهد همین دولت بر سر کار بماند به جای این که دولتی بر اوضاع مسلط شود که خط و ربطش معلوم نیست.
چیزی که به این نگرانی‌های اسرائیل دامن می‌زند این مسئله است که سوریه احتمالا هنگفت‌ترین ذخیره بمب‌های شیمیایی در جهان را در اختیار دارد که اگر روزی حکومت اسد تسلط خود را بر کشور از دست دهد، ممکن است بخشی از آنها به دست گروه‌های شبه نظامی ضداسرائیلی بیفتد.
لبنان
لبنان سال‌هایی طولانی زیر سایه سوریه زیسته و اکنون میان حامیان و مخالفان حکومت اسد در این کشور شکافی ایجاد شده‌است. حکومت لبنان که در دست متحدان دمشق است، حمایت خود را از وعده‌های اسد مبنی بر اصلاحات اعلام کرده‌است و در اکتبر گذشته نیز زمانی که شورای امنیت سازمان ملل بیانیه‌ای در محکومیت خشونت‌ها در سوریه تصویب کرد، از رای دادن به آن خودداری کرد.
بسیاری از لبنانی‌ها نگرانند که به خاطر پیوندهای دیرین میان دو کشور و نیز با توجه به دو قطبی بودن سیاست در لبنان، مصائب سوریه از مرزها عبور کند و دامن آنان را نیز بگیرد.
