هایکوسرایان آمریکای شمالی
نگاهی به هایکوی جک کرواک
پروانه در علف های هرز
برگردان و معرفی: سینا سنجری
سینا سنجری
جک کرواک نویسنده و شاعر آمریکایی که از خانواده‌ای کانادایی– فرانسوی‌ست ، در کنار ویلیام باروز و آلن گینزبرگ یکی از سه پایه‌گذار نسل بیت به شمار می‌رود که رمان تاثیرگذارش – در راه – از آثار ادبی مهم آمریکای قرن بیستم است. اما اینجا می‌خواهم شما را با چهره‌ی دیگر کرواک آشنا کنم که شاید پیش از این کمتر در رسانه‌های پارسی‌زبان به آن اشاره شده باشد.
جک کرواک در کنار رمان‌نویسی‌اش، همچنین استاد هایکوست و از پیروان سنت باشو ، بوسون ، شیکی ، ایسا و سایر استادان هایکو. کرواک با تجربه کردن این ژانر چند صد‌ساله آن را فراتر ازسخت‌گیری در شمردن هجاها به آنچه که وی معتقد بود جوهر فرم است ،رساند. او هایکوهای “آمریکایی” خود را در رمان‌ها و مکاتبات ، دفترها ، مجلات و کتاب‌های طراحی خود گنجانید.
جک کرواک در ۱۲ مارس ۱۹۲۲ در لاول ، ماساچوست متولد شد. وی در دانشگاه کلمبیا در نیویورک با ویلیام اس باروز و آلن گینزبرگ ملاقات کرد. کرواک در ۲۱ اکتبر ۱۹۶۹ در ۴۷ سالگی بر اثر خونریزی داخلی به دلیل مصرف بیش از حد و طولانی مدت الکل درگذشت. از زمان مرگ وی ، اعتبار ادبی کرواک رشد کرده و چندین اثر دیده نشده‌اش منتشر شده‌است.
کرواک شاعر فوق العاده‌ای بود که در چندین فرم و قالب شعری کار می‌کرد. او در یکی از رمان هایش کشف و دریافت شخصی‌اش از هایکو را توصیف می‌کند.البته او اولین شاعر آمریکایی نیست که به زیبایی‌شناسی هایکو جذب شده‌است. هرچند تنها پس از جنگ‌جهانی دوم بود که توجه آگاهانه به این ژانر با چهار جلد هایکوی بلیث در سال ۱۹۴۹ به وجود آمد و سنت‌های کلاسیک ذن و هایکو را به غرب آورد. کرواک در اوایل دهه ۵۰ ، به همراه دیگر شاعران ، به ترجمه و مطالعه منابع بودایی روی آورد و غرق در ترجمه های بلیث و توضیحات خارق العاده‌اش درباره آثار ژاپنی شد. می‌توانیم درک کنیم این نگاه مطلقا دیگر به جهان تا چه اندازه در ذهن و زبان شاعر آمریکایی متاثر از جنگ و تبعیض نژادی و خشونت تازگی داشته‌است.
کرواک دریافت که زبان های غربی نمی‌توانند خود را با ویژگی سیال سیلاب شماری زبان ژاپنی سازگار کنند ، و به دنبال تعریف مجدد ژانر بود و با موفقیت هایکو را به انگلیسی اقتباس کرد.
وی می گوید:
“بیش از هر چیز ، یک هایکو باید بسیار ساده و عاری از هرگونه زرق و برق شعری باشد و کمی تصویر ایجاد کند و در عین حال مانند یک نغمات روستایی‌وار ویوالدی رها و برازنده باشد.”
نمونه‌هایی از هایکوی جک کرواک:
۱
یخ زده
در آبخور پرندگان
برگی
۲
در جعبه‌ی دارو
مگش زمستانی
مرده از پیری
۳
خواندمش
بودا راهنمایی‌ام کرد
به هیچ نگفتن
۴
گلی
کنار صخره‌ای
سرکشیده به دره‌ای
۵
آواز پرندگان
در تاریکی
پگاه بارانی
۶
شب هنگام ،
پسرک به خردکردن قاصدکی
با تکه چوبی
۷
آفتاب پگاه –
گلبرگ‌های بنفش
چهارتایشان افتاده
۸
تعجب خواهید کرد
چقدر کم می‌دانستم
حتی تا دیروز
۹
شب هنگام ،
بس تاریک که صفحه‌ای بخوانم
بس و بسیار سرد
۱۰
در پی هم
گربه‌های من می‌ایستند
به غرش تندری
۱۱
به تنهایی، در گذشته
لباس‌ها ، نوشیدن شراب
زیر نور ماه
۱۲
دنبال گربه‌ام
در علف‌های هرز ،
پروانه‌ای می‌یابم
۱۳
مه آوریل –
زیر کاجی
در نیمه شب
۱۴
قطره بارانی
از سقف فرو می‌چکد
در لیوان آبجوی‌ام
۱۵
هی زنبور!
چرا خیره‌ای در من؟
من گل نیستم
۱۶
در نور خورشید
بال‌های پروانه
چون پنجره‌ی کلیسایی
منابع:
http://www.kerouac.com/Beatquoteoftheweek/januaryninth.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Jack_Kerouac
http://en.wikipedia.org/wiki/Jack_Kerouac_bibliography
http://anyportinastorm.proboards.com/thread/3089/jack-kerouacs-haiku
http://terebess.hu/english/haiku/foley.html
http://www.haikuworld.org/books/kerouac.html
ونکوور / جولای ۲۰۲۱
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
سینا سنجری؛ شاعر و منتقد ادبی در سال ۱۳۴۹ در تهران به دنیا آمد. از سنجری تا کنون شش کتاب شعر در قالب های مختلف از غزل و رباعی گرفته تا سپید و آزاد از سال ۱۳۷۸ تا امروز به چاپ رسیده است. او همچنین کتابی در توصیف و شرح شعر سهراب سپهری نوشته است. وی در سال ۲۰۱۱ به کانادا مهاجرت کرد و اینک ساکن ونکوور است. سنجری به تازگی کتاب شعر کوچکی نیز به انگلیسی در شهر ویکتوریا به نام Quantic Somnia به چاپ رسانده است.
او خود را محدود به قالب مشخصی نمی داند و با وجودی که بیشتر غزل سرا شناخته می شود و پیرامون این قالب شعری مقالاتی نوشته است ولی در قالب های دیگر هم طبع و بخت خویش را آزموده است. تازه ترین کتاب پارسی او وست وود نام دارد که با عنوان فرعی یادداشت های روزانه یک نویسنده ناشناس تلاش تازه ی او در راه بردن به شیوه دیگری از بیان و زبان شعری ست.
آثار چاپ شده:
باغ اساطیر – کتاب غزل
عقربه های برنزی- غزل و رباعی و سپید
گل های تاریکی – کتاب غزل
اکالیپتوس تنها- سپید و سایفایکو
وقت های زمان- کتاب رباعی
وست وود – شعر آزاد
گزینه ادبیات معاصر – غزل و رباعی و مثنوی
مکاشفه هشت – به تماشای شعر سهراب سپهری
Quantic Somina: A Collection of SciFaiku
