دکتراحمد کريمی حکاک، پژوهشگر ادبيِ تاثيرگذار بر ايرانيان آمريکا و کانادا

به‌انگیزه حضور دکتر احمد کریمی حکاک در ونکوور

هادی ابراهیمی

با “بلندی‌های ماچوپیچو”، بود که نام احمد کریمی حکاک برای اولین بار در سال ۱۳۶۱ در ذهنم حک شد. تا پیش از انقلاب، آشنایی با شعرهای آمریکای لاتین و اسپانیا را مدیون تلاش‌های مترجمان برجسته‌ای چون؛ قاسم صنعوی و فرهاد غبرایی بودم. اما “بلندی‌های ماچوپیچو”، مجموعه شعر پابلو نرودا مرا با نام احمد کریمی حکاک و فرامرز سلیمانی آشنا کرد.

دکتر فرامرز سلیمانی را در سال ۱۹۹۱ در تورنتو ملاقات کردم و احمد کریمی حکاک را نیز برای اولین در سال ۱۹۹۳ در ونکوور دیدم. این دیدار زمینه‌ای شد برای تداوم همکاری‌های فرهنگی که عمرش به بیش از یک دهه انجامید و سپس‌تر که دکتر احمد کریمی حکاک از دانشگاه واشنگتن- سیاتل، به ایالت مریلند رفت و تا امروز نیز به تدریس در این دانشگاه مشغول است.

حضور احمد کریمی حکاک در دانشگاه واشنگتن سیاتل و نزدیکی این شهر با ونکوور، موقعیت‌های فرهنگی مناسب و پرباری را برای ایرانیان این دو شهر فراهم ‌‌‌آورد. شخصیت علمی و فرهنگی او و ارتباطات گسترده‌اش با شخصیت‌های فرهنگی ایرانی در آمریکا و اروپا، و دعوت از بزرگان ادبی برای ایراد سخنرانی، نقش فراوانی در رشد و ارتقای فرهنگی ایرانیان این دو شهر ایفا کرد.

دکتر کریمی حکاک چه با حضور در مراسم و برنامه‌های فرهنگی و سیاسی در ونکوور و چه از طریق تماس‌های تلفنی و قبول دعوت‌های رادیویی و تلویزیونی، برای پیشبرد اهداف فرهنگی و انساندوستی، همواره پیشقدم بود.

برگزاری سمینار بنیاد پژوهش‌های زنان در سیاتل و تلاش‌های دکتر کریمی حکاک و همسر نازنین‌اش نسرین خانم، همراه با تیم برگزارکننده‌اش در اجرای هرچه بهتر این برنامه در شهر سیاتل، همواره در یاد و خاطره ایرانیان ونکوور و سیاتل، مانا و ماندگار است.

او تا زمانی که در شهر سیاتل زندگی می‌کرد، تبادل فرهنگی بین ایرانیان دو شهر ونکوور و سیاتل تبدیل به سنت زیبایی شده‌بود و شهر مرزی بلینگهام به محل تبادل شخصیت‌های فرهنگی درآمده‌بود.

روز یکشنبه ۲۶ اکتبر دکتر احمد کریمی حکاک، بار دیگر به شهر ما می‌آید تا پیرامون فروغ فرخ‌زاد به ایراد سخنرانی بپردازد. از همه علاقه‌مندان به برنامه‌های ادبی دعوت می‌شود تا از فرصت پیش‌آمده برای دیدار با دکتر حکاک در این برنامه حضور یابند.

اگرچه احمد کریمی حکاک در نزد بیشتر ایرانیان ساکن ونکوور چهره‌ی آشنایی است و نقش تاثیرگذاری او انکارناپذیر است، اما برای آن دسته از عزیزانی که تازه به ونکوور مهاجرت کرده‌اند، یادآوری و بازچاپ معرفی این چهره‌ی فرهنگی به نقل از ویکیپدیا ضروری می‌رسد.

احمد کریمی حکاک

زندگی و تحصیلات

احمد کریمی حکاک نویسنده، مترجم و پژوهشگر ادبی است. او در سال ۱۳۲۲ در مشهد به دنیا آمد. در سال ۱۳۴۵ از دانشکده ادبیات دانشگاه تهران در رشته ادبیات انگلیسی فارغ‌التحصیل گردید و یک سال بعد از دانشگاه ارتش، موفق به اخذ گواهی تدریس شد. کریمی حکاک سپس برای ادامهٔ تحصیل به امریکا رفت. از دانشگاه میسوری کانزاس سیتی (University of Missouri-Kansas City) مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشتهٔ ادبیات انگلیسی دریافت کرد و پس از آن ادبیات تطبیقی را در دانشگاه راجرز نیوجرسی (Rutgers University) تا مقطع دکترا ادامه داد. در سال ۱۳۵۸ (۱۹۷۹ میلادی) از پایان‌نامه‌اش با عنوان “شاهنامه فردوسی در فرانسه و انگلستان ۱۷۷۰ – ۱۸۶۰: پژوهشی در مواجهه اروپاییان با حماسه شاهان پارسی” دفاع کرد. او در بازگشت به ایران، به دانشگاه ادبیات دانشگاه تهران رفت تا در جایگاه استادیار در رشته ادبیات تطبیقی برای دو سال به فعالیت بپردازد. در همین زمان، مدیریت کتابخانه دانشکده ادبیات را در همان دانشگاه به عهده داشت. کریمی قبل از مهاجرت به امریکا در مدرسه عالی ترجمه ادبیات تطبیقی تدریس میکرد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ معاونت مدرسه عالی ترجمه را برای یک سال برعهده گرفت. پس از آن در سال ۱۳۶۳ (۱۹۸۴ میلادی) به امریکا مهاجرت کرد و با دپارتمان زبان انگلیسی و زبانهای شرقی و افریقایی دانشگاه آوستین تگزاس (University of Texas at Austin) آغاز به همکاری نمود. یک سال بعد به دانشگاه واشنگتن در شهر سیاتل رفت و فعالیت خود را با عنوان استادیار در رشته زبان و ادبیات فارسی و همچنین فرهنگ و تمدن ایرانی ادامه داد. او همچنان تا سال ۱۳۸۳ (۲۰۰۴ میلادی) در مسند استادی در آن دانشگاه باقی ماند. پس از آن به ایالت مریلند رفت و تا امروز در دانشگاه مریلند با درجه استادی به تدریس اشتغال دارد.

تالیف و ترجمه

از احمد کریمی حکاک به زبان‌های فارسی و انگلیسی آثار متعددی به چاپ رسیده. به علاوه او به زبان فرانسه آشنایی کامل دارد. ترجمه به فارسی را از جوانی آغاز کرد. از آثار او در این زمینه می‌توان به “گزیده اشعار کارل سندبرگ”، “بلندی‌های ماچوپیچو” از پابلو نرودا، “تام جونز” اثر هنری فیلدینگ، “سرچشمه‌های داستان کوتاه فارسی” نوشته کریستف بالایی اشاره کرد. گردانه‌های از فارسی به انگلیسی هم در کارنامهٔ کریمی حکاک به چشم می‌خورد. ترجمه‌هایی از اشعار اسماعیل خویی، فروغ فرخزاد و عباس کیارستمی از آن جمله‌اند. اما شناخته‌شده‌ترین اثر تالیفی ایشان کتاب “طلیعه تجدد در شعر فارسی” است. این کتاب به زبان انگلیسی با عنوان “Recasting Persian Poetry: Scenarios of poetic modernity in Iran” در سال ۱۹۹۵ میلادی نوشته شده و در ایران، سال ۱۳۸۴، به ترجمه مسعود جعفری به همت انتشارات مروارید منتشر گردید. کریمی حکاک در پیشگفتار ترجمه این کتاب اینطور می‌نویسد:

“از پیامدهای مهاجرت جمعی از ایرانیان تحصیلکرده به اروپا و امریکا در خلال دو سه دههٔ گذشته یکی هم حضور گسترده استادان و پژوهشگران ایرانی در دانشگاه‌های غرب است. این امر نیز به نوبه خود اثراتی بر جا گذاشته و ثمراتی به بار آورده‌است، از جمله نشر آثار پژوهشی مربوط به مطالعات ایرانی به زبان‌های اروپایی. این تالیفات نوعا با پژوهش‌هایی که در ایران و توسط دانشگاهیانی انجام می‌شود که تحصیلات خود را عمدتا در وطن به انجام رسانده‌اند تفاوت‌هایی دارد؛ خواه در روش تحقیق و عرضه‌داشت مطلب، خواه در شیوه‌های ارجاع و استدلال و استنتاج و جز اینها. بدین‌سان می‌توان با اطمینان خاطر اظهار امیدواری کرد که حضور همزمان دو آیین پژوهش در کنار یکدیگر راهگشای گفت و شنودی مثبت و سازنده باشد در فراسوی موضوع و مقوله مورد تحقیق؛ به گونه‌ای که هر دو گروه پژوهنده بتوانند از آن بهره گیرند و نسل‌های آینده پژوهشگران بتوانند در آنها به دیده تامل بنگرند. من در مقام یکی از پژوهشگران ادب فارسی همیشه چنین اندیشیده‌ام که شاگرد دو مکتبم، در مکتبی با سنت شکوهمند ادب فارسی کلاسیک و مدرن آشنا شده‌ام و در مکتب دیگر – عمدتا با توجه به نظریه‌های ادبی و شیوه‌های تفسیر متون – اصول و موازین نقد و تحلیل و تاویل را آموخته‌ام. چالشی هم که همواره با آن رویاروی بوده‌ام این بوده‌است که از یک سو، راه‌های جدیدی را برای بهره‌گیری از نظریات نظریه‌پردازان غرب در درک بهتر تاریخ ادب فارسی بیابم و بیازمایم و از سوی دیگر، با ترجمه و تحلیل نمونه‌هایی از سنت درخشان ادب فارسی و منطق حرکت و تکوین و تحول آن در زمان، این امکان را برای نظریه‌پردازان غربی پدید آورم تا در تکمیل و تدوین نظر خویش در جمال‌شناسی، سبک‌شناسی، تاویل متن و تاریخ ادبی پایهٔ کار را بر آشنایی فزاینده‌ای با سنت ادب فارسی قرار دهند و از این آشنایی در راه شمول آرای خود بر بخش وسیع‌تری از میراث ادبی بشر بهره برند. این آرمان را هم گامی در راه هدفی بزرگتر می‌شمارم، که همانا دستیابی به ادبیات به مثابهٔ یکی از بزرگترین مواریث بشر است.”

کریمی حکاک در این کتاب می‌کوشد تا سیر شعر فارسی از کلاسیک به مدرن را نمایان سازد؛ ناگزیر از عهد ناصری تا نیما یوشیج پیش می‌آید و به دستیاری تئوری‌های نقد ادبی به تحلیل و تبیین چگونگی پوست‌اندازی شعر فارسی می‌پردازد.

از او همچنین کتابهای دیگری به زبان انگلیسی منتشر شده که هنوز به فارسی برنیامده. به علاوه مقالات فراوانی به زبانهای فارسی و انگلیسی در نشریات مختلف دانشگاهی و ادبی به طبع رسانده‌است. همچنین مدخل‌های کاملی درباره ایران و ادبیات فارسی در دایرهالمعارف‌هایی چون ایرانیکا و بریتانیکا به قلم احمد کریمی حکاک نوشته آمده.

کتابشناسی:

آثار فارسی

“انسان خود را می‌سازد”، وی. گردن چایلد، انتشارات فرانکلین، تهران ۱۳۵۲

“برگزیده اشعار کارل سندبرگ”، کارل سندبرگ، انتشارات آزاد، تهران ۱۳۶۰، با همکاری محمود آزاد

“بلندی‌های ماچوپیچو”، مجموعه شعر، پابلو نرودا، انتشارات آزاد، تهران ۱۳۶۱، با همکاری فرامرز سلیمانی

“تام جونز”، هنری فیلدینگ، نشر نیلوفر، تهران ۱۳۶۳

“سرچشمه‌های داستان کوتاه فارسی”، کریستف بالایی، انستیتو ایرانشناسی فرانسه، پاریس – تهران ۱۳۶۶

“طلیعه تجدد در شعر فارسی”، ترجمه مسعود جعفری، انتشارات مروارید، تهران ۱۳۸۴

تعداد بازدید: ۳۴۰

لطفاً به اشتراک بگذارید

درباره نویسنده:
‌‌تازه‌ترین‌ها:

هادی ابراهیمی رودبارکی

هادی ابراهیمی رودبارکی متولد ۱۳۳۳- رشت؛ شاعر، نویسنده و سردبیر سایت شهرگان آنلاین؛ مجله‌ی دیاسپورای ایران فرهنگی در ونکوور کاناداست.

فعالیت ادبی و هنری ابراهیمی با انتشار گاهنامه فروغ در لاهیجان در سال ۱۳۵۰ شروع شد و شعرهای او به تناوب در نشریات نگین، فردوسی، گیله‌مرد، گردون، تجربه، شهروند کانادا و مجله شهرگان آنلاین چاپ و منتشر شدند.

او فعالیت فرهنگی خود را در دیاسپورای ایران فرهنگی – کانادا از سال ۱۹۹۲ با نشریه‌‌ی «نمای ایران» آغاز کرده و سپس در فرگشتی «آینده‌» و «شهروند ونکوور» را منتشر کرد و از سال ۲۰۰۵ تاکنون نیز سایت شهرگان را مدیریت می‌کند.

ابراهیمی همراه با تاسیس کتابفروشی هدایت در سال ۲۰۰۳ در نورت ونکوور، به نشر کتاب‌های شاعران و نویسندگان دیاسپورای ایران فرهنگی پرداخت و بیش از ۱۰ کتاب را توسط نشر آینده و نشر شهرگان روانه بازار کتاب کرد. اولین انجمن فرهنگی-ادبی را با نام پاتوق فرهنگی هدایت در سال ۲۰۰۳ به‌همراه تعدادی از شاعران و نویسندگان ایرانی ساکن ونکوور راه‌اندازی کرد که پس از تعطیلی کتابفروشی هدایت در سال ۲۰۰۷ این انجمن با تغییر نام «آدینه‌ شب» برای سال‌ها فعالیت خود را بطور ناپیوسته ادامه داد.

هادی ابراهیمی رودبارکی در سال ۲۰۱۰ رادیو خبری-فرهنگی شهرگان را تاسیس و تا سال ۲۰۱۵ فعالیت خود را در این رادیو ادامه داد.

آثار منتشر شده و در دست انتشار او عبارت‌اند از:

۱- «یک پنجره نسیم» – ۱۹۹۷ – نشر آینده – ونکوور، کانادا

۲- «همصدایی با دوئت شبانصبحگاهی» ۲۰۱۴ – نشر بوتیمار – ایران

۳- «با سایه‌هایم مرا آفریده‌ام» گزینه یک دهه شعر – ۲۰۲۴ – نشر آسمانا – تورنتو، کانادا

۴- «گیسْ‌برگ درختان پائیزی» مجموعه شعرهای کوتاه و چند هایکوواره – در دست تهیه

۵- «ثریا و یک پیمانه شرابِ قرمز» گردآورد داستان‌های کوتاه – در دست تهیه