فرزندکشی موجب تک همسری شد

 چرا نرینه‌ها و مادینه‌ها در بعضی انواع جانوران به صورت زوج زندگی می‌کنند؟ یک تحقیق جدید این پدیده را به موضوع کشته شدن فرزندان ارتباط می‌دهد.  

ما موجودات نادری هستیم. درحالی‌که بیشتر پرندگان به صورت زوج باهم بسر می‌برند، تنها سه درصد از پستانداران به صورت تک همسری زندگی می‌کنند. وجود تک همسری در میان پستانداران زیاد هم عجیب نیست.  حیوان ماده یا مادر مجبور به صرف هزینه‌ی زیاد برای فرزندانش است، ابتدا در دوره‌ی بارداری و سپس در دوره‌ی تغذیه‌ی آن‌ها. اما حیوان نر یا پدر می‌تواند با ماده‌های دیگر به جفت‌گیری بپردازد و نتیجه به هرحال عبارت خواهد بود از فرزندان بیشتر، بیشتر از موقعی که پدر در کنار خانواده‌اش می‌ماند.

پس چه عاملی موجب می‌شود که فقط انسان و چند نوع محدود از پستانداران، زوج بودن و تک همسری را انتخاب می‌کنند؟

 سه فرضیه

پژوهشگران سه فرضیه را برای توضیح مسئله در نظر می‌گیرند:

۱- بزرگ کردن فرزندان آن قدر دشوار و انرژی‌بَر است که برای موفق بودن در این امر به حضور هر دوی والدین نیاز است.

۲- وقتی که ماده‌ها به صورت پراکنده زندگی می‌کنند، برای نرها دشوار است که با تمام اعضای مادینه‌ی یک گله جفت‌گیری کنند. به همین دلیل، دست یافتن به لااقل یک ماده برای جفت‌گیری و تداوم زندگی، صرفه‌ی بیشتری دارد.

۳- تعداد فرزندانی که توسط نرهای دیگر کشته می‌شوند آن قدر زیاد است که برای نر یا پدر به صرفه آن است که برای محافظت از فرزندانش به مادر کمک کند.

تاکنون میان پژوهشگران در مورد این که کدامیک از این سه فرضیه بهتر می‌تواند مسئله را توضیح دهد توافق و اجماع گسترده‌ای وجود ندارد. شاید به این دلیل که هر سه فرضیه در این مسئله نقش دارند. برای مثال در پی یک تجزیه و تحلیل آماری، پژوهشگران بریتانیایی به سوی فرضیه‌ی سوم متمایل شده‌اند:

 فرزندان را از بین می‌برند

منطق این فرضیه این است: هنگامی که مادر به خاطر شیر دادن به فرزندانش در دوره‌ی ناباروری بسر می‌برد، برای نرهای دیگر به صرفه آن است که فرزندان آن مادر را از بین ببرند.  شاید به همین علت است که در میان بعضی از انواع و گونه‌های پستانداران یکی از بزرگ‌ترین خطرهایی که حیات و زندگی فرزندان کوچک را عملاً تهدید می‌کند، نرهای دیگر هستند.

قابل تعمق است که بدانیم سی و چهار درصد از بچه گوریل‌هایی که کشته می‌شوند توسط یک گوریل نر به قتل می‌رسند. برای میمون‌های نوع «لانگور» این تعداد به شصت و چهار درصد افزایش می‌یابد. طبعاً پدری که در کنار بچه‌ها حضور دارد می‌تواند از این بچه کشی و قتل‌عام نوزادان، جلوگیری کند. برای همین امکان دارد که تک همسری برای پاسخی به موضوع بچه کشی تکامل یافته باشد.

 تجزیه و تحلیل آماری

برای یافتن پاسخی برای مسئله، کریستوفر اوپی و همکارانش در کالج دانشگاهی لندن*  به یک تجزیه و تحلیل آماری از تکامل دویست و سی نوع جانوران پستاندار پرداخته‌اند. تجزیه و تحلیل آماری، امکان مشاهده‌ی چگونگی تکامل رفتار را در انواع و گونه‌های مورد پژوهش، فراهم آورد. بدین ترتیب پژوهشگران توانستند ارتباط رفتارهای گوناگون را با تک همسری در برخی از انواع جانوران بررسی کنند.

 پژوهشگران معتقدند که نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که رابطه‌ای میان تک همسری و هر سه فرضیه‌ی بالا وجود دارد. ولی این به معنی آن نیست که هر سه فرضیه‌ی بالا علت تکامل زندگی به صورت تک همسری بوده‌اند. برای مثال، این که فرزندان ناتوان بوده و بزرگ کردنشان نیاز به صرف انرژی زیادی داشته است نمی‌تواند به این معنی باشد که تکامل تک همسری به خاطر ضرورت زنده ماندن و بقای هر دو والدین بوده است زیرا مسئله می‌تواند برعکس هم باشد که این زندگی به صورت زوج بوده که موجب پرهزینه شدن پرورش فرزندان شده است.

 شامل انسان هم می‌تواند باشد

طبق نتایج این پژوهش، تنها عاملی که به نظر می‌رسد علت تکامل به سوی تک همسری باشد فرزندکشی است.

به نظر می‌رسد که این شکل و شیوه از بین بردن فرزندان در یک گونه‌ی جانوری، در دوره‌ی پیش از زندگی به صورت زوج، به وجود می‌آید. اما هنگامی که زندگی مشترک به صورت زوج، عادی و روالمند می‌شود، تعداد بچه کشی هم پایین می‌آید. در گروه‌هایی که تعداد بچه کشی از ابتدا پایین بوده است نشانه‌های اندکی از تکامل تک همسری به چشم می‌خورد.

 بعلاوه این‌طور به نظر می‌رسد که تک همسری، دوره‌ی تغذیه‌ی فرزند را کوتاه‌تر می‌کند شاید به خاطر این که مادر فرصت بیشتری برای تولید شیر برای فرزند دارد. این وضعیت به نوبه‌ی خود موجب کوتاه‌تر شدن دوره‌ی خطرناکی می‌شود که در آن نرهای دیگر به دنبال کشتن بچه‌ها می‌روند.

 پژوهش‌های تازه نشان داده‌اند که انسان‌های اولیه (آسترالپیتکوس) و انسان مدرن احتمالاً به صورت تک همسری زندگی می‌کرده‌اند. در این صورت بعید نیست که در مورد نوع انسان هم مسئله‌ی فرزندکشی مطرح بوده که موجب تکامل تک همسری شده است.

 ولی به هر حال چنانکه در بررسی تاریخ نوع انسان معمول است، حرف آخر هنوز در این مورد زده نشده است و پژوهش‌ها ادامه دارند.

[مدرسه فمینیستی]

———————-

 پانوشت:

این مقاله برگرفته از سایت تحقیقاتی  Forskning.no است که توسط نریمان رحیمی به فارسی برگردانده شده است.

 * C. Opie, Q. D. Atkinson, R. I. M. Dunbar & S. Shultz, Male infanticide leads to social monogamy in primates, PNAS Early Edition, 29. July 2013.

• درباره نویسنده:
• ‌‌تازه‌ترین‌ها:

شهرگان

In touch with the Iranian cultural diaspora.
Shahrgon is an online magazine for Canada’s Iranian cultural diaspora and Persian-speaking languages.
Shahrgon started working in Vancouver, Canada, in 1992 with the publication “Namai Iran” and then in the evolution of “Ayandeh” and “Shahrvand-E Vancouver,” it transformed into Shahrgon.

Shahrgon; The magazine of the Iranian cultural diaspora;

شهرگان مجله‌ی دیاسپورای ایران فرهنگی در ونکوور کانادا از سال ۱۹۹۲ با نشریه‌‌ی «نمای ایران» آغاز به‌کار کرده و سپس در فرگشتی از «آینده‌» و «شهروند ونکوور» به شهرگان فراروئید

• روزهای سرگشتگی
• جلوی خانه ما یکی مرده بود؛ داستان‌هایی از زمانه درد و دربدری
• نگاهی به فیلم «کیک محبوب من»