هندوانه‌کارانِ «دلگان» سر آسوده بر بالین نمی‌گذارند

کشاورزان دلگان امسال نگران از شرایط بازار، هندوانه‌های خود را برداشت و روانه بازار کردند، اما اتفاقاتی که پس از آن رخ داد نگرانی‌شان را افزون کرد. هرچند آنها هندوانه می‌کارند، اما امسال کامشان با محصولشان شیرین نشد.

به گزارش خبرنگار ایلنا، “با یک دست نمی‌توان دو هندوانه برداشت” اما با یک کامیون قطعا می‌توان صدها هندوانه برداشت. صحبت از هندوانه‌هایی‌ست که اگر به موقع کامیون‌ها برای حمل‌شان می‌رسیدند، خراب نمی‌شدند و کشاورزان بخش جلگه شهرستان دلگان مجبور نمی‌شدند، بابت محصولی که سه ماه برای آن خون دل خورده‌اند، تا این اندازه متضرر شوند.

چندین هکتار مزرعه هندوانه در دلگان وجود دارد. منطقه‌ای که از لحاظ آب‌و‌هوایی مناسبِ کشتِ هندوانه نیست. برای کشت سیفی‌جات در دل مناطق گرم‌سیری غرب سیستان‌و‌بلوچستان به آب فراوانی نیاز است. قطعا کشاورزان باید هزینه بالایی بابت سرازیر کردن آب به زمین‌هایشان در «زمانِه خشکسالی» بپردازند.

قاعدتا کشاورزان و کارگرانی که روی این زمین‌ها کار می‌کنند همین یک راه را برای امرار معاش در استان محروم سیستان‌و‌بلوچستان دارند. نیاز مبرم به پولِ فروشِ هندوانه و محصولات دیگری مثل طالبی اناناس، خربزه و…که در زمینِ دلگانی‌ها کشت می‌شوند، این مطالبه را هم برای آنها ایجاد می‌کند که مقام‌های استان به موقع امکانات لازم را هم در اختیار آنها بگذارند تا محصولاتشان به اصطلاح روی زمین نماند.  

اردیبهشت‌ماه امسال؛ کامیون‌های حمل بار به تعداد کافی نرسیدند و پیک برداشت محصول با بلاتکلیفی ناشی از وجود سهمیه سوخت برای خودروهای سنگین مواجه شد. در نتیجه هندوانه‌ها عملا روی زمین ماندند و در گرمای بالای ۴۰ درجه پختند و از دورن پوک شدند.

به صورت کلی هندوانه به خاطر شیرینی که دارد تنها دو روز می‌تواند در مقابل گرما تاب‌آورد. اگر از این زمان بگذارد حتی دیگر نمی‌توان آن را به راحتی بار زد. کسی هم هندوانه از دهن افتاده را نمی‌‌خرد. البته مشکل به اینجا ختم نشد. شرکت‌های حمل‌بار که صاحب کامیون‌ها هستند، وقتی دیدند به خاطر سهمیه‌بندی سوخت توان خدمات‌دهی ندارند به یک باره اقدام به افزایش قیمت خدمات کردند.

کشاورزان دلگانی می‌گویند این شرکت‌ها در ایام پیک برداشت هندوانه‌ها (پایان فروردین تا اردیبهشت) برای حمل هندوانه‌هایشان به تهران، اصفهان و مشهد تا ۵ میلیون تومان به این شرکت‌ها پول داده‌اند با این‌حال همه کشاورزان هم موفق به اجاره کامیون نشده‌اند.

«بامری» مدیرجهاد کشاورزی شهرستان دلگان، فروردین ماه‌ امسال، پیش از خراب شده هندوانه‌ها به خاطر ماندن زیر آفتاب گفته بود: برای حمل محصول هندوانه به بازار مصرف روزانه به حداقل  ۶۰۰ کامیون نیاز داریم، درحالیکه روزانه ۳۵۰ کامیون در این بخش مشغول به کارند. در صورت حل نشدن این مشکل بیش از ۲۰۰ هزار تن محصول هندوانه در این منطقه خراب می‌شود.

آماری در دست نیست که دقیقا چه هزار تن هندوانه تا این لحظه دور ریخته شده‌اند، اما اگر همین ۲۰۰ هزار تن هم  دور ریخته شده باشد، برای همه کسانی که روی این زمین‌ها کار می‌کنند، فاجعه معیشتی پیش آمده است و این استدلال اداره کل راهداری سیستان‌و‌بلوچستان که «کاشت بی‌رویه هندوانه» در پایان سال ۹۶ مشکل کمبود کامیون را پیش آورده، قابل پذیرش نیست.

همین حالا به گفته شاهدان محلی کامیون‌ها برای سوخت‌گیری ساعت‌ها در پمپ بنزین‌های ایرانشهر که شهرستان دلگان بخشی از آن است، معطل می‌شوند و اساسا مشکل کمبود کامیون را باید در سهمیه‌بندی سوخت جست. وانگهی کشاورزان می‌گویند که میزان کشت هندوانه نسبت به سال گذشته در دلگان تغییر محسوسی نداشته است و اساسا این ادعا که کشاورزان عامل ناکارآمدی سیستم حمل بار شده‌اند، بیهوده است.

سوخت با تاخیر به دلگان می‌رسد

با این حال «الله بخش بهرامی» رئیس حمل‌و‌نقل جاده‌ای ایرانشهر ودلگان به ایلنا، می‌گوید: سوخت از چابهار با یک دو تا ساعت تاخیر به ایرانشهر و دلگان می‌رسد، اما این امر مانع از خدمات‌دهی و ایجاد ترافیک جاده‌ای نشده است. آمار داریم که روزی ۵۰۰ تا ۷۰۰ دستگاه کامیون در این دو مسیر جابه‌جا شده‌اند. شاید چند ماشین سنگین در صف باشند اما همانطور که گفتم این به معنای اخلال در ترافیک و…نیست. لذا سهمیه‌بندی سوخت آزاردهنده نبوده است؛ حتی وقتی که ترافیک حمل هندوانه بیشتر از سال‌های قبل است.

میزان کشت هندوانه تغییری نکرده است

اما کشاورزانی همچون «ذبیح الله عبداللهی پور» که با مشکل حمل بار مواجه است، با نظر بهرامی و مسئولان اداره کل راهداری استان مخالف است. عبداللهی پور می‌گوید: میزان کشت هندوانه ما نسبت به پارسال هیچ تغییری نکرده است. مشکل کمبود کامیون است. اگر به موقع کامیون می‌رسید هندوانه‌ها زیر آفتاب از بین نمی‌رفتند.

وی افزود: بسیاری از کشاورزان هندوانه‌های خود را به نشانه اعتراض در زمین‌ها رها کرده‌‌اند و قید همه چیز را زده‌اند. اینها واقعیت است، عکس و فیلم‌هایش در اینترنت موجود است و کسی نمی‌تواند آن را رد کند. سهمیه‌بندی سوخت قطعا تاثیر داشته است اگر آنگونه که ادعا می‌کنند سهمیه‌بندی تاثیری نداشته چرا شرکت‌های حمل بار نرخ کرایه‌های خود را بالا کشیده‌اند. در روزهای پیک برداشت برای حمل بار، کشاورزان ناچار شده بودند، برای حمل بار خود توسط یک کامیون ۵ تا ۷ میلیون تومان بپردازند.

این کشاورز دلگانی ادامه داد: با این قیمت کشاورز در هر باری که می‌برد ۷۰۰ هزار تومان تا ۱ و نیم میلیون تومان سود می‌کند که این با هزینه‌های آب و دستمزد کارگر یعنی عملا هیچ! برای همین امسال کشاورزان واقعا متضرر شدند. کشاورزان وضعیت معیشتی خیلی بدی دارند. حتی کسانی که از شهرستان‌های محروم به دلگان آمدند و برای کشت صیفی‌جات زمین اجاره کرده‌اند به خاک سیاه نشستند. این چه تدیبری است که کشاورز به خاطر کشت محصول با هزار مشقت تنبیه می‌شود! مردم دنبال همین یک لقمه نان هستند که امسال برایشان کلی ضرر شده است.

به گفته عبداللهی پور هر ۵۰ هکتار زمین یک پمپ آب دارد و روی هر یک پمپ آب که زمین‌ها را تغذیه می‌کنند ۲۵ تا ۳۰ کارگر کار می‌کنند. وی می‌گوید: بیش از ۱ هزار موتور آب در اینجا وجود دارد که می‌توان نتیجه گرفت که حدود ۳۰ هزار کارگر در اینجا کار می‌کنند. مسئولان خبر دارند که دستمزد این کارگران که اکثرا بیمه هم ندارند قرار است از چه محلی پرداخت شود؟! وضعیت بسیار بدتر از توصیف‌های مسئولان است. در هر زمین ۴۰ تا ۵۰ تن (هر تن هزار کیلوگرم) هندوانه فاسد وجود دارد.

رها کردن محصول در زمین‌های کشاورزی پیش از این نیز سابقه داشته است. در آذربایجان غربی کشاورزان محصول چغندر خود را در زمین رها کردند و قید فروش آن را زدند، این امر حالا به یک سنت اعتراضی تبدیل شده است.

کشاورزان شدیدا متضرر شده‌اند

«عبدالصمد مارندگانی» نماینده خانه کارگر ایرانشهر به ایلنا، می‌گوید:  جایگاه‌های سوخت ایرانشهر به خاطر سهمیه‌بندی سوخت  شلوغ است و این امر خدمات دهی را مختل کرده است؛ خصوصا برای کشاورزان دلگانی که نسبت به فروش به موقع هندوانه‌های خود دلبسته بودند. در حال حاضر در گرمای بالای ۵۰ درجه سیستان‌و‌بلوچستان این هندوانه‌ها اگر دو و سه روز روی زمین بمانند، خراب می‌شوند، یعنی به قدری آسیب می‌بینند که ارزش بار زدن هم ندارد. من کشاورزی را می‌شناسم که محصول خود را بین مردم به رایگان توزیع کرده است.

نماینده خانه کارگر ایرانشهر افزود: با این بی‌آبی هندوانه کاشته می‌شود و قطعا اگر محصول کشاورز را از وی تحویل نگیریم و به موقع برایش کامیون نفرستیم آنها شدیدا متضرر می‌شوند. حتی کشاورزی را می‌شناسم که هندوانه‌های خود را مجانی به همسایه‌هایشان داده‌اند تا لااقل روی دستشان خراب نشود.

وی با بیان اینکه کشاورزان با هزاران مشقت در خشکسالی هندوانه نکاشته‌اند که محصولشان را کسی نخرد، تاکید کرد: کشاورزان دلگانی به شدت متضرر شده‌اند.

«سیدغلامرضا سجادی»، رئیس سازمان جهاد کشاورزی شهرستان دلگان اعتقاد دارد که برهم ریختن بازار موجب شد تا هندوانه‌کاران زودتر از موعد محصول خود را روانه بازار کنند. وی می‌گوید: از این رو وضعیت بازار را بسیار موثر می‌دانم. ضمن اینکه در همان روزهای ابتدایی برداشت ۳۰۰ تا ۴۰۰ کامیون برای حمل هندوانه مشارکت داشته‌اند.

کشاورزان درمانده‌اند

برهم ریختن وضعیت بازار یا کمبود کامیون برای حمل بار هرچه باشد کشاورزان دلگانی حالا به شدت درمانده هستند. نوعی وضعیت مبهم که منشا آن بی‌تدبیری است. کشاورزانی که بیمه ندارند و از بازنشستگی و مستمری از کارافتادگی محروم هستند، به لبه پرتگاه رسیده‌‌اند، چراکه امید این روزها بذر هویت آنها نیست!

کشاورزان دلگانی باید به برداشت‌های سال دیگر دل ببندند و اینکه سهمیه‌بندی سوخت آنها را برای پیدا کردن یک کامیون با کرایه بار سرسام‌آور عاطل و باطل نکند. فعلا کار زیاد و روزها سرپا ایستاندن در مزرعه برابر سر آسوده گذاشتن بر بالین نیست.