تغییرات اقلیمی به زبان ساده
اگر پیمان پاریس را با پیش سیاستمدارهای احاطه شده لابی‌گرهای صنایع بزرگ تنها بگذارید، دنیا به‌سمت برنامه‌ریزی‌های صنعت سوخت فسیلی می‌رود: تا ۲۱۰۰ میلادی در حدود ۴ درجه سانتی‌گراد گرم‌تر شده و البته، بخش عمده‌ای از جهان آشنای ملت‌های ساکن بر زمین از کف رفته است، ولی سودش برای این صنعت باقی مانده است.
هرچند هنوز هم کسی درست نمی‌داند چطور می‌شود پول را به جای غذا، آب و هوای سالم مصرف کرد. ولی دنیای امروز از واقعیت دور شده است و به حساب و کتاب‌های مانیتورهایی تبدیل شده که همه‌چیز را در اعداد صفر و یک تحلیل می‌کنند. حالا یک کتاب می‌خواهد با ساده‌ترین زبان ممکن جلوی رسیدن به آینده‌ای ترسناک را بگیرد، آینده‌ای که در آن اگر انسان منقرض نشده باشد، در گذر فقط چند دهه، زندگی به فیلم‌های سیاه علمی‌تخیلی تبدیل شده و بازماندگان انسان برای ادامه بقاء باید سر همه‌چیز با همدیگر بجنگند.
البته در واقعیت، یا تمدن بشر کاری در مقابل تغییرات درازمدت اقلیمی می‌کند – و درازمدت در اینجا چند دهه تا چند هزار سال بسته به نوع تغییر و شرایط حاکم بر آن است – و بنا به پیمان پاریس گرمایش فزاینده دمای میانگین زمین را به آستانه ۲ درجه سانتی‌گراد محدود می‌کند، یا فعالیت‌های اقتصادی به روال مرسوم خودشان دنبال می‌شوند و زمین در ۲۱۰۰ میلادی، مابین ۳ تا ۷ درجه سانتی‌گراد گرم‌تر از میانگین دمای قرن بیستم میلادی خواهد بود.
هدف کتاب «فقط سردش بکن» هم همین است: اینکه یادآور بشود پیمان پاریس فقط وظیفه دولت‌ها و سیاست‌ها نیست، بلکه هر انسانی بر روی زمین مسوولیت‌های شخصی خودش را نسبت به حفظ شرایط موجود زندگی و ادامه بقاء دارد.
دیوید سوزوکی عکس از فیس‌بوک بنیاد دیوید سوزوکی گرفته شده توسط متیو چِن
یا اینکه جنبش مردمی مبارزه با تغییرات اقلیمی فقط محدود به بومیان کانادا و فعال‌های محیط‌زیستی نمی‌شود. نماد این جنبش در شهر ونکوور، دیوید سوزوکی یکی از نویسندگان این کتاب است که از دهه ۱۹۹۰ میلادی در بنیادی به نام خودش، در تلاش است تا جامعه را مقدم بر همه، به مباحث محیط‌زیستی حساس نگه بدارد – بنیاد سوزوکی مثال می‌زند، ما داریم زنبورها را از دست می‌دهیم و بعد از انقراض آنها، کشاورزی نابود می‌شود.
در کنار آن، از یک سو، راه‌حل ارایه می‌دهد – بنیاد سوزوکی مثال می‌زند، ما داریم پروانه‌ها را از دست می‌دهیم و اینکه خیلی راحت می‌شود حیاط پشتی خانه را مکانی امن برای پرورش گونه‌های در خطر انقراض قرار داد و از آن سو، این بنیاد می‌خواهد دنیا را تغییر بدهد.
تغییری که همه جنبه‌های زندگی ما را در بر می‌گیرد، چون تمام زندگی انسان در اقلیم اطراف او خلاصه می‌شود و این اقلیم دارد تغییر می‌کند، پس همه‌چیز زندگی ما هم متفاوت از گذشته می‌شود، خواه بخواهیم و یا نخواهیم، خواه تلاشی بکنیم یا نکنیم. فقط اگر تلاش بکنیم و همه‌چیز را متفاوت کنیم، زندگی را برای خودمان و نسل‌های بعد، حفظ می‌کنیم. تلاش نکنیم، همه‌چیز از دست می‌رود.
«فقط سردش کن! بحران اقلیمی و ما چه می‌توانیم بکنیم،» با عنوان سوم «نقشه بازی بعد از پیمان پاریس،» عامه جامعه را مخاطب خودش قرار داده است و به ساده‌ترین زبان ممکن، تجربه‌های محقق‌های ورای کتاب را در کنار واقعیت‌های موجود می‌گذارد و جواب بسیاری سوال‌های موجود در زمینه تغییرات اقلیمی و مهار آن را می‌دهد.
عکس از فیس‌بوک ایان هانینگتون که توسط جیمی دولینکو گرفته شده است
این تازه‌ترین تلاش بنیاد دیوید سوزکی است: کتاب مشترک سوزوکی و ایان هانینگتون که در ۲۹۸ صفحه توسط انتشارات گری‌استون در شهر ونکوور منتشر شده است.
ایان هانینگتون، ویراستار ارشد در بنیاد سوزوکی است و پیش‌تر با دیوید سوزوکی کتاب «همه‌چیز زیر نور خورشید» را نوشته بودند. او یک محقق، روزنامه‌نگار و منتقد است و پیش‌تر سردبیر هفته‌نامه «جورجیا استریت» در شهر ونکوور بود.
کتاب با مقدمه‌ای از سوزوکی شروع می‌شود و سپس به دو بخش کلی تقسیم می‌گردد: بخش نخست، «بحران» است که در سه فصل «علم»، «عواقب و تاثیرها»، «موانع و مشکلات،» واقعیت‌های موجود را مقابل چشم خواننده‌اش می‌گذارد.
سپس در بخش دوم، «راه‌حل‌ها»، نویسندگان کتاب در چهار فصل «راه‌حل‌های فردی»، «راه‌حل‌های کشاورزی»، «راه‌حل‌های فن‌آوری» و «راه‌حل‌های موسسه‌ای»، آنچه می‌دانیم که باید انجام بشود، همه را دوباره به خواننده‌اش بازگو می‌کند و از او می‌خواهد چهره‌ای فعال در حفظ بقای بشر باشد.
کتاب به «موخره از اینجا به کجا می‌رویم؟» ختم می‌شود و سپس «تشکرها» و «نمایه» می‌آیند.
سوزوکی کتاب را با تاریخچه‌ای از آنچه گذشت، شروع می‌کند. هرچند صفحه به صفحه این کتاب، به مباحثی اشاره دارد که هر کدام‌شان لبریز جزییات و نیازمند بازگویی مباحث گوناگونی هستند، ولی نویسندگان مقدم بر همه‌چیز، اصل را بر بازگویی همه‌چیز به ساده‌ترین شکل ممکن گذاشته‌اند ولی در کنار آن، تجربه‌های شخصی خودشان را هم فراموش نکرده‌اند.
همان‌طور که سوزوکی در مقدمه کتاب می‌نویسد: «در سرتاسر کاناد، پای صحبت سیاستمدارهای محلی و مردمانی نشسته‌ام که هنوز بیرون هم وقت صرف می‌کنند – کشاورزها، شکارچی‌ها، ماهیگیرها، چوب‌برها، متخصص‌های آب، اسکی‌بازها – همه آنها این واقعیت را تایید می‌کنند که اقلیم در حال تغییر است.»
در حقیقت، آنکه می‌گوید تغییر اقلیم واقعی نیست، یا پول از صنایع بزرگ می‌گیرد یا اینکه علاقه‌ای ندارد در واقعیت زندگی بکند. ولی سوزوکی علاقه‌مند این است که یک عمر زندگی‌اش در همراهی طبیعیت، فقط محدود به چهار دهه تدریس در دانشگاه بریتیش کلمبیا و سال‌ها برنامه‌های رادیویی، تلویزیونی، کتاب‌ها و همچنین مقالات مختلف در ژورنال‌های علمی یا رسانه‌های عمومی نباشد و تمامی این‌ها را بتوان به نسل بعدی و به نسل‌های بعد آن هم منتقل کرد.
آدم‌های معمولی جامعه شاید نتوانند مانع پروژه‌های بزرگ صنعت سوخت‌های فسیلی به تنهایی بشوند، ولی شخصا می‌توانند برای نجات گونه‌های در حال انقراض همانند پروانه‌ها و زنبورها فعال باشند. عکس از بنیاد دیوید سوزوکی
ولی متاسفانه، طبیعت بر پایه قوانین فیزیک و شیمی عمل می‌کند و علاقه‌ای به وجود انسان نشان نمی‌دهد. یخ در محیطی گرم‌تر، ذوب می‌شود و برایش چه اهمیتی دارد که آب ناشی از ذوب یخ‌های گرینلند و قطب جنوب بتدریج دلتا و ریچمند را زیر آب می‌برد؟
یا آن‌طور که سوزوکی در پاراگراف‌های پایانی مقدمه کتاب می‌نویسد: «مباحثه واقعیت یا نحوه تغییرات اقلیمی تمام شده است. این یک واقعیت است، خیلی سریع‌تر از آنچه انتظارش را داشتیم هم اتفاق می‌افتد و همین‌الان وقت عمل ما است.»
او سپس مثال از مرگ جنگل‌های بریتیش کلمبیا می‌زند. حشره‌های بومی دیگر در زمستان‌ها به اندازه کافی نمی‌میرند، چون هوا فراتر پنج دهه است که هر ماه، ذره‌ای گرم‌تر از ماه قبلی خودش شده است و حالا این حشره‌ها با خیالی آسوده پخش می‌شوند، درخت‌ها را می‌کشند و سپس سراغ درخت بعدی و جنگل بعدی می‌روند.
هرچند این فقط یک مثال از واقعیت‌های امروز تغییر اقلیم است: اینکه منظره جنگل‌های استان بتدریج کم‌پشت‌تر می‌شود و چوب باقیمانده مستعد آتش‌سوزی‌هایی است که آتش‌سوزی سال گذشته آلبرتا را می‌تواند کوچک جلوه بدهد.
کتاب ساده نوشته شده و لبریز از تاریخ‌ها، پیشنهادها و راه‌حل‌هاست. ولی بی‌اندازه هم جدی است و امیدوار است مخاطب را از دل روزمرگی‌های زندگی امروزی بیرون بکشد و به او یادآور بشود که به جز حساب و کتاب‌های ماهیانه و کوتاه‌مدت، باید نگاهی بلندمدت به زندگی داشت: نگاهی که در آن فقط سودها تنها نمانده باشند و زندگی برای همه ممکن باقی مانده باشد.
کتاب «فقط سردش کن!» را می‌توان در کانادا به بهای ۲۴.۹۵ سنت خریداری کرد یا آن را از کتابخانه‌ها به امانت گرفت. این کتاب هم‌زمان بریتیش کلمبیا، در امریکا و بریتانیا هم پخش شده است. عنوان انگلیسی کتاب چنین است:
Just Cool It! The Climate Crisis and What We Can Do, A Post-Paris Agreement Game Plan, by David Suzuki and Ian Hanington
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
سیدمصطفی رضیئی، مترجم و روزنامه‌نگار مقیم شهر برنابی است. او نزدیک به سه سال است در کانادا زندگی می‌کند و تاکنون ۱۴ کتاب به ترجمه او در ایران و انگلستان منتشر شده‌اند، همچنین چندین کتاب الکترونیکی به قلم او و یا ترجمه‌اش در سایت‌های مختلف عرضه شده‌اند، از جمله چهار دفتر شعر از چارلز بوکاووسکی که در وب‌سایت شهرگان منتشر شده‌اند. او فارغ‌التحصیل روزنامه‌نگاری از کالج لنگرا در شهر ونکوور است، رضیئی عاشق نوشتن، عکاسی و ساخت ویدئو است، برای آشنایی بیشتر با او به صفحه فیس‌بوک‌اش مراجعه کنید.
