بمب‌های هسته‌یی کوچک آمریکا؛ تهدید جهانی
از روز جمعه جمعه دوم فوریه که سند موسوم به دکترین “برررسی وضعیت هسته یی آمریکا” توسط وزارت دفاع این کشور (پنتاگون) در هفتاد صفحه انتشار یافت، انتقادهای زیادی را در جهان و به خصوص کشورهایی که به عنوان تهدید از آنان نام برده شده بود، برانگیخت. با توجه به اینکه نوک حمله و تمرکز این گزارش بر تهدید عینی روسیه قرار داشت بلافاصله مقامات ارشد در مسکو نسبت به آن واکنش نشان داده و پس از آن نیز مقامات چین، ایران و کره شمالی که در گزارش از آنان به صراحت نام برده شده است، نارضایتی و خشم خود را ابراز کردند. اما “دونالد ترامپ” رئیس جمهوری آمریکا نیز هم زمان با انتشار این سند در همان روز جمعه با تشریح استرتژی دولت خود در این خصوص اظهار داشت “این استراتژی امکان استفاده از سلاح‌های هسته یی را کاهش می دهد و در عین حال، بازدارندگی در برابر حملات علیه آمریکا و متحدان و شرکای آن را افزایش خواهد داد” که این کاملا خلاف ذات سند پنتاگون بود. بعد از اینکه “سرگی لاوروف” وزیر امور خارجه روسیه انتشار این سند را نشانه مواضع تقابل آمیز واشینگتن در رابطه با مسکو قلمداد کرد در روز شنبه ۳ فوریه نیز وزارت امور خارجه روسیه با انتشار یک بیانیه رسمی نسبت به آن عکس العمل نشان داد. در بیانیه روسیه آمده است “راهبرد اعلام‌شده از سوی واشینگتن ناامید کننده است و در همان نگاه اول در آن پیشبرد سیاست‌های تقابل‌جویانه و ضد روسی دیده می‌شود”. هم چنین “لونید اسلوتسکی” رئیس کمیته بین الملل دومای روسیه می گوید “توسعه تسلیحات هسته یی آمریکا، تهدیدات جنگ هسته یی را افزایش می دهد”. اینکه چرا با انتشار این سند از سوی پنتاگون نه تنها این چهار کشوری که در متن گزارش از آنان به عنوان تهدید اصلی (روسیه) و فرعی (چین، کره شمالی و ایران) یاد شده است که حتی متحدین اروپایی و افکار عمومی جهانی هم موضع انتقادی گرفته و حتی به صراحت از آغاز دوران جدیدی از “جنگ سرد” نام می برند، برمی گردد به ذات سند که در آن بر منسوخ و ناکارآمد بودن تسلیحات هسته یی بزرگ مقیاس به دلیل عدم امکان استفاده به لحاظ حجم بزرگ کشتار و ویرانی تاکید شده است.
نکته مهمی که سند پنتاگون به صراحت حول آن تعیین شده است و دقیقا خلاف اظهارات ترامپ بود، اینکه تغییر دکترین هسته یی از وضعیت “بازدارندگی” یا به اصطلاح “صلح سرد” به یک شرایط جدید که دکترین هسته یی جدید را در وضعیت “تهاجمی” و گرایش به سمت استفاده عملیاتی از تسلیحات هسته یی کوچک در جنگ های آتی سوق می دهد. چنانچه در گزارش جدید پنتاگون از “وضعیت هسته یی” ارتش آمریکا ابراز نگرانی شده و آمده است قدیمی و عظیم بودن کلاهک‌های هسته‌ای آمریکا که به علت تخریب وسیع‌تر احتمال استفاده از آنها کمتر شده است، توان اتمی این کشور را در برابر روسیه را ممکن است تضعیف کند”. به همین دلیل خطر اصلی با انتشار سند جدید پنتاگون در این موضوع نهفته است که سیاست قدیمی در خصوص زرادخانه های هسته یی که در آمریکا (۶۸۰۰) کلاهک، در روسیه (۷۰۰۰) کلاهک، در چین (۲۸۰) کلاهک و در کره شمالی در تخمین احتمالی (۲۰) کلاهک می باشد، از وضعیت “بازدارندگی” از این پس به سمت گرایش به کلاهک های کوچک تاکتیکی با ظرفیت تخریبی (۲۰ هزار تن) جهت استفاده واقعی در عرصه عملیاتی می باشد. پنتاگون با سیاست جدید خود در خصوص تسلیحات هسته یی هم اینکه به مسابقه تسلیحاتی مخرب جدید دامن می زند و هم اینکه فاجعه ورود جنگ افزار هسته یی به مناقشات رو به افزایش جهانی را عینیت می بخشد. به تبع از ضرب المثل قدیمی که “سنگ بزرگ نشانه نزدن است” و ظاهرا تا به امروز در مورد تسلیحات قدرتمند هسته یی مصداقیت داشته است امروز پنتاگون به سمت معکوس کردن این موضوع می رود و سعی می کند با برداشتن “سنگ کوچک برای زدن” دشمنان خود را مرعوب کند.
سند پنتاگون در شرایطی تنظیم و انتشار می یابد که وضعیت در جهان کنونی به دلیل “انارشی” کنونی به شدت در حال تشدید بحران های ملی، منطقه یی و بین المللی است و همین موضوع ابعاد سیاست جدید را در بستر عینی تر تهدید استفاده از جنگ افزار هسته یی، در مناقشات آینده نشان می دهد. از طرف دیگر با شکست استراتژی های منطقه یی و جهانی واشینگتن در یک دهه اخیر و افول هژمونی آمریکا در عرصه بین المللی با توجه به ذات امپریالیسم و سابقه جنایات بی شمار جنگی آمریکا در نقاط مختلف جهان این موضوع بیش از همیشه زنگ خطر جنگ های هسته یی محدود را به صدا در آورده است. از آنجا که پنتاگون قبلا و مشخصا در سال گذشته با استفاده از بزرگترین بمب غیرهسته یی خود معروف به “مادر بمب ها” در افغانستان استفاده کرده است چندان دور از انتظار نیست که از تسلیحات هسته یی کوچک که طبق این سند در کانون توجه قرار گرفته است در صورت لزوم استفاده کند. از طرف دیگر نتیجه جنگ افغانستان و عراق به استراتژیست های نظامی آمریکایی نشان داد که دوران لشکرکشی و اعزام گسترده سربازان آمریکایی برای تصرف سرزمینی مناطق دشمن سپری شده است و استفاده از موشک های کروز در طبقه بندی تسلیحات متعارف هم نتیجه تعیین کننده یی در منازعات اخیر به دنبال نداشته است. بدون تردید هر چند که لبه حمله پنتاگون در این گزارش بر روی روسیه متمرکز بوده است اما با توجه به توان تسلیحاتی و هسته یی روسیه، این کشور نیز به راحتی در همین راستا می تواند توازن قدرت با رقیب سنتی خود را برقرار کند. به همین دلیل تمرکز بر روسیه بیشتر برای کشاندن پای این کشور و حتی چین به یک مسابقه تسلیحاتی پر هزینه می باشد که حداقل در مورد روسیه می تواند این کشور را به لحاظ اقتصادی هم چون مسابقه تسلیحاتی دوران “رونالد ریگان” دچار مشکلات بزرگ کند. اما خطر بالقوه و بالفعل نظامی این دکترین جدید پنتاگون متوجه کشورهای در حال توسعه و ناهمسو با واشینگتن است که در راس آن ایران و کره شمالی قرار دارند. آنان با این رویکرد قصد دارند در صورت تشدید تنش با این دو کشور و یا احتمالا سوریه برای از بین بردن زیرساخت ها و مراکز تجمع نظامی آنان از تسلیحات هسته یی کوچک استفاده کنند. از آنجا که در ساختار سیاسی آمریکا نیز امروز یک در هم گسیختگی و رقابت های بسیار حاد حول دوقطبی های ناسازگار وجود دارد، در واشینگتن بسیاری چندان بی میل نیستند تا با ایجاد و یا ورود مستقیم به یک جنگ خارجی بسیاری از مشکلات داخلی خود را حل کنند. به همین دلیل وقتی تمام این قطعات پازل در کنار هم چیده و یا تحلیل می شود در آن صورت تغییر استراتژی هسته یی واشینگتن که در سند پنتاگون هم به صراحت بر آن قید می شود، بیش از همیشه هیولای یک نکبت جنگ هسته یی مدیریت شده را به تصویر می کشد. سند پنتاگون یک اعلان جنگ و دهشت استفاده از تسلیحات هسته یی در جنگ های آینده و تهدید کننده صلح جهانی است که اگر امروز کشورهای جهان و افکارعمومی بین المللی عکس العمل لازم علیه آن انجام ندهد فردا بسیار دیر خواهد بود.
۱۶/۱۱/۹۶
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
اردشیر زارعی قنواتی نویسنده و روزنامه‌نگار؛ روشنفکر و فعال سیاسی، تحلیل‌گر سرشناس ایرانی در حوزه‌ی مسایل سیاسی و بین‌الملل است. از او مقالات فراوانی در نشریات ایران از جمله شرق و اعتماد و سایتهای معتبر خارج از کشور منتشر شده‌است.
