همدستی آشکار اردوغان و داعش در حمله به کوبانی
مطلب حاضر در خصوص تحولات منطقه کردی در خاک سوریه است و نقش مشترک ترکیه و داعش برای تهدید امنیتی علیه رزمندگان کرد که اتفاق نامیمون و بسیار هشدارآمیز است. این مطلب می‌تواند دنباله مقاله «تصرف تل ابیض و تاثیر آن بر معادلات منطقه» تلقی شود که در هفته گذشته از همین نویسنده منتشر شده‌است. در آن مقاله به ضدحمله نیروهای شکست خورده داعش با همکاری دولت اردوغان در روزهای آتی هشدار داده شده بود.
اردشیر زارعی قنواتی
حمله تروریستی و بسیار پر تلفات گروه دولت اسلامی (داعش) در روز پنجشنبه ۲۵ ژوئن به شهر کردی “کوبانی” در منطقه مرزی سوریه – ترکیه جدا از بار نظامی و امنیتی آن حامل یک واقعیت ژئوپلتیک در مناسبات منطقه یی نیز است. در این حمله که از طریق خاک ترکیه انجام شد بنا بر آخرین گزارشات حدود ۱۴۵ تن کشته و غیرنظامیان زیادی هم مجروح شده اند. حمله تازه داعش به کوبانی را باید در دو سطح میدانی و سیاسی مورد ارزیابی قرار داد که اثبات کننده پیچیدگی و ائتلاف آشکار دولت آنکارا به عنوان یک بازیگر منطقه یی و داعش به لحاظ یک نیروی تروریست آلترناتیوی برای رسیدن به اهداف مشترک می باشد. این حمله در شرایطی انجام گرفته است که در طی هفته های اخیر نیروهای کرد در قالب “یگان های مدافع خلق” با حمایت هوایی آمریکا شتابان به سوی مواضع داعش در خطوط مرزی دو کشور از جمله تسخیر شهرهای استراتژیک “تل ابیض” و “عین عیسی” در ۵۰ کیلومتری شهر “رقه” به عنوان پایتخت گروه دولت اسلامی در سوریه در حال پیشروی بوده اند. از طرف دیگر با توجه به نتایج انتخابات پارلمانی جدید ترکیه که حزب کردی – چپ “دمکراتیک خلق ها” با عبور از حدنصاب ده درصدی توانست بیش از ۱۳ درصد از آرای انتخاباتی این کشور را کسب کرده و حزب حاکم “عدالت و توسعه” را از کسب اکثریت پارلمانی جهت تشکیل دولت حزبی محروم کند، معادلات جدیدی را در عرصه داخلی ترکیه و منطقه رقم زده است. در کنار این تحولات اساسی با کنترل بیش از ۸۸ درصد خط مرزی ۹۰۰ کیلومتری سوریه – ترکیه توسط مبارزان کرد که شامل نقاط استراتژیک و مواصلاتی بین دو کشور می شود، موجب شکست استراتژی سیاست خارجی آنکارا برای ایجاد خط حائل و منطقه پرواز ممنوع در منطقه مرزی همجوار در سوریه گردید. گستره دامنه این شکست به همین نیز محدود نمی شود چرا که با تثبیت قدرت نیروهای کردی در مناطق مرزی با ترکیه با توجه به همجواری این منطقه با مناطق کردنشین آن سوی مرز خطر سرریز شدن مطالبات خودگرانی یا خودمختاری مناطق کردنشین یک تهدید امنیتی – سیاسی برای آنکارا را نیز شکل داده است.
حمله به کوبانی در چنین وضعیتی انجام شده است و بدون کوچکترین شک و تردیدی یک هماهنگی مستقیم بین دولت “رجب طیب اردوغان” و دولت اسلامی در این خصوص شکل گرفته است. پیروزی کردهای سوریه بر داعش و همکاری واشینگتن با یگان های مدافع خلق یک پیام آشکار برای آنکارا داشته است و آن اینکه رهبران کاخ سفید این بار به طور شفاف تر با عبور از زیگزاک های سیاسی در مبارزه با داعش با سرمایه گذاری بر نیروهای با انگیزه “کرد” یک همپیمان جدید را انتخاب کرده اند که تا حدود زیادی آنان را از ناز و کرشمه ترکیه بی نیاز می کند. بدون تردید این انتخاب و تغییر در مناسبات جاری قدرت در منطقه برای دولت آنکارا و شخص اردوغان حامل پرداخت هزینه های سنگینی خواهد بود. دور زدون ترکیه از سوی آمریکا در کنار شرایط داخلی این کشور که بقای دولت اسلامگرای اردوغان را با اما و اگرهای زیادی مواجهه کرده است، از این پس نقش بازیگران داخلی و خارجی را با گذشته بسیار متفاوت خواهد کرد. در این وضعیت جدید نیاز اردوغان به کارت داعش به همان اندازه با اهمیت است که در شرایط زیر فشار قرار گرفتن تروریست های دولت اسلامی در سوریه و عراق برای این گروه نیز مشارکت و نزدیکی استراتژیک با یک قدرت منطقه یی همچون ترکیه اجتناب ناپذیر بوده است. به همین دلیل گمانه زنی خبرگزاری های بین المللی و تحلیلگران مستقل مبنی بر مشارکت و همدستی دولت ترکیه در حملات تروریستی داعش به کوبانی در ۲۵ ژوئن رنگ واقعیت غیرقابل انکاری به خود می گیرد. واکنش “فیگن یوکسه‌کداغ” یکی از رهبران اصلی کردهای ترکیه که به صراحت دولت اردوغان را به شراکت در این جنایت متهم کرده و می گوید “اعضای دولت اسلامی، مدتها است که از مرزهای ترکیه برای ورود و خروج به سوریه بهره می برند و این موضوع نتیجه حمایت های مستقیم دولت ترکیه است” به خوبی بر نقش آنکارا در جنایات داعش صحه می گذارد.
در چنین شرایطی که دولت اردوغان و داعش به یک شراکت استراتژیک جهت بر هم زدن معادلات جدیدی که در مناطق جنگی شمال سوریه رخ می دهد، روی آورده اند، وضعیت تازه زنگ خطری جدی برای مبارزان کرد در منطقه ی هم اکنون به هم پیوسته سه کانتون “جزیره، کوبانی و عفرین” را به صدا در آورده است. پیشروی شتابنده یگان های مدافع خلق با حمایت هوایی جنگنده های آمریکا هر چند که در کوتاه مدت این امکان را برای پیروزی های تحسین برانگیز آنان به وجود آورده است اما در بطن خود حامل خطراتی است که اگر کم بها داده شود می تواند موقعیت نیروهای کردی را به شدت تهدید کند. با توجه به وسعت مناطق عملیاتی و وجود حفره هایی که بین سه کانتون کردی به دلیل سکونت اقلیت های عربی و ترکمن وجود دارد و همچنین عزم جزم اردوغان و “ابوبکر بغدادی” برای جبران شکست های اخیر، چنانچه کردها هوشیاری سیاسی و نظامی خود را حفظ نکنند در آینده احتمال رقم خوردن سیکل معکوس و گرفتار شدن در تله های امنیتی برای آنان زیاد خواهد بود. در هفته گذشته زمانی که کردها شهر استراتژیک تل ابیض را تصرف کرده و به سوی رقه در حال پیشروی بودند من در مقاله “تاثیر تصرف تل ابیض بر موقعیت ترکیه و داعش” بعد از تشریح موقعیت جنگی دو طرف نسبت به ضدحمله داعش به مناطق کردی در روزهای آینده، هشدار داده بودم که متاسفانه خیلی زود این وضعیت ناخوشایند به وقوع پیوست. از آنجا که گزارشات حاکی از آن است که کوبانی تقریبا خالی از نیروهای رزمنده کرد شده و بیشتر مدافعان شهر به سمت خطوط عملیاتی و عمق منطقه جنگی در حال جابجایی می باشند، این بار خطر از هر زمان دیگری بیشتر می باشد. نیروهای کرد بیش از آنچه در یک محاسبه اشتباه و احساساتی در رویای تصرف شهر استراتژیک رقه که برای داعش حکم مرگ و زندگی را دارد، باشند، می بایست تمرکز ذهنی و عینی خود را بر مناطق استراتژیک کردی همچون کوبانی و “حسکه” معطوف کرده و در جغرافیای پهناوری که بسیار بالاتر از توان عملیاتی آنان است خود را به ورطه یک مهلکه بزرگ نیاندازند. کردها باید این واقعیت و تجربه تاریخی معاصر را به خوبی درک کنند که انطباق منافع آنان با واشینگتن در مبارزه با داعش حتما به این مفهوم نخواهد بود که هرگونه استراتژی جنگی مورد نظر متحدشان اصولا تامین کننده منافع نهایی آنان نیز خواهد بود. منافع کردهای سوریه امروز بیش از هر چیز بستگی به حفظ مناطق به هم پیوسته سه کانتون و تامین ثبات آن دارد در حالی که برای واشینگتن رویای تسخیر شهر رقه به هر بهایی در اولویت است. یگان های مدافع خلق با تمام انگیزه و مقاومت حماسی خود چنانچه دچار اشتباه محاسباتی و خودبزرگ بینی در برآورد نیروهای خویش شوند احتمال معکوس شدن شرایط و به خطر افتادن دستاورهای کنونی آنان وجود دارد.
۶/۴/۹۴
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
اردشیر زارعی قنواتی نویسنده و روزنامه‌نگار؛ روشنفکر و فعال سیاسی، تحلیل‌گر سرشناس ایرانی در حوزه‌ی مسایل سیاسی و بین‌الملل است. از او مقالات فراوانی در نشریات ایران از جمله شرق و اعتماد و سایتهای معتبر خارج از کشور منتشر شده‌است.
