آیا این تصاویر واقعی است؟
“یک رشته تفاوت های مهم در جریان شدید مطلق تصاویری که هیچ آزمایش نشد ه اند و در شبکه ی نت جاری اند وجود دارد. این تصاویر را نه مولفین انتخاب کرده اند و نه صاحبان سایت توضیح داده اند و نه در هیچ گالری یا نمایشگاهی نمایش داده شده اند. رسانه ی ارتباط جمعی تا حال با گشاده دستی الکترونیکی زندگی ما را پر از معانی و سبک های مختلف کرده است و حتی در حال حاضر آماتور ها نیز می توانند تصاویر خود را به همه ی دنیا نشان دهند. خطر اغتشاش و هرج و مرج در هنر نشانه معنا شناسی وجود ندارد ولی این خطر وجود دارد که انتظارات ما از گرافیک و وب به اندازه زیادی کاهش داده شده است. اگر ما متوقف نشویم و نگاه بازتابانه ای به خطوطی که در اینجا رهگیری شده اند نکنیم، کلیه ی کوشش های عظیمی که برای ایجاد پهنای باند و پخش و انتشار گرافیک می شود و زحماتی که برای پیشرفت سخت افزار ها به منظور نمایش آنها کشیده می شود بی حاصل خواهد بود”
جرج دیلون
آنچه مسلم است در ابتدای ورود دوربین عکاسی به ایران، عکاسی امری غیرقابل دسترس برای همگان و مصروف دربار بوده و سپس به ثبت تصاویر از زندگی مردم عامه رسید. عکس هایی که اکنون از ایران قدیم در دسترس ما قرار دارد، حاکی از عکس هایی رئال و خیابانی است که عکاس بر مبناهایی که گمان می بریم به ثبت آن پرداخته است. از سوی دیگر اینترنت در سال های گذشته به نحو قابل ملاحظه ای توانایی های ما را در اشتراک و انتشار تصاویر افزایش داده است. به طوری که براحتی می توانیم بیننده تصاویری باشیم که تا قبل از این، یا بصورت مکتوب یا مراجعه به محل های نگهداری مانند موزه ها قابلیت تماشا داشتند. عکس هایی که با ورود شبکه های اجتماعی چندین برابر قابلیت انتشار یافته اند و معمولا با توضیحات مختصر یا تفصیل از نقل قول هایی منتشر می شوند و ذهنیتی چندباره از آنچه نمی دانیم به ما می دهند. این تصاویر که عمدتا در عکس های تاریخی دسته بندی می شوند، مخاطبان زیادی را هم با خود همراه کرده اند و دامنه انتشار آنها به حدی شده که گاه تردیدآمیز به آنها نگاه می کنیم. این بسط و گسترش و این دسترسی شاید از نگاه اول بسیار عکس شاهزاده قاجار، منسوب به آنتوان سوروگین درخور و قابل اعتنا باشد اما با وجود ابزار گرافیک های پیشرفته که می توانند براحتی بر عکس افزوده یا کم کنند و در مخدوش یا دگرگون کردن انتقال معانی موثر باشند، موجب می شود که این تردید ایجاد شود که آیا این عکس ها قابل اعتماد است و یا این شرح ها واقعی است؟
تصویر زیر از مجموعه عکس های منسوب به آنتوان سوروگین؛ عکاس ارمنی – گرجی، عکاس دوره قاجاراست که بیشتر عکس‌های گرفته‌شده توسط وی متعلق به سال‌های ۱۲۴۹ تا ۱۳۰۹ خورشیدی است.
گفته شده این تصویر برای نشان دادن پوشش زنان دوره ی قاجار ثبت شده ولی ابزارهای پیشرفته ی عکس و عکاسی فعلی، و هم چنین نمونه و مشابه سازی بافت های قدیم در حال حاضر و عکاسی آنها، دائما در برخورد با هر اثر مخاطب کنجکاو را مردد می کند که آیا این عکس واقعا مربوط به حدود ۱۴۰ سال پیش است؟ بجز پوشش، آنچه از چهره ی زنان مشخص است تشابه بسیار به چهره ی زنان امروزی و تفاوت بسیار با عکس های شمایل زنان منسوب به دربار ناصرالدین شاه است. این تفاوت این تردید را به بار می آورد که نکند آنچه به عنوان عکس های ایران قدیم به وفور در فضاهای مجازی در دسترس قرار دارد، نه به ۱۵۰ سال قبل که مربوط به همین یکی دو دهه قبل باشد؟ نکند مربوط به یکی از آتلیه های هنری عکاسی باشد؟ و نکند آنچه می بینیم همین امروزمان باشد؟
عکس بالا به عنوان عکسی از دهه ۴۰ که در بابل گرفته شده معرفی شده است. اگر از عناصر طبیعی عکس بگذریم، آدم های نشسته در این عکس از لحاظ پوشش و شمایل ظاهری بسیار به آدم های امروزمان شبیه اند. این تصویرِ منسوب به ۵۰ سال پیش، لااقل با عکس های دهه هفتاد بسیاری از آلبوم های خانگی می تواند مطابقت کند. گذشته از تردید قبلی، به راستی آیا حدود نیم قرن، همان بوده ایم که مانده ایم؟
کسی چه می داند شاید پنجاه سال دیگر، عکس های امروزمان برابر با واقعیت روزهایشان باشد و شاید عکس های امروزمان را به تصورِ تصاویر ۲۰۰ سال قبل ببینند!
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
In touch with the Iranian cultural diaspora.
Shahrgon is an online magazine for Canada’s Iranian cultural diaspora and Persian-speaking languages.
Shahrgon started working in Vancouver, Canada, in 1992 with the publication “Namai Iran” and then in the evolution of “Ayandeh” and “Shahrvand-E Vancouver,” it transformed into Shahrgon.
Shahrgon; The magazine of the Iranian cultural diaspora;
شهرگان مجله‌ی دیاسپورای ایران فرهنگی در ونکوور کانادا از سال ۱۹۹۲ با نشریه‌‌ی «نمای ایران» آغاز به‌کار کرده و سپس در فرگشتی از «آینده» و «شهروند ونکوور» به شهرگان فراروئید
