ایران: پیروزی ما در اسکار، پیروزی بر اسرائیل بود
گزارش تحلیلی آسوشیتدپرس از واکنش رسانه‌های حکومتی ایران درباره‌ی اهدای اسکار به "جدایی"
تلویزیون حکومتی ایران روز دوشنبه، اهدای نخستین اسکار به فیلمی از این سرزمین را به منزله‌ی پیروزی بر دشمن بزرگ خود، اسرائیل قلمداد کرد. چنین رویکرد مثبتی نسبت به اسکار و صنعت سینمایی که تقریبا همیشه از سوی گروه‌های افراطی در ایران مورد انتقاد قرار می‌گرفت، واکنشی کاملا نادر به شمار می‌آید.
اغلب رسانه‌های حکومتی ایران درباره‌ی پیروزی فیلم "جدایی نادر از سیمین" در مراسم اسکار امسال، واکنشی کاملا ناسیونالیستی نشان دادند که بیشتر به نظر می‌آمد مواضع امروز اسرائیل و متحدان غربی‌اش علیه برنامه‌ی هسته‌ای ایران را هدف قرار داده باشد.
فیلم اصغر فرهادی که روز یکشنبه اسکار بهترین فیلم خارجی را از آن خود کرد، مشکلات جامعه‌ی امروز ایران را با پرداختن به قصهی از هم پاشیدن زندگی مشترک یک زوج ایرانی نشان می‌دهد. یکی از رقبای این فیلم در اسکار امسال، فیلم اسرائیلی "پاورقی" بود.
فرهادی خود به هنگام دریافت جایزه‌اش در لس‌آنجلس، ابراز امیدواری کرد که اهدای اسکار به فیلمی از ایران منجر به افزایش میزان آگاهی جهانیان درباره‌ی دستاوردهای هنری و فرهنگ غنی این سرزمین شود؛ فرهنگی که «زیر غبار سنگین سیاست پنهان مانده است.»
دهه‌هاست که سینمای ایران جوایز جشنواره‌های معتبر بین‌المللی نظیر ونیز و کن را درو می‌کند. هنر نزد ایرانی‌ها یک سنت به شمار می‌آید و سینما نیز به مانند شعر، موسیقی و آثار تجسمی بخشی از این سنت است. ناگفته نماند که آثار تجسمی هنرمندان ایرانی نیز در برخی از گالری‌های دبی و دیگر نقاط جهان بالاترین قیمت‌های فروش را به خود اختصاص داده است.
حکومت ایران با وجودی که دستاوردهای حوزه‌‌های ورزش و فناوری را همیشه به عنوان افتخاری ملی مطرح می‌کند، اغلب نسبت به جوایز و موفقیت‌های بین‌المللی که نصیب هنرمندان و چهره‌های فرهنگی این سرزمین می‌شود، نگاهی تحقیرآمیز داشته است.
سرکوب‌هایی که در سال‌های اخیر توسط گروه‌های فشار بر هنرمندان و سایر مردم ایران اعمال می‌شود – به ویژه از زمان ناآرامی‌های پس از انتخابات جنجال‌برانگیز ریاست جمهوری در سال ۲۰۰۹ – برخی از هنرمندان و چهره‌های فرهنگی ایرانی را مجبور به ترک وطن یا کار زیرزمینی کرده است. در ژانویه‌ی امسال، دستور تعطیل شدن کار گروه سینمایی مشهور و مستقلی در تهران که به نام "خانه‌ی سینما" شناخته می‌شود، از سوی حکومت ایران صادر شد.
بسیاری از چهره‌های محافظه‌کار در ایران از مضمون فیلم "جدایی نادر از سیمین" برآشفته شدند چرا که به مسائلی چون آشفتگی‌های خانوادگی، نابرابری جنسیتی و تمایل بسیاری از ایرانیان به ترک وطن‌شان می‌پرداخت.
با این حال، رسانه‌های حکومتی ایران برنده شدن این فیلم را در مراسم اسکار تحت عنوان "پیروزی بر اسرائیل" در بوق و کرنا کردهاند. تلویزیون حکومتی ایران در گزارشی در این باره اعلام کرد که این فیلم ایرانی با بردن جایزه‌ی اسکار موفق شد فیلمی از رژیم صهیونیستی را پشت سر بگذارد. رژیم صهیونیستی اصطلاح غالبی در ایران است که به منظور توصیف اسرائیل به کار می‌‌رود.
اسرائیل نیز به نوبه‌ی خود، حمله‌ی نظامی به ایران به خاطر برنامه‌های هسته‌ای این کشور را غیر محتمل ندانسته است؛ چرا که غرب نگران منجر شدن این برنامه‌ها به ساخت سلاح‌های اتمی است. این در حالی است که حکومت ایران ادعا می‌کند که برنامه‌های هسته‌ای این کشور اهدافی صلح‌آمیز نظیر تولید انرژی و معالجه‌ی بیماران سرطانی را دنبال می‌کند.
جواد شمقدری، رئیس سازمان سینمایی ایران، تصمیم آکادمی اسکار را بر انتخاب فیلمی از ایران، به «سرآغازی برای اضمحلال نفوذ اسرائیل که طبل جنگ را در آمریکا به صدا درآورده است» تعبیر می‌کند.
فرهادی نیز پیش‌تر گفته بود که به گمان او، موفقیت "جدایی" برخی از مقامات را در حکومت ایران خشنود می‌کند و بقیه را نه. او در این باره اظهار داشت: «میان مقامات حکومتی ایران چندان اتفاق رأی‌ای به چشم نمی‌خورد.»
"جدایی" نخستین فیلم ایرانی‌ست که برنده‌ی اسکار شده است. تنها فیلم ایرانی دیگری که پیش از این نامزد اسکار بهترین فیلم خارجی شده بود، فیلم "بچه‌های آسمان" (1997) بود که از رقیب ایتالیایی خود یعنی فیلم "زندگی زیباست" شکست خورد.
"جدایی نادر از سیمین" قصهی زوجی را روایت می‌کند که در شُرف طلاق‌اند و در این مسیر، با مشکلات خانوادگی شدیدی درگیرند که فرزندی نوجوان و پدری پیر جزء این مشکلات به شمار می‌آیند. فیلم، شوهری را به تصویر می‌کشد که مسئولیت نگهداری پدر پیرش را که از بیماری آلزایمر رنج می‌برد، بر عهده دارد. این مرد با همسرش که آرزوی مهاجرت را در سر می‌پروراند در جدال است و دختر آنها باید انتخاب کند که کنار کدام یک از آن دو بماند.
تلویزیون ایران، برنامه‌ی مربوط به مراسم اهدای جوایز اسکار را به صورت زنده پخش نکرد. با این حال، بسیاری از ایرانیان موفق شدند که این برنامه را از طریق دیش‌های ماهواره‌شان تماشا کنند؛ و داشتن دیش ماهواره در ایران غیرقانونی است اما به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. تلویزیون حکومتی ایران در نهایت تصاویری از سخنرانی اصغر فرهادی در مراسم اسکار را با تاخیر زمانی پخش کرد.
هنرمندان نیز به مانند عموم مردم ایران از این پیروزی ابراز شادمانی کردند.
به عقیده‌ی تهمینه میلانی، کارگردان فیلم تحسین شده‌ی "زن زیادی" (2005)، این جایزه‌ی اسکار منشأ "غروری ملی" شده است. میلانی می‌گوید که این جایزه، امید را در قلب تمام ایرانیان، صرفنظر از این که چه شغلی داشته باشند، دوباره زنده کرده است.
نیما بهدادی مهر، نویسنده‌ی مقالات سینمایی روزنامه‌ی اصلاح‌طلب "مردم‌سالاری" نیز بر این باور است که این جایزه به سینمای ایران کمک می‌کند که از انزوای خودش بیرون بیاید. او ابراز امیدواری می‌کند که محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور ایران به فرهادی جایزه‌ای ویژه اهدا کند و بدین‌وسیله توجه بیشتری را به صنعت فیلمسازی این کشور معطوف سازد.
لیلا حاتمی و توماس لانگمن برنده اسکار فیلم آرتیست
عرفان خزائی، دانشجوی هنر دانشگاه آزاد که پایان خوش مراسم اسکار را بعد از نیمه شب به وقت ایران تماشا کرده است، در این باره می‌گوید: «احساس می‌کنم که هوای تازه به ریه‌هایم دمیده شده است. من مراسم را به همراه چهار تن از دوستانم از شبکه‌های ماهواره‌ای تماشا کردم. ما حالا بیشتر از قبل به آینده امیدوار شده‌ایم.»
اما محافظه‌کاران افراطی از فیلم "جدایی" به عنوان ضربه‌ای به ایران یاد کردهاند.
ابراهیم فیاض، که از مهم‌ترین جامعه‌شناسان طرفدار افراطیون در ایران به شمار می‌آید، در گفت‌وگو با سایت خبری "نسیم"، فیلم "جدایی نادر از سیمین" را یکی از بدترین فیلم‌های ایرانی دانست.
او اظهار داشت: «این فیلم، یک فیلم رئالیستی سیاه است که ایران را به صورت پیرمردی به تصویر می‌کشد، به عنوان نمادی از سنت و گذشته، که از آلزایمر نیز رنج می‌برد. این فیلم، مهاجرت به غرب را به عنوان راه حل پیشنهاد می‌دهد.»
فیاض افزود: «غرب به فیلم‌هایی جایزه می‌دهد که در جهت سیاست‌های خودش باشد.»
ماه گذشته، اصغر فرهادی این پیشنهاد را مطرح کرده بود که مقامات حکومتی ایران اجازه دهند که درباره‌ی سرنوشت "خانه‌ی سینما" یک رأی‌گیری میان هنرمندان صورت پذیرد. خانه‌ی سینما را گروه مستقلی از سینماگران تشکیل داده بودند و پیش از آن که در ماه ژانویه دستور تعطیلی‌اش از سوی حکومت صادر شود، به مدت بیست سال فعالیت کرده بود.
مقامات رسمی اعلام کردهاند که "خانه‌ی سینما" فاقد جوازهای لازم برای ادامه‌ی کار خود بوده است. این در حالی است که هنرمندان ادعا می‌کنند که تعطیل کردن خانه‌ی سینما، بر اساس یک تصمیم سیاسی صورت گرفته چرا که این گروه اغلب موضع لیبرالی در مقابل سیاست‌های فرهنگی حکومت ایران اتخاذ می‌کرده است.
سال‌هاست که سینمای ایران، به بخشی مهمی از صادرات فرهنگی این سرزمین تبدیل شده است؛ به ویژه آثار کارگردان‌هایی نظیر عباس کیارستمی، مجید مجیدی و جعفر پناهی نقش برجسته‌ای را در این میان ایفا کردهاند.
پناهی در سال ۲۰۱۱ به جرم تبلیغ علیه نظام حکومتی ایران، به شش سال حبس خانگی و بیست سال ممنوعیت فیلمسازی محکوم شد.
فیلم "طعم گیلاس" کیارستمی که قصهی مردی را روایت می‌کند که قصد خودکشی دارد و در جست‌وجوی کسی است که او را به خاک بسپارد، جایزه‌ی نخل طلایی بهترین فیلم جشنواره‌ی کن را در سال ۱۹۹۷ از آن خود کرد. فیلم "بچه‌های آسمان" مجید مجیدی نیز که خواهر و برادر فقیری را به تصویر می‌کشد که در جست‌وجوی کفش‌هایی نو هستند، نامزد دریافت اسکار شده بود.
جایزه‌ی هیأت داوران جشنواره‌ی کن در سال ۲۰۰۷ نیز به فیلم انیمیشن "پرسپولیس" تعلق یافت که اقتباسی سینمایی از رمان مصور مرجان ساتراپی، نویسنده و کارگردان ایرانی درباره‌ی زندگی در ایران در سال‌های پس از انقلاب اسلامی بود.
منبع: آسوشیتد پرس
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
In touch with the Iranian cultural diaspora.
Shahrgon is an online magazine for Canada’s Iranian cultural diaspora and Persian-speaking languages.
Shahrgon started working in Vancouver, Canada, in 1992 with the publication “Namai Iran” and then in the evolution of “Ayandeh” and “Shahrvand-E Vancouver,” it transformed into Shahrgon.
Shahrgon; The magazine of the Iranian cultural diaspora;
شهرگان مجله‌ی دیاسپورای ایران فرهنگی در ونکوور کانادا از سال ۱۹۹۲ با نشریه‌‌ی «نمای ایران» آغاز به‌کار کرده و سپس در فرگشتی از «آینده» و «شهروند ونکوور» به شهرگان فراروئید
