بحران دموکراسی و برآمد رژیمهای «اقتدارگرای انتخاباتی»
بحران دموکراسی
در این سی سال اخیر «سوسیالیزم واقعاً موجود» در شوروی سابق و اروپای شرقی فرو پاشید. در آفریقای جنوبی رژیم نژاد پرست مسالمت آمیز برکنار شد.
بساط دیکتاتوری های نظامی در آمریکای لاتین (شیلی، آرژانتین و …) برچیده شد. به عمر رژیمهای سرکوبگر در فیلیپین، تایوان و کره جنوبی، در شرق آسیا پایان داده شد.
در سالهای اخیر، مردم در کشورهای عربی مصر، تونس، لیبی، یمن و سوریه علیه اقتدارگرایان حاکم قیام نمودند. در ترکیه از ارتش سلب قدرت شد.
در زمینه این توسعه، دموکراسی گسترش یافت و یا حداقل حکومتهای مناسب تری جایگزین شدند اما پیروزی قطعی دموکراسی آنطور که انتظار میرفت اتفاق نیفتاد.
در شرایط کنونی نمیتوان گفت که این توسعه به طور کامل متوقف شدهاست و در مسیر قهقرایی قرار دارد ولی قطعاً میتوان این تحلیل را پذیرفت که دموکراسی در مواردی متحمل ضربات سنگین شده است و دیگر نمیتوان به راحتی از گسترش بی وقفه دموکراسی در جهان سخن گفت.
در اروپای شرقی به استثنای مجارستان توسعه دموکراتیک همچنان ادامه دارد و روسیه به یک حکومت اقتدارگرای سرکوبگر مبدل شده و در آنجا دیگر اپوزیسیون تحمل نمیشود. دولت ترکیه با گرایش قدرتمند اقتدارگرایانه اسلامی عملا در تلاش است که نیمی از جامعه را تحت عنوان «طرف داران غرب»، «کردها» و «علویها» ازحیات سیاسی محروم کند.
در این میان بغرنج تر از همه جا وضعیت در کشورهای اسلامی است. در ایران انقلاب شکست خورد و دیکتاتوری مذهبی حاکم شد. جنبش دموکراسی خواهانه سبز سرکوب شد. پیروزی مردم در بهار عربی منجر به تسلط اسلامگرایان شده است. تراژدی در مصر این است که اسلامگرایان حاکم از همان ابتدا هرگونه ائتلاف و اجماع با نیروهای دگراندیش را مردود اعلام نمودند.
بحران دموکراسی تنها مسئله کشورهای اسلامی و حکومتهای نوپای دموکراتیک نیست بلکه دموکراسی در کشورهای دموکراتیک پیشرفته نیز دچار بحران مزمن شده است. نگاهی به تحولات چند سال اخیر در این کشورها ازجمله ناتوانی اتحادیه اروپا در حل بحران اقتصادی و رسوایی تازه سیستم های جاسوسی در آمریکا و اروپا نشانگر عمق این بحران میباشد.
برآمد رژیمهای «اقتدارگرای انتخاباتی»
بیش از ۲۰ سال از پایان جنگ سرد، ازمیان رژیمهای توتالیتر تنها کره شمالی باقی مانده است. در حال حاضر یک چهارم تمام دولتهای جهان، دولتهای اقتدارگرا محسوب میشوند و نزدیک به یک سوم مردم در کره خاکی زیر سیطره دولتهای اقتدارگرا قراردارند.
هم اکنون درپایان موج سوم دموکراسی و تشدید بحران دموکراسی، جهان شاهد برآمد نوع تازه ای از رژیمهای «اقتدارگرای انتخاباتی» میباشد. این رژیمها معمولا در منطقه خاکستری بین دموکراسی و اقتدارگرایی قرار دارند.
برعکس رژیمهای توتالیتر رژیمهای «اقتدارگرای انتخاباتی» تلاش میکنند که مشروعیت خود را از طریق انتخابات کسب کنند. رژیمهای ترکیه، روسیه و مجارستان نمونه بارز از رژیمهای «اقتدارگرای انتخاباتی» هستند. با بررسی یک ساله حکومت اخوان المسلمین در مصر نیز میتوان دولت مورسی را در چارچوب رژیمهای «اقتدارگرای انتخاباتی» قلمداد نمود. اگرچه انتخابات در دولتهای نامبرده کاملا آزاد و عادلانه نیست اما انتخابات در این کشورها را نمیتوان تحت عنوان انتخابات فرمایشی ارزیابی نمود.
درمیان رژیمها در منطقه خاکستری رژیمهای «اقتدارگرای انتخاباتی» حضور دارند که انتخابات در آنها را میتوان به طور قطع فرمایشی قلمداد نمود ایران، ازبکستان و کازاخستان از نمونههای دیگر این رژیمهای «اقتدارگرای انتخاباتی» میباشند.