بزنگاه
محسن حیدریان در روز یکشنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۶ سخنرانی‌ای را در انجمن مدرنیته گوتنبرگ سوئد ایراد کرد. آنچه در پی می‌آید فشرده‌ای از این سخنرانی است که توسط سخنران تنظیم و ارسال شده‌است.
اصلی ترین نکته ای که انقلابیون ۳۸ سال پیش، علیرغم همه خظاها و کژ اندیشی ها در قانون اساسی کشور گنجاندند، اصل جمهوریت و برگزاری هر چهار سال یکبار انتخابات برای گزینش دولت است. این اصل، بنیاد عقلی دولت مدرن است. بنا به این اصل، حکومت همچون یک قرار داد اجتماعی است که شهروندان می توانند هر چهار سال بکبار آنرا لغو یا تجدید کنند. حکومت و قدرت امری ابدی و الهی نیست. اما اصل واگذاری قدرت به خواست همگانی ایرانیان از طریق “هر فرد یک رای” و چرخش و تناوب قدرت و نیز امکان کنترل و تغییر آن از سوی شهروندان، تنها از خرداد سال ۷۶ تا حدی توانست آب در خوابگه استبداد دینی بریزد. این هنگامی بود که پس لرزه های تب انقلاب و سپس پایان کابوس هولناک جنگ، فرو نشسته بود. اما تا کنون با هیچ توطئه و ترور، حصر و تقلبی نتوانسته اند، این اصل جمهوریت و برگزاری انتخابات بعنوان پایه مشروعیت حکومت را از ملت ایران پس بگیرند.
شواهد نشان میدهد که دوازدهمین دوره انتخابات براستی یک بزنگاه و نقطه عطف تاریخی در بازپس گیری یا واگذاری این اصل جمهوریت، و خواست همگانی و امکان کنترل قدرت و بازتوزیع آنست. داده ها نشان میدهد که حاکمیت دوگانه ای که رییس جمهوری آزادیخواهی مثل خاتمی را “آبدارچی” کرده بود و روحانی را مچاله، دست کم به شکل فرسایشی آن برای هر دو سوی این نبرد، به نقطه جوش نزدیک شده است. اگر این وضع تا کنون یک تراژدی خسته کننده برای دو سوی نبرد “که بر که” بود، ادامه آن دیگر در افکار عمومی ایران و جهان به یک کمدی تبدیل می شود.
در این دوره انتخابات چهار موضوع اصلی ترین چالش ها و بحث ها را تشکیل میدهندـ: مشکلات اقتصادی، بیکاری، فساد دستگاههای حکومتی و سیاست خارجی. در پشت راه حل ها ، سوابق اجرایی و کارنامه های نامزدها همچون قانون طلایی هر انتخاباتی به اهرم پاداش و مجازات نامزدها تبدیل شده است. این موضوعات براستی تحولات ساختاری ، جمعیتی و ذهنی جامعه ایران را انعکاس میدهند.
در پی ۱۱۰ سال ماراتن پیکار ۱۰ نسل ایرانیان برای آزادی، اینک نبرد جانکاه ۲۰ ساله اخیر بر سر همین یک اصل پیش گفته، به یک نقطه تلاقی تعیین کننده رسیده است. جان سخن این است که اهمیت پیروزی یا شکست در این انتخابات بسی فراتر از کرسی ریاست جمهوری است. سخن بر سر سرکردگی یا فرادستی در انتخاب راه کشور است. انتخاب میان دو راهی که دو نامزد اصلی، روحانی و رئیسی در پیش پای کشور گذاشته اند.
یک راه می تواند کشور را به شاهراه جمهوریت، آزادی، رفاه نسبی و جهان مدرن امروز نزدیک کند. راه دیگر ادامه همان راهی است که با فرادستی راست گرایان مذهبی و آمیزشی از پوپولیسم ، تجدد ستیزی و انزواگرایی جهانی، دست کم دونسل دیگر از تحصیل کردگان شهری را هم به چند “نسل سوخته پس از انقلاب” می افزاید.
این واقعیت با همه وضوح هنوز “نیمه پنهانی” داشت که تا همین چند هفته پیش نمی شد همه انرا رویت کرد. حتی ورود رعد آسای رئیسی از آسمانی صاف به صحنه انتخابات، مناظره اولی که هنوز بازیگران آن با چراغهای خاموش به مصاف هم می رفتند، و مردم دل زده ای که با بی اعتنایی باور خود به هر گونه تغییر از راه صندوق های رای را از دست داده بودند، نشانه ای از مصاف تاریخی که در راه است، نمی داد. زیرا چیدن صفحه پیچیده شطرنج بازی سرنوشت ساز قدرت، مثل همیشه در اتاقهای فکر بیت رهبری بر اساس بازبینی همه تجارب آموزنده انتخابات ۲۰ سال گذشته، به سبک و سیاق تازه ای در سکوت پنهانی طراحی می شد. اما در زیر پوست جامعه ، مهندس دیگری طی سالهایی سخت و طولانی و تاریک، آنقدر رشد کرده است که درک آن در محاسبه هیچ اتاق فکری نمی گنجد. این عامل که از نگاه اتاق فکر بیت رهبری تا حدی نامریی است، همان بحران اعتمادی که همه نظام های خودکامه را از درون می پوکاند. این بحران مرزی میان پاسدار و روحانی و روشنفکر و مردم کوچه و بازار نمی شناسد.
اما بزنگاه و نقطه عطف تاریخی نبرد بر سر اصل فوق را از کلام آتشین حسن روحانی می توان دید. مردی که مهمترین ویژگی او آرامش و اعتدال و راه حل جویی است، اینک با چالش طلبیدن “قدرت پنهان” قفنوس وار سر کشیده و قد و قواره ای تازه یافته است. کلام گذاشتن و فراتر رفتین از خواسته هایی که تا همین یک دوره پیش انتخابات “بزرگترین فتنه” میرحسین اعلام می شد، براستی نشان میدهد که رییس جمهور نه تنها صدای مطالبات و خواسته های شهروندان را شنیده است، بلکه برای پیروزی در یک مصاف تاریخی به میدان آمده است.
دغدغه های خاتمی، کروبی در حمایت صادقانه از روحانی نشانه دیگری از رویارویی با بزنگاهی سخت و دشوار است. حتی فیگور ابراهیم رئیسی نامزد یگانه اقتدار گرایان و تندروان مذهبی که در وعده های معیشتی اش همچون یک سکولار دو آتشه و بی اعتنا به ارزشهای اسلامی ظاهر شده است، نشان از بزنگاهی میدهد که در آن راه برای کسب یا واگذاری همان یک اصل پیش گفته، فرش شده است.
تصادفی نیست که ” قدرت پنهان” برای پیروزی در این نبرد چنان تدارک دیده بود که با خانه نشین کردن و حصر و نا امیدی بسیاری از آزادیخواهان، روشنفکران و تجدد طلبان ایرانی، میانجی ها و کادرهای اصلی پیام رسانی و توانمندی بسیج مردمی اردوگاه مخالف خود را از کار بیاندازد. اما با شتاب هوشمندانه روحانی و تغییر آشکار رویکرد و لحن وی اینک باید منتظر اندام منسچم ارکستر بیدار و همنوایی بود که سمفونی عبور پیروزمندانه از این مصاف تاریخی را بنوازد.
در بزنگاه روز جمعه نه هیچ ایرانی آزادیخواه و دگر اندیش و تحول خواهی در خانه بنشیند تا هیچ خودکامه ای قادر به اجرای سناریو مطلوب خود نباشد. در این تردیدی نیست که روحانی پیروز در بزنگاه روز جمعه، قد و قواره بسی فراتر و ستبرتر از پیش در برابر رقبا خواهد داشت. در پس نبردهای انتخاباتی این دوره بیشترین تابوها و خط قرمزها، چنان شکسته یا به پس رفته است، که بازگردندان آن تنها با راه انداختن یک کهریزک دیگر شاید شدنی باشد.
باید امیدوار بود و تلاش کرد که روز ۲۹ اردیبهشت ماه در رقابت سرنوشت ساز میان دو نامزد اصلی، روحانی و رئیسی ، مردم ایران با مشارکت گسترده و هر چه بیشتر رای آگاهانه به روحانی به مجازات عادلانه و سزاوار همه نیروهایی دست بزنند که در صورت کسب قدرت با یکدست کردن جانشین ولایت فقیه، ریاست جمهوری و خفه کردن مجلس تا دورانی طولانی بر اصل جمهوریت و چرخش تباوب قدرت نقطه پایانی خواهند گذارد.
علیرغم همه نظر سنجی ها، تجارب تمام انتخابات ۲۰ سال اخیر کشور گواهی میدهند که رای واقعی شهروندان تنها در دقیقه نود بازی شگفتی می آفریند. اما مهمترین تضمین سلامت انتخابات و جلوگیری از تقلب و کارشکنی و دستبرد به آرای مردم، حضور هر چه گسترده تر در انتخابات و رای به حسن روحانی است. در بازی با گوریل تنها راه پیروزی هجوم همگانی به سوی صندوق های رای گیری و تعیین تکلیف با فاصله ای بسیار آشکار میان دو نامزد برای عبور ظفرمندانه از نقظه تلاقی نبردی است که سرانجام لحظه رویارویی مسالمت آمیز با آن فرارسیده است.
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
In touch with the Iranian cultural diaspora.
Shahrgon is an online magazine for Canada’s Iranian cultural diaspora and Persian-speaking languages.
Shahrgon started working in Vancouver, Canada, in 1992 with the publication “Namai Iran” and then in the evolution of “Ayandeh” and “Shahrvand-E Vancouver,” it transformed into Shahrgon.
Shahrgon; The magazine of the Iranian cultural diaspora;
شهرگان مجله‌ی دیاسپورای ایران فرهنگی در ونکوور کانادا از سال ۱۹۹۲ با نشریه‌‌ی «نمای ایران» آغاز به‌کار کرده و سپس در فرگشتی از «آینده» و «شهروند ونکوور» به شهرگان فراروئید
