رونمائی کتاب «جهانی‌سازی، شرکت‌های جهانی و دولت‌های شرکتی»

تارنمای آمازون اخیراً کتاب جدید غلامحسین دوانی عضو جامعه حساب داران رسمی ایران را با نام Globalization, Global corporation and global government که توسط انتشارات لامبرت آلمان به چاپ رسیده، جهت فروش عرضه داشته است. با توجه به رونمائی کتاب در روزهای اخیر، فرصتی فراهم شد تا با نویسنده‌ی این کتاب آقای غلامحسین دوانی که عضو انجمن اقتصاددانان حرفه‌ای بریتیش کلمبیا و عضو انجمن حسابدران خبره آمریکا، گفتگویی انجام دهیم.

شهرگان: آقای دوانی ضمن تبریک بابت انتشار این کتاب، برای خوانندگان ما توضیح بدهید که چگونه به فکر نوشتن این کتاب افتادید و هدف‌تان از نگارش آن چه بود؟

غلامحسین دوانی: از مدتها پیش با توجه به مشغولیات حرفه‌ای و علاقمندی شخصی پیرامون نقش شرکت‌های بزرگ در فرآیند جهانی‌سازی و ظهور جنبش یک درصدی، تحقیقات مفصلی را پیرامون تولد و ظهور شرکت‌های بزرگ بعمل آورده بودم که بخش قابل توجهی از آن‌را در قالب مقالات مختلف در روزنامه‌های اقتصادی ایران و حتی مجله شهروند بی‌سی و  همچنین تارنمای لوموندفارسی (دوستان لوموند) منتشر کرده بودم. اوائل سال ۲۰۱۴ در کانادا مصمم شدم این تحقیقات را جمع‌بندی و بصورت یک مجموعه مدون درآورم. این مجموعه از آن جهت ارزشمند است که حاوی اطلاعات روز عمده شرکت‌های بین‌المللی و فراملیتی تا پایان سال ۲۰۱۳ است. اینکه چه هدفی را دنبال می‌کردم، واقعیت آن است که از دهه دوم قرن بیستم شرکت‌های بزرگ شروع به رشد نمودند بطوریکه در بسیاری کشورهای جهان به‌عنوان یک اهرم فشار برای اعمال سیاست‌های سرمایه‌داری بکار رفته‌اند که نمونه بارز آن دخالت مستقیم شرکت ملی نفت ایران – انگلیس در کودتای ۲۸ مرداد و دخالت رسمی شرکت ITT در کودتای پینوشه در شیلی بوده است لذا من در این کتاب کوشش نمودم، با ارائه آمار و اطلاعاتی که در پایگاه‌های اطلاعاتی خود غربی‌ها وجود دارد، اوج بزرگی و دخالت این شرکت‌ها را در سیاست‌گذاری کشورها و به‌ویژه فرآیند خصوصی‌سازی کشورهای در حال پیشرفت، نمایش دهم و بصورت تلویحی یادآور شده‌ام که تشدید نابرابری‌های اجتماعی- اقتصادی و تخریب محیط زیست یکی از عملکردهای مخرب این بزرگ شرکت‌ها است.

از چگونگی دستیابی به این  اطلاعات و منابع برایمان بگوئید؟

– در عصر انفجار اطلاعات و اینترنت دسترسی به این اطلاعات چندان سخت نیست، اما همانطوری‌که حسابداری فن جمع‌آوری و طبقه‌بندی و تلخیص و تجزیه و تحلیل اطلاعات است، من هم توانستم اطلاعات پراکنده‌ای را که در وب‌سایت‌های مختلف به ویژه تارنمایFortune  , Forbes  و همچنین سایت‌های مختلف اقتصادی همچون‌IMF, CIA Fact book   را جمع‌آوری و جدول‌بندی و از طریق تجزیه و تحلیل قابل استفاده نمایم.

آیا این فعالیت‌ها با توجه به اینکه شنیده‌ایم چشم چپ جنابعالی دچار آسیب جدی شده، فعالیت شما را محدود و مختل نکرده است؟

– متاسفانه از سال ۱۳۸۰ تاکنون هر دو چشم من مبتلا به آب سیاه (گلوکوما) شده که بعلت بی‌توجهی خودم و سهل انگاری پزشک اولیه که جزء برجسته‌ترین چشم‌پزشکان ایران هم بود، چشم چپ من دچار آسیب جدی شده بطوریکه عملاً کل بینایی چشم چپ خود را از دست داده‌ام اما من چون در زندگی شخصی‌ام، تفریح و سرگرمی خاصی جزء مطالعه کتاب و اینترنت ندارم، به اینکار عشق می‌ورزم و پزشک معالجم نیز ممنوعیتی برای این فعالیت ذکر نکرده لذا به‌هرحال علاقمند شدم که بالاخره یک کار درست حسابی در این زمینه انجام شود. به‌ویژه بعد از چاپ مقاله تاریخ حسابداری ایران در کتاب “تاریخ حسابداری جهانی” که مشترکاً توسط من و پروفسور ذبیح‌اله رضائی انجام گرفت، تاکید داشتم این کتاب هم به شکل مناسب و محتوایی ارزنده منتشر گردد.

 چرا کتاب را به موسساتی نظیر Forbes و Fortune   ارائه ندادید؟

– اتفاقاً برای چاپ کتاب با Forbes تماس گرفتم که فرآیند بورکراسی و مکاتبات متعدد و اینکه ظاهراً علاقه چندانی به انتشار آمار شرکت‌های ایرانی نداشتند، مصمم شدم آنرا از طریق یک ناشر مستقل دیگر عرضه کنم که خوشبختانه انتشارات Lambert آلمان آمادگی خود را جهت انتشار آن اعلام و منهم کتاب را در اختیار آنان قرار دادم.

علاقه‌مندان از کجا می‌توانند این کتاب را تهیه کنند؟

ج- انتشارات لامبرت بصورت خودکار، کتاب را در وب‌سایت آمازون، لامبرت و کشورهای امریکا، کانادا، آلمان، انگلستان و ژاپن و سایر کتابفروشی‌های آنلاین به قیمت هر جلد ۲۷ دلار آمریکا قرار گرفته است. خوشبختانه در حال حاضر کتاب از طریق ۱۱ کتابفروشی‌های بزرگ جهان بصورت آنلاین عرضه می‌شود.

س- آیا در مورد شرکت‌های بزرگ ایرانی هم در این کتاب چیزی نوشته شده است؟

– اطلاع دارید که تارنمای فوربس (رسانه میلیاردرهای جهان) همه ساله لیست ۲۰۰۰ شرکت برتر جهان (شرکت‌هایی که درآمد آنها بیش از یک میلیارد دلار است) را منتشر می‌کند. بنظر میرسد چون فوربس اساساً سخنگوی محافل بزرگ سرمایه‌داری است و با توجه به شرایط تحریم و اینکه بورس ایران هم عضو فدراسیون بین‌المللی بورسای جهان نیست، علیرغم آنکه بیش از ۲۳ شرکت بورسی ایران دارای درآمدی بیش از یک میلیارد دلار بودند، عامرانه و یا سهواً در این لیست قرار نگرفته در حالیکه مثلاً شرکت‌هایی از عمان و بحرین هم در این لیست وجود دارند، لذا من لیست شرکتهای بزرگ بورسی ایران را در قالب یک جدول خاص در این کتاب منتشر کردم که اتفاقاً نگاهی به مولفه اقتصادی ۲۰۰۰ شرکت بزرگ و این ۲۳ شرکت، اختلاف معنی‌داری را در حجم دارائی‌ها و ارزش روز آنها نشان می‌دهد. در هر صورت با اینکار برای اولین بار در یک کتاب که به‌هرحال بزبان انگلیسی و در پایگاه‌های اطلاعاتی جهان ارائه شده، نام شرکت‌های برجسته ایرانی هم درج گردید.

نکات برجسته و مهم مطرح شده در این کتاب چیست؟

– براساس تحقیقات مستندی که توسط سوئیس کردیت یونیون که مستند به صدها صفحه مدرک است، حدود ۱۳۱۹ شرکت فراملیتی کنترل اقتصاد جهان را در دست دارند که سهام مدیریتی این شرکت‌ها در اختیار ۱۷۵ شرکت عمده قرار دارد. جالب آنکه سهام مدیریتی این ۱۷۵ شرکت نیز در اختیار ۵۰ ابرشرکت جهانی قرار دارد که عمدتاً امریکائی و اروپائی هستند!! که در این کتاب اسامی این ۵۰ شرکت نیز در یک جدول خاص درج گردیده است.

این تحقیقات نشان داده که بخش واقعی اقتصاد جهان (تولید و خدمات) بسیار کوچکتر از بخش غیرواقعی اقتصاد (سفته‌بازی، صندوقهای سرمایه‌گذاری و …) بوده است. از دیگر نکات قابل توجه آنکه ۳۵۰۰۰ شرکت در جهان سرمایه‌گذاری نموده‌اند که یکصدتای آنها بیش از چهل درصد تجارت جهانی را در اختیار دارند. جالب آنکه یکصد شرکت برتر جهان همگی توسط چهار موسسه بزرگ موسوم بهBig four  حسابرسی می‌شوند. با نگاهی به لیست ۲۰۰۰ شرکت برتر، نشان داده می‌شود که درآمد شرکتهای بزرگ آسیائی در سال ۲۰۱۳ معادل ۱۱.۱۶۸ میلیارد دلار، شرکتهای اروپائی و خاورمیانه‌ای ۱۲.۵۴۶ میلیارد دلار، شرکتهای امریکائی ۱۰.۸۵۴ و شرکتهای کانادا و امریکای لاتین رویهم ۱.۹۰۲ میلیارد دلار بود و تقسیم‌بندی این شرکت‌ها بشکل زیر بوده است:

روند جهانی شرکت‌ها چگونه است؟

ج- بررسی و تحقیقات اقتصادی نشان می‌دهد علیرغم آنکه واژه سرمایه‌داری جهانی یا امپریالیسم حداقل از سال ۱۹۱۶ کاربرد عملی داشته اما اوج جهانی شدن همزمان با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و نفوذ قلمرو سرمایه‌داری در بازارهای تحت کنترل سابق شوروی و خود شوروی و چین بوده است، بطوریکه یکصد شرکت برتر آمریکا که در سال ۱۹۵۵ صرفاً حدود ۹۰ میلیارد دلار درآمد داشته‌اند در سالهای ۱۹۸۵ و ۲۰۰۰ که فروپاشی شوروی محقق شده بود، درآمد آنها به ۱.۲۲۳ میلیارد و ۳.۶۰۲ میلیارد دلار یعنی بیش از چهل برابر افزایش یافته و ده شرکت برتر آمریکائی که در سال ۱۹۵۵ معادل ۵/۳۳ میلیارد دلار درآمد داشته‌اند در سالهای ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ به ارقام ۶۲۳ میلیارد دلار و ۱.۱۴۵ میلیارد دلار دست‌یافته‌اند که درآمد آنها در سال ۲۰۱۳ معادل ۲.۰۶۳ میلیارد دلار بالغ شده است.

وضعیت کشورهای در حال رشد یا  Emerging Economic چگونه‌ است؟

– براساس آمارهای مستند کتاب وضعیت سرمایه‌گذاری‌های بعمل آمده از مناطق مختلف جهان طی سنوات ۲۰۱۳-۲۰۰۹ به شرح زیر است:

                        مبالغ میلیارد دلار آمریکا

همچنین روند درآمد لیست دو هزار شرکت برتر جهان Global 2000  طی سنوات ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳ در نمایه زیر به میلیارد دلار آمریکا ارائه شده که بیانگر آن است که علیرغم افزایش ۲۱۱ درصدی درآمد این شرکتها سودشان ۶۰۹ درصد افزایش یافته و مجموع دارائیهای آنان ۲۴۰درصد افزایش و قیمت بازار سهام این شرکتها نیز دویست درصد افزایش داشته که روند سود دهی فوق اشاره این شرکتها نشاندهنده انحصار است و کنترل بازارهای جهانی در چنگال آنان میباشد یا به تعبیری دیگر بدین معنی که جمع درآمد این دو هزار  شرکت که در سال ۲۰۰۳ معادل ۱۸ تریلیون میلیارد دلار (۳۶ درصد تولید ناخالص داخلی جهان) بوده در سال ۲۰۱۳ به مبلغ ۳۸ تریلیون میلیارد یا (۴۳ درصد تولید ناخالص داخلی جهان) رسیده که معنی آن کنترل ۴۳ درصد تجارت جهان در چنگال این کمپانی‌هاست. نکته حائز اهمیت آنکه درآمد ۸ هزار شرکت برتر جهان ۵۷ هزار میلیارد بوده که درآمد دو هزار شرکت اول آن، ۳۸ تریلیون میلیارد دلار و درآمد یکصد تریلیون شرکت برتر نیز معادل ۱۳ تریلیون بوده که نشاندهنده اوج انحصار تولیدات و خدمات جهانی است.

آیا کتاب به منشاء نابرابری‌های اقتصادی جهان هم پرداخته است؟

جالب‌ترین نکته آنکه مجموع دارائی‌های این شرکت‌ها از تولید ناخالص داخلی کشورهای متبوع آنها عمدتاً بیشترست یعنی کل زحمت و تولید کشور در چنگ تعداد مشخصی شرکت است که سهامداران عمده آنها نیز معدودی میلیاردرها هستند.

این فرآیند ثروت‌اندوزی و طبقاتی شدن جوامع از کی شروع شده است؟

– مطالعه تاریخی از زمان تولد شرکت‌ها نشان می‌دهد که کشور بریتانیای کبیر یا همای ابرقدرت قرون ۱۷ و ۱۸ میلادی از سال ۱۶۰۰ با تاسیس شرکت‌های سهامی نخستین گام عملی شرکت‌های سهامی و سپس فرآیند مبادله سهام شرکت‌ها در بورس در بورس آمستردام در سالهای ۱۷۰۰ جرقه‌های سرمایه بین‌المللی را زد. در گزارشی که توسط بانک کره جنوبی در سال ۲۰۰۸ منتشر گردیده، اعلام شده که بیش از ۵.۵۸۶ شرکت در ۴۱ کشور جهان وجود دارند که بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارند. که ۳.۱۴۶ شرکت در ژاپن، ۱.۱۸۵ در انگلستان، هلند ۲۲۲ و فرانسه ۱۹۶ و آلمان ۸۳۷ شرکت وجود دارند.

نقش شرکت‌های سرمایه‌گذاری در این فرآیند چه بوده است؟

– کتاب به‌درستی نقش این شرکتها را در برزگ شدن شرکت‌ها و جابجائی عظیم ثروت نشان میدهد بطوریکه مجموع دارائی‌های این شرکت‌ها که در سال ۱۹۹۶ معادل ۳.۷۴۷ میلیارد دلار بوده طی یک دوره ۱۷ ساله به ۱۷.۰۵۸ میلیارد دلار (۲۰۱۳) رسیده است.

 ادارات مرکزی این ابر شرکت‌ها در کجا قرار دارند؟

– برخلاف تصور همگانی که فکر می‌کنند دفاتر مرکزی این ابرشرکت‌ها در آمریکا هستند، باید گفت علیرغم آنکه در سال ۱۹۶۰ دفاتر مرکزی بیش از ۶۴ درصد ابرشرکت‌ها در آمریکا بوده، در حال حاضر ۱۴ درصد آنها در دانمارک، ده درصد (کره جنوبی)، آلمان (۸ درصد)، ژاپن (۷%) و در آمریکا صرفاً فقط ۳ درصد ابرشرکت‌ها مستقر هستند. یعنی به‌واقع بیشترین آنها در دانمارک حضور دارند اما در سال‌های اخیر گرایش خاصی در مورد انتقال مرکز ابرشرکت‌ها به کشورهای در حال توسعه نظیر چین، برزیل و هند بوجود آمده به‌طوری‌که در حال حاضر حدود ۷۳ درصد دفاتر مرکزی ابرشرکت‌ها در کشورهای در حال توسعه  Emerging Economic هستند.

چگونه این ابرشرکت‌ها در سیاست‌گذاری جهان دخیل هستند؟

– در این کتاب با بهره‌گیری از مستندات جهانی، بدرستی نشان میدهد که در سال ۱۹۲۴،  سهامداران و مدیران شرکتهای بزرگ آمریکائی از طریق تاسیس و حضور فعال در شورای سیاست‌گذاری خارجی ایالات متحده آمریکا همچون بنیاد کارنگی و بنیاد راکفلر و سپس در سال ۱۹۴۷، تاسیس بنیاد فورد عملاً نخبگان برجسته آمریکائی از طریق این دو نهاد فعال انتخاب، به‌طوریکه تاکنون بیش از ۲۲ سخنگوی دولت، اعضای این نهاد بوده‌اند. در سال‌های اخیر این نقش فعال را بنیاد بیل‌گیت و یا باشگاه میلیاردرها برعهده گرفته است. نقش مخرب برخی از این ابرشرکت‌ها در کودتاها و جنگ‌های داخلی و خارجی کاملاً مشهودست که نمونه ایران (۱۹۵۳)، شیلی (۱۹۷۳)، عراق (۲۰۰۷)، لیبی (۲۰۱۰) اظهرمن‌الشمس است.

فعالیت‌های جدید شرکت‌های بزرگ چگونه صورت می‌گیرد؟

– عمده شرکت‌های بزرگ در دهه اخیر به “براندسازی” مشغول شده‌اند به‌طوری‌که در حال حاضر ارزش روز برخی براندهای جهانی از تولید ناخالص داخلی بسیاری کشورها بیشتر شده که بطور مثال کوکاکولا از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۲ صدرنشین براندهای جهانی با ارزش ۷۷ میلیارد دلار بوده که در سال ۲۰۱۳ جای خود را به Apple به بهای ۹۳ میلیارد دلار داده است. همین نمایه نشان میدهد که مجموع ارزش بیس براند مشهور سال ۲۰۱۳ معروف جهان بالغ بر ۸۷۲ میلیارد دلار بوده است.

نقش شرکت‌های رایانه‌ای در این میان چه بوده است؟

ج- ظهور شرکت‌های dat.com از اول سال ۲۰۰۴ به ویژه در زمان ریگان که باعث حبابی شدن سهام آنها نیز گردیده، باعث شده که در حال حاضر درآمد اینگونه شرکت‌ها (میکروسافت، اپل، سامسونگ، IBM و اوراکل ثانیه‌ای محاسبه شوند که بالاترین این درآمدها در ثانیه در حال حاضر متعلق به شرکت سامسونگ با درآمد ۶.۴۸۸ دلار در ثانیه برآورد شده است. فراموش نکنیم که فعالیت اینگونه شرکت‌ها صرفاً ارائه خدمات کامپیوتری و موبایل نیست بلکه این شرکت‌ها از طریق پایگاه‌های اطلاعاتی بسیار عظیمی عملاً به سازمان‌های امنیتی، نظامی وصل شده‌اند و بیشتر درآمد آنها از طریق قراردادهائی است که با این نهادها در زمینه تبادل اطلاعات همگانی اعضای شبکه‌های مجازی نظیر گوگول، فیس‌بوک، وایبر و … دارند.

با این توجیهات آینده و چشم‌انداز جهان را چگونه می‌بینید؟   

– من در کتاب چشم‌انداز جهان در سال ۲۰۶۰ که آن هم بزودی از طریق همین انتشارات عرضه خواهد شد (قبلاً بصورت Ebook  در برخی سایت‌ها منتشر شده بود) با توجه به آمار مستندات صندوق بین‌المللی پول بانک جهانی و نهادهای تحقیقاتی همچون مک‌کینزی نشان داده‌ام که تولید ناخالص داخلی که در حال حاضر حدود ۸۰ تریلیون دلار است در سال ۲۰۶۰ به بیش از ۳۵۰ تریلیون دلار خواهد رسید و چین بعنوان نقش مسلط علم خواهد شد مضافاً برآنکه گروه اقتصادی بریکس Brics (برزیل، روسیه، هندوستان، چین و آفریقای جنوبی) که حتی در حال حاضر از  G7 پیشی گرفته بخش قابل توجهی از اقتصاد جهان را کنترل خواهد کرد.

که در چنین شرایطی باید قاعدتاً شاهد افول دلار و ظهور یک پول جدید باشیم که در همین سال جاری از پوتین رئیس جمهور روسیه آنرا در جلسه هماهنگی Brics مطرح کرده است. نمایه زیر برآورد تولید ناخالص داخلی قطب‌بندی‌های اقتصادی را طی سنوات ۲۰۵۰-۲۰۱۵ نشان می‌دهد (صفحات ۱۷ و ۱۸)

 (E-7 شامل چین- هند- روسیه- برزیل- مکزیک- اندونزی و ترکیه، NAFTA شامل آمریکا، کانادا و مکزیک).

البته نباید فراموش کنیم که همه ‌پیش‌بینی‌ها بر بنیاد معادلات فعلی و مفروضات آتی است که بعید نیست بنی‌بشر با فعل و انفعالات خاص کلیه پیش‌بینی‌ها را نقش برآب کند. کما اینکه مرحوم مالتوس (که جمعیت را آفت جهان می‌دانست) همه وقت تصور نمی‌کرد جمعیت بویژه در کشورهای چین و هندوستان اینگونه نقش آفرینی کنند.

با توجه به‌اینکه رشد شرکت‌ها باعث رشد کشورها و از طرفی کاهش سطح فقر جهانی شده چه نگرانی خاصی پیرامون این شرکت‌ها وجود دارد.

– اولاً همین موضوع کاهش سطح فقر موضوع مجادله جهانی است به‌طوری‌که پروفسور توماس پیکتی (نویسنده کتاب سرمایه در قرن ۲۱) و پروفسور ژان تیرول فرانسوی برنده جایزه نوبل اقتصاد ۲۰۱۴ مستنداً ثابت کرده‌اند سطح نابرابری اقتصاد در سه دهه اخیر بشدت افزایش داشته است. ثانیاً توانائی فوق‌العاده شرکت‌ها به صاحبان و مدیران آنها اجازه سیاست‌گذاری‌های ضدمحیط زیستی و برهم زدن معادله زندگی بشریت را داده که تاریخ نشان میدهد در صورت عدم نظارت و کنترل، فجایعی همچون دو جنگ جهانی و جنگ‌های اخیر منطقه‌ای تکرار شدنی است. مضافاً برآنکه مجموع ثروت ۸۵ نفر میلیاردر جهان، بیش از ثروت ۵/۳ میلیارد جمعیت فقیر جهان است که این نابرابری خطرناک و میتواند سربزنگاه فاجعه آفرین باشد.

س- نقش سلاح‌های کشتار جمعی مالی که آقای وارن بافیت آنرا مطرح کرد چیست؟

ج- وارن بافیت در سال ۲۰۰۱ درباره نقش مخرب ابزارهای مالی همچون Hedje آنرا “سلاح‌های کشتار جمعی مالی” دانست. بررسی آماری اقتصاد جهان نشان میدهد مجموع انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری جهان معادل ۳۰ تریلیارد بوده که شامل (سهام ۱۳ تریلیارد، اوراق مشتقه ۷ تریلیاردر بازار ۷/۴ تریلیارد و سایر دارائیها ۴/۵ تریلیارد دلار) و حجم مبادلات عادی روزانه حدود ۳/۵ تریلیارد دلار میباشد که همه این وجوه عملاً به بخش غیرواقعی اقتصاد یاری می‌رسانند. آمار نشان میدهد که مجموع تولید ناخالص جهان از سال ۱۹۶۰ تا ۲۰۱۳ معادل ۱.۲۲۶ تریلیارد دلار بوده که فقط سهم سال ۲۰۱۳ معادل ۸۳ تریلیارد دلار و حجم دارائیهای مالی (سهام، اوراق مشتقه، مبادلات ارزی، حدود ۹۰۰ تریلیارد دلار بوده که حدود ۱۱ برابر تولید واقعی جهان است و همین مایه نگرانی همه اقتصاد دانانی است که مزدبگیر ابرشرکت‌ها نیستند زیرا پیش‌گرفتن ۱۱ برابری بخش غیرواقعی اقتصاد از بخش واقعی یعنی انباشت ثروت کاغذی که هر آن بیم آتش‌گرفتن و سقوط آن و فروپاشی بازارهای جهان میشود. حالا شما مقایسه کنید کل هزینه جنگ جهانی اول حدود ۱۸۳ میلیارد دلار بوده که به قیمت برابری سال ۲۰۱۳ معادل ۲.۸۸۰ میلیارد دلار بوده و هزینه جنگ جهانی دوم نیز که معادل ۲۲۸ میلیارد دلار بوده به قیمت واقعی سال ۲۰۱۳ معادل ۴.۵۵۰ میلیارد دلار بوده که در مقایسه کل هزینه‌های جنگ اول و دوم جهانی به قیمت روز (۷.۴۳۰) میلیارد دلار کمی بیشتر از مجموع ثروت ۱.۶۴۵ نفر میلیاردر جهان که معادل ۶.۰۴۸ میلیاردر بوده یعنی این ثروت اندوزان میتوانند هزینه یک جنگ تمام عیار بر علیه بشریت را تامین کنند. باید تاکید کرد که حجم مبادلات دارائی‌های مالی اساساً ارتباطی با حجم تولیدات واقعی جهان نداشته و ندارند زیر انبوه پول‌های نقد، از طریق سفته بازی و مبادلات ارز و شیوه‌های اعتباری عملاً خود را از فرآیند تولید جدا کرده و به ضدیت با روند تولید درآمده است.

• درباره نویسنده:
• ‌‌تازه‌ترین‌ها:

شهرگان

In touch with the Iranian cultural diaspora.
Shahrgon is an online magazine for Canada’s Iranian cultural diaspora and Persian-speaking languages.
Shahrgon started working in Vancouver, Canada, in 1992 with the publication “Namai Iran” and then in the evolution of “Ayandeh” and “Shahrvand-E Vancouver,” it transformed into Shahrgon.

Shahrgon; The magazine of the Iranian cultural diaspora;

شهرگان مجله‌ی دیاسپورای ایران فرهنگی در ونکوور کانادا از سال ۱۹۹۲ با نشریه‌‌ی «نمای ایران» آغاز به‌کار کرده و سپس در فرگشتی از «آینده‌» و «شهروند ونکوور» به شهرگان فراروئید

• تنگلوشای هزار خیال: جستارهایی در ادب و فرهنگ منتشر شد
• روزهای سرگشتگی
• جلوی خانه ما یکی مرده بود؛ داستان‌هایی از زمانه درد و دربدری