مرگ غم‌انگیز هامون؛ سومین دریاچه ایران
هامون پس از مرگ
مرگ تدریجی دریاچه ها و تالابها هم اکنون به یک موضوع جدی کشور تبدیل شده و محو شدن دریاچه های هامون، کافتر، بختگان، مهارلو، طشک و برخی دیگر از تالابها از نقشه ایران و همچنین قرار گرفتن دریاچه ارومیه در آستانه نابودی کامل، پای مجلس را نیز به بحران خشکی دریاچه ها باز کرد. مسئولان می گویند آثار مخرب زیست محیطی و وقوع طوفان‌های نمکی و گرد و غبار و از بین رفتن کشاورزی از مهم‌ترین آثار زیان‌بار خشک شدن دریاچه های کشور است.
به گزارش خبرنگار مهر، دریاچه هامون سومین دریاچه بزرگ ایران پس از دریاچه خزر و دریاچه ارومیه است. این دریاچه از ۳ دریاچه کوچک تشکیل شده که در زمان وفور آب به هم متصل می‌شوند و دریاچه هامون را به عنوان بزرگترین پهنه آب های شیرین سیستان را تشکیل می‌دهند.
وجود این دریاچه نقش اساسی در زندگی مردم منطقه سیستان و بلوچستان داشته و علاوه بر اثرات مثبت طبیعی، اقتصادی و اجتماعی آن، در دین زرتشت نیز تقدس خاصی دارد. در دشت سیستان یک سری فرورفتگی ها و چاله‌های طبیعی وجود دارد که در ماه های مختلف به دریاچه، باتلاق و نیزار تبدیل می‌شود و به ۳ قسمت سابوری، پوزک و هامون تقسیم می‌شود.
وسعت کل هامون‌ها در زمان پرآبی ۵۶۶۰ کیلومتر مربع است که از این مقدار ۳۸۲۰ کیلومتر مربع متعلق به ایران است. با این اوصاف، دریاچه هامون وابسته به رودخانه هیرمند است و این وابستگی باعث شده تا هرگونه نوسانات در میزان آب آن مشکلاتی را برای کل سیستم به وجود آورد.
رودخانه هیرمند شریان اصلی ورود به هامون و همچنین رودخانه‌های خاشرود، فراه، هاروت رود، شوررود، حسین آباد و نهبندان به هامون می‌ریزند. با توجه به خشکسالی های ۱۵ ساله و بسته شدن آب ورودی از سمت کشور افغانستان و پرداخت نکردن حقابه دریاچه از طرف افغانستان، دریاچه هامون هم اکنون کاملا خشک شده و هیچ آثاری از حیات در آن یافت نمی شود.
اهمیت این دریاچه به نحوی است که هامون به عنوان هفتمین تالاب بین المللی جهان و بزرگترین دریاچه آب شیرین کشور است که تقریبا برای همیشه از روی نقشه جغرافیایی کشور پاک شده است؛ دریاچه ای که تا کمتر از دو دهه قبل هر ساله پذیرای بیش از ۱ میلیون پرنده مهاجر بود.
با نابودی هامون ۱۵ هزار صیاد بیکار شدند و زنانی که با بهره گیری از نی های دریاچه به تولید صنایع دستی اشتغال داشتند منبع درآمد خود را از دست داده اند. دامداران سیستانی با ۱۲۰ هزار رأس گاوی که تا دیروز در ۷۰ هزار هکتار از اراضی دریاچه چرا می کردند مهاجرت کردند و ۸۰۰ روستا تحت تاثیر هجوم شن های روان دریاچه قرار گرفته است.
آیا افغان ها مقصر خشکی هامون هستند؟
دریاچه ای که سالانه ۱۲ هزارتن ماهی از آن صید می شد امروز یک بستر خشک و تفتیده است. شاید خشکسالی های سال های اخیر و عدم پایبندی افغان ها به رای کمیسیون دلتا (کمیسیون دلتا متشکل از کارشناسان ۳ کشور کانادا، آمریکا و شیلی که روی رودخانه هیرمند کار کارشناسی انجام دادند) و قرارداد ۱۳۵۱ دولت ایران و افغانستان مبنی بر آزادسازی ۲۶ متر مکعب آب در هر ثانیه در رودخانه هیرمند باعث شد تا امروز هامون چشم انتظار قطره ای از آب هیرمند باشد.
هم اکنون استان های سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، فارس و اصفهان مسائل جدی تری را با مسائل آبی و خشک شدن تالاب ها و دریاچه ها دارند. متاسفانه در روزهای اخیر اعلام شده است سطح آب دریاچه ارومیه به کمتر از یک متر رسیده که نشان می دهد احتمالا بزودی از دریاچه ارومیه نیز جز نامی در گذشته باقی نخواهد ماند و این دریاچه بزرگ و منحصر بفرد غرب کشور هم از نقشه ایران محو خواهد شد.
پای مجلس هم به خشکی باز شد
بر پایه این گزارش، بروز مسائل بحرانی درباره دریاچه های کشور و خطر نابودی کامل همه آنها، پای مجلس را نیز به این موضوع باز کرده است و آنها تصمیم گرفته اند درباره نجات دریاچه ارومیه یک فراکسیون تشکیل دهند.
سیدباقر حسینی از تشکیل فراکسیون “احیا دریاچه هامون” در مجلس خبر داد و گفت: در راستای تلاش مجلس برای احیا این دریاچه فراکسیونی با عنوان احیا دریاچه هامون تشکیل شد. عضو مجمع نمایندگان استان سیستان و بلوچستان تصریح کرد: دریاچه هامون از جهات مختلف دارای اهمیت بوده و لذا تلاش برای احیای این دریاچه نتیجه مثبتی در تقویت توسعه استان خواهد داشت.
حسینی خاطرنشان کرد: مسئولان ذیربط اقدامات لازم برای احیا این دریاچه را با جدیت دنبال کنند. دریاچه هامون سومین دریاچه بزرگ ایران پس از دریای خزر و دریاچه ارومیه است. این دریاچه از ۳ دریاچه کوچک تشکیل شده که در زمان وفور آب به هم متصل می‌شوند. هامون به رودخانه هیرمند وابسته است که این وابستگی باعث شده تا هرگونه نوسانات در میزان آب آن، مشکلاتی را برای کل سیستم به وجود آورد.
[مهر]
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
In touch with the Iranian cultural diaspora.
Shahrgon is an online magazine for Canada’s Iranian cultural diaspora and Persian-speaking languages.
Shahrgon started working in Vancouver, Canada, in 1992 with the publication “Namai Iran” and then in the evolution of “Ayandeh” and “Shahrvand-E Vancouver,” it transformed into Shahrgon.
Shahrgon; The magazine of the Iranian cultural diaspora;
شهرگان مجله‌ی دیاسپورای ایران فرهنگی در ونکوور کانادا از سال ۱۹۹۲ با نشریه‌‌ی «نمای ایران» آغاز به‌کار کرده و سپس در فرگشتی از «آینده» و «شهروند ونکوور» به شهرگان فراروئید
