یارانه بنزین چه پروژه‌هایی را می‌سوزاند؟!
دولت سالانه حدود۲۰۰هزارمیلیارد تومان یارانه بنزین می‌دهد. درحال حاضر، تقریبا ۷۶میلیون نفر ماهی ۴۵هزار و ۵۰۰ تومان یارانه نقدی دریافت می‌کنند. این میزان معادل ۵ برابر یارانه نقدی تمام مردم ایران در سال است. جالب است بدانید با این یارانه سنگینی که دولت برای بنزین پرداخت می‌کند، می‌توان هر سال حدود ۶۶ هزار کارخانه راه‌اندازی کرد یا ۲۱۹هواپیمای ایرباس صفرکیلومتر یا ۵۱۵ هواپیمای نوی ATR خرید. با یارانه بنزین می‌توان سالانه حدود ۲۰۰ هزار مدرسه در ایران ساخت. با یارانه بنزین می‌توان در عرض یکسال از نظر تکمیل خط آهن به برنامه‌های توسعه‌ای مان در افق ۱۴۰۴ برسیم.
اما حالا این یارانه سنگین فقط منجر به این شده است که هر ایرانی حدود ۳ برابر هر شهروند چینی بنزین مصرف کند و این سرمایه کلان دود شده و به هوا برود.
قیمت واقعی بنزین چقدر است؟
تولید بنزین طبق قیمت پایه فوب خلیج فارس ۴۷ سنت، چیزی حدود ۶۱۱۰ تومان و با احتساب هزینه‌های توزیع آن حداقل ۷هزار تومان با قیمت ارز آزاد برای دولت آب می‌خورد، اما درحالی دولت به‌ازای هر لیتر ۶هزار تومان و با احتساب مصرف روزانه ۹۱میلیون لیتری سالانه حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه بنزین پرداخت می‌کند که بررسی‌های انجام شده در اتاق بازرگانی نشان می‌دهد میزان یارانه‌ای که دولت به دهک‌های بالای درآمدی با انرژی ارزان پرداخت می‌کند، ۲۵ برابر دهک‌های پایین درآمدی است. رضا پدیدار، کارشناس انرژی دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «دولت همه ساله درحالی منابع زیادی را صرف دادن یارانه به پرمصرف‌ها کرده که سرانه مصرف بنزین از حدود ۶۷میلیون لیتر مصرف روزانه در سال۸۷ حالا به ۹۱میلیون لیتر مصرف روزانه رسیده است. حال آنکه اگر دولت سوخت را به قیمت واقعی عرضه و یارانه پرداختی به آن را صرف ایجاد زیرساخت‌ها می‌کرد، امروز نه از قاچاق خبری بود و نه مصرف بالای آن.»
سرانه هر ایرانی از یارانه انرژی معادل دستمزد کارگران
اما یارانه سوخت به همین عددها ختم نمی‌شود. آنگونه که بیژن زنگنه، وزیر نفت می‌گوید: «امسال در تابستان مصرف گاز در نیروگاه‌ها به ۲۹۰میلیون مترمکعب در روز رسید، یعنی نیروگاه‌های ما معادل روزانه ۲میلیون بشکه نفت خام مصرف کردند.» به گفته او، گاز مایع را کیلویی ۱۵۰ تومان یعنی ۱۰دلار به‌ازای هر تن می‌فروشیم، درحالی‌که قیمت جهانی آن ۵۵۰ دلار به‌ازای هر تن است، حتی اگر محافظه‌کارانه قیمت سوخت را پایین‌تر از عموم کشورها فرض کنیم، باز یارانه غیرمستقیمی که امروز به بنزین، گازوییل و گاز طبیعی داده می‌شود، تقریبا پنج‌برابر یارانه نقدی ۴۵هزار و ۵۰۰تومانی است. اگر یارانه نقدی ماهی ۴۵هزار و ۵۰۰تومانی کنونی ۵/۲ برابر شود، نیاز به «۱۰۰هزارمیلیارد تومان» منابع دارد. اگر مجموع یارانه کلیه بخش‌های انرژی اعم از بنزین، گازوئیل، برق و … را در نظر بگیریم عدد یارانه بسیار سنگین‌تر می‌شود. پدرام سلطانی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی به تازگی در توییتی که بازتاب زیادی در فضای مجازی داشته نوشته: «میزان یارانه انرژى در ایران به عدد ۱۰۰هزار میلیارد تومان در ماه رسیده است که سرانه آن معادل ماهانه یک‌میلیون و۲۵۰هزار تومان است. این عدد با دستمزد یک ماه یک کارگر برابرى مى‌کند.»
ایرانی‌ها ۳ برابر چینی‌ها بنزین مصرف می‌کنند
نتیجه این همه یارانه انرژی در ایران جالب است. طبق آخرین اعلام رسمی دولت، مصرف بنزین در ایران ۹۱میلیون لیتر در روز است، همچنین طبق آخرین اعلام رسمی جمعیت کشور، ایران درحال حاضر حدود ۸۱میلیون نفر جمعیت دارد، به عبارتی در هر شبانه‌روز به‌ازای هر نفر، ۱,۱۲ لیتر بنزین در ایران مصرف می‌شود، یعنی یک خانواده چهار نفره حتی اگر خودروی شخصی نداشته باشند، در یک شبانه‌روز سهمی ۴.۵ لیتری در مصرف بنزین کشور دارند. در کشور پرجمعیت چین با جمعیتی بالغ بر یک‌میلیارد و ۳۸۶میلیون نفر (آمار سال ۲۰۱۷) حدود ۴۶۸میلیون لیتر بنزین در روز مصرف می‌شود، به عبارتی در هر شبانه‌روز به‌ازای هر نفر ۰.۳۴ لیتر بنزین در چین مصرف می‌شود. در کشور ترکیه با جمعیتی بالغ بر ۸۰میلیون نفر، روزانه ۸میلیون و ۲۶۸هزار لیتر بنزین مصرف می‌شود، به عبارتی در هر شبانه‌روز به‌ازای هر نفر، ۰.۱ لیتر بنزین در ترکیه مصرف می‌شود. مقایسه مصرف بنزین در ایران و ترکیه از این نظر مقایسه‌ای جالب است که تعداد جمعیت و خودروهای سبک دو کشور تقریبا یکسان است. اما در ایران به‌ازای هر نفر، ۱۰ برابر هر ترکیه‌ای و ۳ برابر هر چینی بنزین مصرف می‌شود.
سالی ۶۶هزارکارخانه با یارانه بنزین
با این یارانه کلانی که هدر می‌رود، می‌توان کارهای بزرگی انجام داد. برای این موضوع کافی است توجه‌تان را تنها به یارانه بنزین جلب کنیم. با ۲۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه بنزین در سال می‌توان کارخانه‌های زیادی ساخت. اگر سرمایه اولیه برای راه‌اندازی یک کارخانه مواد غذایی و بهداشتی را چیزی حدود ۳میلیارد تومان در نظر بگیریم، با یارانه بنزین می‌توان چیزی حدود ۶۶ هزار کارخانه در ایران راه‌اندازی کرد. اگر در هر کارخانه به‌طور متوسط ۷۰ نفر مشغول به کار شوند، چیزی حدود ۴ میلیون و ۶۲۰ هزار نفر در یکسال دارای شغل می‌شوند. بهتر است اینگونه بگوییم وزارت کار متوسط هزینه ایجاد یک شغل در ایران را ۵۰میلیون تومان برآورد کرده است. با یارانه بنزین می‌توانیم در سال حدود ۴ میلیون شغل ایجاد کنیم.
با یارانه بنزین چقدر هواپیما می‌توان خرید؟
قیمت خرید یک فروند ایرباس ۳۲۰ صفرکیلومتر چیزی حدود ۷۰میلیون دلار است. اگر قیمت هر دلار را ۱۳هزار تومان در نظر بگیریم، با یارانه بنزین می‌شود سالانه ۲۱۹هواپیمای ایرباس ۳۲۰صفرکیلومتر خریداری کرد. قیمت خرید هواپیمای ATR حدود ۲۶میلیون دلار است. با یارانه بنزین می‌توانستیم سالانه ۵۱۵هواپیمای نو و صفرکیلومتر ATR بخریم. جالب است بدانید یکی از بزرگترین مشکلات دولت برای خرید هواپیما پس از برجام نداشتن پول نقد بود و مشکلات تامین وام و فاینانس باعث شد نتوانیم به اندازه کافی برای خرید هواپیما عجله به خرج دهیم و فرصت بزرگی از دست رفت. با این یارانه می‌توانستیم در عرض یکسال تعداد هواپیماهایمان را به تعداد ایرلاین بزرگ و معروفی مانند ایرلاین امارات برسانیم.
هزینه ساخت ۲۰۰هزار مدرسه معادل یارانه یکسال بنزین
محمدحسین علیزاده، مدیرعامل مجمع خیرین مدرسه‌ساز خراسان رضوی به قدس آنلاین گفته است هزینه ساخت یک مدرسه حدود یک‌میلیارد تومان است. درواقع با یارانه ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی بنزین می‌توانیم ۲۰۰ هزار مدرسه در ایران بسازیم.
با یارانه بنزین چقدر راه می‌توان ساخت؟
بد نیست بدانید درحال حاضر احداث هر کیلومتر راه روستایی به‌طور متوسط ۴میلیارد تومان و احداث هر کیلومتر راه‌آهن ۷میلیارد تومان هزینه دارد. یک حساب‌کتاب سرانگشتی به خوبی نشان می‌دهد با یارانه‌ای که دولت هر سال بابت بنزین پرداخت می‌کند، می‌توان حدود ۲۸ هزار کیلومتر راه آهن و ۵۰ هزار کیلومتر راه روستایی ایجاد کرد. مطابق با افق ۱۴۰۴ ایران باید ۲۵ هزار کیلومتر به خط آهن خود اضافه کند که تنها با یارانه یک سال بنزین می‌توان به این برنامه بلندمدت رسید.
سهیلا روزبان- روزنامه شهروند امروز
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
In touch with the Iranian cultural diaspora.
Shahrgon is an online magazine for Canada’s Iranian cultural diaspora and Persian-speaking languages.
Shahrgon started working in Vancouver, Canada, in 1992 with the publication “Namai Iran” and then in the evolution of “Ayandeh” and “Shahrvand-E Vancouver,” it transformed into Shahrgon.
Shahrgon; The magazine of the Iranian cultural diaspora;
شهرگان مجله‌ی دیاسپورای ایران فرهنگی در ونکوور کانادا از سال ۱۹۹۲ با نشریه‌‌ی «نمای ایران» آغاز به‌کار کرده و سپس در فرگشتی از «آینده» و «شهروند ونکوور» به شهرگان فراروئید
