تعرض هفتاد و پنج ساله به فرهنگ ما
رانیا الیاس که سالیان درا مدیریت یک مرکز فرهنگی در اورشلیم را به عهده داشت، اکنون در نروژ است. او هر روز با دوستانش در غزه تماس می‌گیرد تا بررسی کند که آیا آنها هنوز زنده هستند یا خیر.
وقتی روزنامه‌نگار روزنامه مبارزه طبقاتی Klassekampen با رانیا الیاس دیدار می‌کند، او سفری طولانی را پشت سر گذاشته است اما با خوشرویی بسیار پس از احوالپرسی معمول می‌گوید به عنوان یک فلسطینی از کرانه باختری، او اجازه پرواز از فرودگاه بن گوریون در اسرائیل را ندارد. در عوض، او این سفر را به صورت مرحله‌ای و گذر از چندین فرودگاه انجام داده است، ابتدا از طریق جریکو و سپس از طریق امان، اردن و سرانجام رسیدن به اسلو.
او امشب (پنجم ماه جولای) در میزگردی در مورد جنگ جاری غزه که توسط کلیسای یاکوب که اکنون مرکز فرهنگی است Kulturkirken Jakob سازماندهی شده، شرکت می‌کند. در اورشلیم، الیاس یک شخصیت شناخته شده است. او به مدت ۲۵ سال رئیس مرکز فرهنگی یابوس بود که فرهنگ فلسطین را ترویج می‌کند. او همچنین به‌خاطر تعهد و تلاش بی‌امانش برای آزادی بیان و حقوق زنان شناخته شده است.
وقتی روزنامه‌نگار از الیاس می‌پرسد:
نزدیک به نه ماه گذشته برای فلسطینیان در کرانه باختری چگونه بوده است، اشک‌هایش را پاک می‌کند.
– این بدترین دوره‌ای است که تجربه کرده‌ایم. او می‌گوید: نه تنها مردم ما سلاخی شدند و گرسنگی از پای انداخت‌شان، کلیساها، دانشگاه‌ها و موزه‌ها بمباران می‌شوند… من دوستانی در غزه دارم که هر روز صبح به آنها پیام می‌دهم: هنوز زنده‌ای؟
تعرض به میراث فرهنگی
او تاکید می‌کند که ظلم به فلسطینیان از اکتبر آغاز نشده است، بلکه سابقه طولانی اشغال و سوء استفاده از سوی اسرائیل در طول ۷۵ سال گذشته، بن‌مایه‌های بی‌تابی مردم شده است.
به عنوان یک قاعده، ما در مورد جان انسان‌هایی صحبت می‌کنیم که هلاک می‌شونند. این که میراث فرهنگی فلسطین در حال نابودی است به چه معناست؟
– فرهنگ ما بیش از ۷۵ سال است که مورد حمله و غارت بوده. ساختمان‌های تاریخی ویران شده‌اند، نام خیابان‌ها تغییر کرده‌اند، آثار باستانی ما از امپراتوری عثمانی در موزه‌هایشان به نمایش گذاشته شده است. آنها فرهنگ غذایی، هوموس و فلافل ما را دزدیده‌اند و آن را اسرائیلی معرفی کرده‌اند. او می‌گوید که آنها موسیقی و گلدوزی ما را که یک شرکت کننده اسرائیلی در یوروویژن می‌پوشید، دزدیده‌اند.
با حملات چندین ساله به غزه و مناطق فلسطینی در کرانه باختری، هنر و فرهنگ هر چه بیشتر از دست رفته است. الیاس از حمله به مراکز فرهنگی، تخریب سازها و زندانی شدن هنرمندان می‌گوید و بعض در گلویش فرصت صحبت کردن نمی‌دهد..
اکنون در غزه همه دانشگاه‌ها و گالری‌ها، هنرستان‌ها و…، به‌طورکلیً همه چیز را بمباران کرده‌اند. اکثر هنرمندان کشته شده‌اند یا به فرار واداشته شده‌اند. خیلی‌ها تمام ساخته‌های هنری‌شان که ساخته‌اند از دست داده‌اند.
– به باورم؛ نابودی فرهنگ فلسطین یک استراتژی فعال از سوی اسرائیل است.
من اتاق فکری را تصور می‌کنم که سعی می‌کند راه‌های ابتکاری پیدا کند تا زندگی شما را به جهنم تبدیل کند، شما را کاملاً در هم بپاشد تا در نهایت بگویید: دیگر طاقت ندارم و کشور را ترک کنید.
با این همه ایمان دارم که ما مردم فلسطین دوباره به پا می‌خیزیم. دنیا می‌داند که فلسطینی‌ها مردمی هستند که به هنر علاقه زیادی دارند، اخیراً فضای غم‌انگیز و فلج کننده‌ای در کرانه باختری وجود داشته است.
بعد از اکتبر ۲۰۲۳، مردم حال و هوای لذت بردن از فرهنگ را نداشته‌اند. ۱۷۰۰۰ کودک یتیم را در غزه می‌بینید، کودکانی که دست و پای خود را از دست داده‌اند، زنانی که بدون مراقبت‌های بهداشتی زایمان می‌کنند. از هرکسی که با آنها صحبت می‌کنم می‌پرسم: چگونه می‌توانی شب بخوابی یا غذا بخوری؟
با عزمی راسخ و با صدایی سرشار از صلابت می‌گوید: به آرامی اما به بقین مردم دوباره شروع به ابراز وجود کرده‌اند، مثلاً با استفاده از آهنگ‌های انقلابی دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰. او فضا را با آفریقای جنوبی در زمان آپارتاید مقایسه می‌کند، زمانی که جمعیت تحت ستم با آواز و رقص سنتی به خیابان‌ها آمدند.
اشک‌هایش را پاک می‌کند و ادامه می‌دهد؛ هرچقدر هم بخواهند ما را به عنوان قوم درهم بشکنند، مثل ققنوس دوباره بلند می‌شویم. هر زمان. وقتی کشور شما، خانه شما، فرزندان شما در خطر باشند، تا آخر می‌جنگید. هماره نیرویی به ما می‌گوید: این خانه و کاشانه شماست. قرار نیست آن را ترک کنی. باور کنید همین نگرش، مشخصه همه ساکنین غزه نیز هست.
همین تعلق است که باوجود در معرض پاکسازی قومی هستند، آنها در یک منطقه کوچک از یک طرف به طرف دیگر فرار می‌کنند. با این حال معلمان به آموزش کودکان در چادر، سایه دیوارهای باقی‌مانده از کلاس‌های درس و حتا بیابان‌ها خشک ادامه می‌دهند، پزشکان هر کاری که می‌توانند برای نجات جان انسان‌ها انجام می‌دهند. درواقع همین شجاعت و استواری که شاهد آن هستیم به من امید می‌دهد.
الیاس که از افزایش تجاوزات شهرک نشینان اسرائیلی صحبت می‌کند، تأکید می‌کند که برای فلسطینیان در کرانه باختری، زندگی امن نیست.
– خانه‌ها را می‌سوزانند، زمین‌های بیشتری را مصادره می‌کنند. همه جا مهاجران ساکن شهرک‌های تازه اشغال شده هستند. در اورشلیم ۸۰۰۰ نفر به دلایل امنیتی دستگیر شده‌اند.
او خودش بهای گزافی را به خاطر این که یک فعال برجسته و بازیگر فرهنگی فلسطینی است، پرداخته است. نابسامانی زندگی او از زمانی بیشتر شد که در سال ۲۰۲۰ دستگیر شد و از آن زمان زندگی روزمره‌اش آشفته شده است. الیاس در بیت‌الحم به دنیا آمد و برای زندگی با همسر و فرزندانش در اورشلیم به مجوز جداگانه نیاز دارد. او اکنون برای تمدید مجوز اسکان در اورشلیم، جایی که فرزندانش با پدرشان زندگی می‌کنند با مشکلات اساسی روبرو است.
رانیا الیاس با اندوهی وصف‌ناپذیر توضیح می‌دهد:
در سال ۲۰۲۲، پسر ۱۶ ساله او به اتهام پرتاب سنگ به خودروی یک شهرک نشین با گروهی از پسران دستگیر شد. پلیس او را از خانه برد.
– جلوی چشم ما او را کتک زدند، بینی و دندانش را شکستند، در سرما او را بدون لباس روی زمین کشیدند. او مورد بازجویی و شکنجه قرار گرفت و ۴۱ روز در زندان بود. وقتی مقابل قاضی ایستاد، غرق در خون بود.
پسرم یک سال در حصر خانگی بود. از آن زمان، الیاس، خانواده و حامیانش نبرد شدیدی را در قوه قضاییه برای تبرئه او انجام داده‌اند. الیاس شغلش را رها کرده تا از پسرش مراقبت کند و از یک زندگی روزمره پر از اضطراب می‌گوید.
– ترس این است که دوباره او را به زندان بیاندازند. تصور کنید که: شما نمی‌توانید از پسرتان چنانچه حق یک مادر است محافظت کنید، او می‌گوید اکنون ما از جامعه جهانی و نروژ درخواست تحریم دولت اسرائیل داریم.
الیاس معتقد است که پس از اکتبر، مردم فلسطین بر سر دوراهی شگفت‌انگیزی برای ادامه مبارزه خود قرار گرفته‌اند، او اشاره می‌کند که ۳۰ سال فرآیندهای دیپلماتیک ثمره بسیار کمی داشته است. منظورم این است که اسرائیل توانسته طوری رفتار کند که گویی فراتر از قوانین بین‌المللی است.
با این نسل کشی باید یک راه حل واقعی رخ دهد. اگر آنچه اکنون اتفاق می‌افتد تغییر ایجاد نکند، هرگز اتفاق نخواهد افتاد.
تصور او این است که سیاست اسرائیل به طور فزاینده‌ای به سمت راست حرکت می‌کند و مخالفت با اشغال در میان اسرائیلی‌ها حاشیه‌ای است. در خیابان‌ها علیه دولت شعار می‌دهند چرا که خواهان آزادی گروگان‌ها هستند. همین‌ها در انتخابات به حزب‌های راستگرا رأی می‌دهند و راه هرگونه صلح و آرامش را می‌بندند. تشکیل دو دولت اسرائیل و فلسطین را ناممکن می‌کنند.
تغییر باید از بیرون باشد، نه از ایالات متحده. من در مورد مقامات صحبت نمی‌کنم، بلکه در مورد همبستگی حرف می‌زنم که در بین مردم گسترش می‌یابد. در این معنا روشن است که چشم‌انداز مورد نظر من؛ دانشجویان، وکلا، کارگران، اتحادیه‌ها، هنرمندان و همه‌ی کسانی است که بخشی از یک جنبش مشترک برای تحت فشار قرار دادن رهبران را تشکیل می‌دهند
او می‌گوید که تحریم‌های نهادهای بین‌المللی به فلسطینی‌ها امید می‌دهد و جنبش همبستگی بین‌المللی در شش ماه گذشته را «گلوله‌ای برفی که بزرگ‌تر و بزرگ‌تر می‌شود» توصیف می‌کند.
برای مردم جهان، او یک پیام روشن دارد:
– مردم سراسر جهان، همه‌ی کسانی که دل در گرو انسانیت، صلح و برون‌رفت از جنگ دارند، کارزار بسیار مهمی در این مورد راه انداخته‌اند و من از مردمی‌که برای تحت فشار قرار دادن مسئولان به خیابان‌ها آمده‌اند تشکر می‌کنم. اما چنین کنش‌هایی باید هر روز بیشتر شود که به‌شدت مورد نیاز است.
او در مورد نروژ و دولت آن می‌گوید: نروژ و صندوق ذخیره نفت این کشور باید شرکت‌هایی را که از شهرک سازی و نسل کشی سود می‌برند، تحریم کنند.
- درباره نویسنده:
- تازه‌ترین‌ها:
عباس شکری روزنامه نگار، نویسنده، مترجم آزاد پژوهشگر خبرگزاری نروژ و موسس نشر آفتاب در نروژ است. او دارای دکترا در رشته‌ی «ارتباطات و روزنامه نگاری» است که اینک همکاری خود را با سایت شهرگان آغاز کرده و آثار او همچنین در نسخه چاپی شهرگان نیز منتشر می‌شود.
