یادداشتی کوتاه درباره مجموعه اشعار پسازبانی و ترم جهانی آن
مجموعه اشعار پسا زبانی دهه نود تحت عنوان «هم‌هوایی» از سعید جهانپولاد توسط انتشارات بین‌المللی جاده ابریشم در آمریکای شمالی در ژانویه ۲۰۲۱ منتشر شد. این کتاب حاوی دو گفتگو درباره مبانی نظری و ترمینولوژی پسازبانی و ترم جهانی آن و در بردارنده ۳۵ شعر به هم پیوسته چند زبانی‌است.
دو گفتگوی مهم و بنیادی از پروفسور مارک والاس، استاد برجسته شعرشناسی شناختی، شاعرو پژوهشگر و نظریه‌پرداز ترم جهانی پسازبانی ایالات متحده و گفتگوی دیگر سعید جهانپولاد با نادرچگینی که پیش از این در مجلات ادبی داخل ایران منتشر گردیده و در این کتاب بازنشر شده است. سعید جهانپولاد بیش از این مجموعه اشعار از دهه هفتاد با کتاب اشعار «در کوچه‌های اول حرکت» نشر نارنج، کتاب شعر «سفر به باران» نشر دانشکده، کتاب شعر «آوای جنینی» نشر مایا و کتاب شعر «زره کرگدن به تن دارم» نشر هشت، آثار ارزشمند و متفاوتی را به جامعه ادبی ایران معرفی نموده و در زمینه‌های ترجمه و معرفی جریان‌های شعری پیشرو و شاعران کمتر شناخته شده ملل دیگر همتی وافر داشته است.
در زمینه آثار پژوهشی و گفتمان‌های انتقادی، با مقالات علمی و تخصصی در بینارشته‌ها، بی‌شک امروزه جهانپولاد یکی از مراجع اصلی این گفتمان‌های انتقادی و نقد ادبی و شیوه‌های خلاقانه شعر شناسی شناختی و علوم شناختی معاصر ماست، مجموعه هم‌هوایی، به گمان نگارنده، راه و روشی نوین و فضایی، کیهانی را برای افق پیشاروی شعر و ادبیات، هنرهای ایرانی گشوده‌است. در این مجموعه که شعرهایی از ابتدای دهه نود تا ۱۴۰۰ را در‌بر‌می‌گیرد، سعید جهانپولاد با معرفی مبانی نظری این ترم جهانی در شعر آمریکا، فرانسه وآلمان، کشورهای اروپایی و ترکیه، دریچه تازه‌ای پیشاروی شعر در وقفه‌مانده ایران پیشنهاد داده است. پسا زبانی ترمی جهانی است و از پس تأملات و تفکرات مکتب پسا‌انسان‌گرایی و پسا‌استعماری در حوزه‌های زبان‌شناسی کاربردی و نقشی نوین و در جهت برهم‌زنندگی دیدگاه‌های سنتی و کلاسیک سلسله مراتبی در زبان شناسی کلاسیک و در بیان ادب فارسی برآمده است که نقش محوری و کانونی انسان مقتدر و غلبه‌گی او را در زبان، بیان ادبی و نیز خاستگاه‌های فکری و عملی اومانیستی کم رنگ و آن‌را در یک هم‌سطحی افقی در جهان‌های متنی هم‌سو با انسانی و دیگر‌انسانی کند.
زبان شناسی کاربردی نوین، به مفهوم فضایی و کیهانی در گفتمان‌های انتقادی باور دارد و این مهم در شعرهای پسازبانی، یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این شیوه سرایش و تأملات اندیشگی شاعرانه پسازبانی با فراخوانی شعر باستانی ادبیات فارسی هم‌خوانی دارد، از سویی دیگر شعر پسا زبانی ارجاعی به شعر زبان و اندیشه‌ورزی به مثابه زبان و متن باز دارد، شعر و زبان شعر تنها انتقال دهنده مفاهیم نیست، بلکه خود اندیشه است و اندیشیدن با شعر، شعر زبان آمریکایی در ژانرهای متنوع‌اش دو وجه غالب خاستگاه فکری این ترم جهانی است و در این مجموعه از پیشروی و توسعه این دو رویکرد شعری در پسازبانی در مبانی نظری و دیدگاه‌های فلسفی‌اش خبر می‌دهد. دو گفتگو یکی با پروفسور مارک والاس مبدع اصطلاح پسازبانی و بنیان‌گذار شعر پسازبانی آمریکایی و گفتگو با نادر چگینی و سعید حهانپولاد در زمینه چالش‌های نظری این ترم جهانی شعر و بازنمایی در شعر ایران راهگشای دقیق تری بر دریافت و کاربردی کردن این ترمینولوژی بازنمایی می‌کند.
از ویژگی‌های این مجموعه می‌توان به شیوه‌های نوین چند زبانی Multilingualمولتی لنگولی وpolyglot پلی گلات و زبان دیگر که مجموعه‌ای درهم تنیده از زبان‌های مادری اقوام، گویش‌وری‌های متنوع اقلیمی، شخصیت‌پردازی نمایشی و احضار سطح گفتگومندی کاراکترها در چند روایتی نام برد. زبان در این مجموعه به مثابه اندیشه‌ورزی در ساحت شعر و بدن‌مندی‌اش تلقی می‌شود که از خاستگاه متفکران پسا‌ساختار‌گرایی همچون ژاک دریدا، ژان لوک نانسی، میشل فوکو و باتای و .. منتج شده، زبان به مثابه متن باز و منتشر شده در زمانی و همزمانی در خود‌ارجاعی متنی‌ست. یکی دیگر از ویژگی‌های این مجموعه فراخوانی خرده زبان‌های و گویش‌وری‌های زبان‌های مادری و ترکیب هنرمندانه و هوشمند زبان‌های معین به شیوه پلی فونی و چند صدایی فضایی و کیهانی‌ست و ادغام رویکردهای زیست بوم‌گرا و اکوفمنیستی در شعر پسازبانی این ترم جهانی را در شعر و ادبیات و هنرها بازنمایی جسورانه کرده. مجموعه اشعار پسازبانی هم‌هوایی توسط انتشارات بین‌المللی جاده ابریشم در آمریکای شمالی منتشر و نسخه‌هایpdf آن هم اکنون در سایت‌های معتبر آمازون، لولو .. آرشیو کتابخانه ملی آمریکا، کتاب باز کتابخانه دانشگاهی ایالتی آمریکا و… در دسترس علاقه‌مندان و جامعه علمی و ادبی ایران و جهان قرار دارد. در این مجموعه اشعار، سعید جهانپولاد مرزهای دشوار بین شعر و ضدشعر «آنتی شعر»، روایت و ضد روایت «آنتی روایت» و ساختارهای زبانی و بیانی را به صورت انتشاری و متکثر درهم تنیده، ساختار و بافتی که در چند وجهی و چند زبانگی متکثر، نشان از ورود به عصر تراریختگی زبانی و چند زبانگی، جنون زبانی و شیدایی زبانی است، پیشنهادی برای عبور از رویکردهای زیباشناختی مدرن و ایجاد پسازیباشناختی فضایی و کیهانی که در افقی هم‌سطح و غیر سلسله مراتبی ست. از عناوین اشعاری (این اشعار چون به صورت پیوسته و درهم تنیده شبیه یک منظومه بلند سروده شده، دارای عناوین چند‌وجهی و چند‌تایی هست) که در این مجموعه پسازبانی ایرانی منتشر شده، در واقع یک جریان اتصالی و ارتعاشی را نمایان می‌کند.
تانکی که لوله‌اش را بالا می گیرد و می چکاند /منم / که از جنگی بی‌امان در خودم برگشته‌ام / برگشته‌ام و می‌خواهم بر هر چیز بهم برآمده / بچکانم /بچکانم/ ب.. چ ..کا…. ن ... م/ چند گلوله اسپرمی لعنتی / چند تخم کبوتر در گلو مانده را …
( شعر ابر تانک، شعرهای پسا زبانی کتاب هم هوایی).
***
این قبیله اگر زن بود؟/ اگر قبیله بود، پس چرا یک نفر بود؟ / و اصلا چرا واحد _نفر_ شمارش آدم است؟/ و شتر بهتر از _ما_ نفرمند است؟/ ( با همین وزن بخوانید، ظفرمند است)…
***
این جان جانان را / توی سرش بزنیم/ کمی تا قسمتی_شترجانی_شود/ شاید نام دیگر «ابوالبشر»
(شترجانی…)
عناوین برخی از این اشعار به شرح زیر است، «هولفدونی» ، «چشمزخمزدایی» ،«ابرتانک» ، «شبیداری ایرانی»، «چند چرخشی نگاه»، «آستیگماتی»، «مدیتیشن با آلن کینزبرگ»، «معاشقه با والاس استیونز»، «شترجانی»، «زن‌مردی زبانی»، «زریدنت» و …
پیشنهاد می‌کنم این مجموعه هم‌هوایی را علاقمندان و جامعه ادبی ایران از طریق سایت‌های آمازون، لولو و آرشیو کتاب‌باز کتابخانه ملی آمریکای شمالی تهیه نموده و از خواندن آن دانش و آگاهی نوینی نسبت به پسازیباشناختی نوین بیابند.
شعر خود باید بگوید پسازبانی نباید بگوییم یا بنویسیم پسا زبانی